PROF. DR. MAHMUD
ES’AD COŞAN
HAYATI, ESERLERİ
VE
TASAVVUFÎ GÖRÜŞLERİ
Yüksek Lisans Tezi
Muhammed Zâhid ERKAYA
1
2
İÇİNDEKİLER
KAPAK ...................................................................................................................................
1İÇİNDEKİLER ...............................................................................................................
3GÜMÜŞHÂNEVÎ DERGÂHI ...................................................................................................................................
21A. AHMED ZİYÂEDDİN-İ GÜMÜŞHÂNEVÎ (1813-1893) ...............................................................................................................
21B. GÜMÜŞHÂNEVÎ DERGÂHI’NIN ÖZELLİKLERİ ...............................................................................................................
281. Ahmed Ziyâüddîn-i Gümüşhânevî (1813-1893) ...............................................................................................................
312. Kastamonulu Hasan Hilmi Efendi (1824-1911) ...............................................................................................................
333. Safranbolulu İsmâil Necâti Efendi (1839-1919) ...............................................................................................................
354. Ömer Ziyâüddin Efendi (1849-1920) ...............................................................................................................
375. Tekirdağlı Mustafa Feyzi Efendi (1851-1926) ...............................................................................................................
416. Abdullah Hasib Yardımcı (1864-1949) ...............................................................................................................
437. Abdül’aziz Bekkine (1895-1952) ...............................................................................................................
458. Mehmed Zâhid Kotku (1897-1980) ...............................................................................................................
479. Mahmud Es’ad Coşan (1938-2001) ...............................................................................................................
51PROF. DR. MAHMUD ES’AD COŞAN ...................................................................................................................................
52a. Ailesi ve Çocukluğu ...............................................................................................................
521. Abdü’l-Aziz Bekkine Hz ...............................................................................................................
562. Mehmed Zâhid Kotku Hz ...............................................................................................................
57c. Öğrencilik Yılları ve Hocaları ...............................................................................................................
59MAHMUD ES’AD COŞAN’IN SOHBETLERİ ...................................................................................................................................
71a. İskenderpaşa Camii Sohbetleri (1977-1997) ...............................................................................................................
71d. Anadolu’da Sohbetler ...............................................................................................................
733. Cuma Sohbetleri ...............................................................................................................
744. Tefsir Sohbetleri ...............................................................................................................
786. Gurbet Sohbetleri: ...............................................................................................................
797. Kandil ve Bayram Konuşmaları ...............................................................................................................
80ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: ...................................................................................................................................
812. İlim, Kültür ve Sanat Vakfı ...............................................................................................................
814. Hanım Dernekleri ...............................................................................................................
82B. DERGİLER ...............................................................................................................
832. Kadın ve Aile (Nisan 1985 – Haziran 1998) ...............................................................................................................
844. Panzehir (Mayıs 1991 – Şubat 1998) ...............................................................................................................
857. Sağduyu Gazetesi (3 Mayıs 1998 – 11 Temmuz 1999) ...............................................................................................................
861. Ak-Radyo (Akra) ...............................................................................................................
87E. ÖĞRENCİLERLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR ...............................................................................................................
88F. AİLE EĞİTİM KAMPLARI ...............................................................................................................
89H. SEMPOZYUMLAR ...............................................................................................................
914. Avrupa Seyahatleri (1983 – 2000) ...............................................................................................................
928. Mısır Seyahati (Ocak 1995) ...............................................................................................................
93K. SERVER HOLDİNG VE TİCARÎ ÇALIŞMALAR ...............................................................................................................
94MAHMUD ES’AD COŞAN’IN ESERLERİ ...................................................................................................................................
9601. Hacı Bektâş-ı Velî, Makàlât ...............................................................................................................
9603. Türk Dili ve Kültürü ...............................................................................................................
9705. Matlau’l-İ’tikâd fî Ma’rifeti’l- Mebde’i ve’l-Meâd Tercümesi ...............................................................................................................
9801. Gayemiz ...............................................................................................................
9904. Zaferin Yolu ve Şartları ...............................................................................................................
10006. Çocuklarla Başbaşa ...............................................................................................................
10107. Başmakaleler -1 ...............................................................................................................
10209. Başmakaleler-3 ...............................................................................................................
10310. İdeal Yol ...............................................................................................................
10402. Avustralya Sohbetleri - 1 ...............................................................................................................
10505. Avustralya Sohbetleri - 4 ...............................................................................................................
10607. Haccın Fazîletleri ve İncelikleri ...............................................................................................................
10709. Sosyal Çalışmalarda Organizasyon ve Başarı ...............................................................................................................
10812. Hacı Bektâş-ı Velî ...............................................................................................................
10915. İslâmî Çalışma ve Hizmetlerde Metod ...............................................................................................................
11018. Tebliğ ve İrşad Çalışmaları (1996) ...............................................................................................................
11119. İslâm, Tasavvuf ve Hayat ...............................................................................................................
11222. İmanın ve İslâm'ın Korunması -1 ...............................................................................................................
11323. İmanın ve İslâm'ın Korunması - 2 ...............................................................................................................
11425. Mi'rac Gecesi ...............................................................................................................
11528. Tarihi ve Tasavvufi Şahsiyetler ...............................................................................................................
116D. BASILMAMIŞ ESERLERİ ...............................................................................................................
11703. Tabakàtü’s-Sùfiyye Sohbetleri ...............................................................................................................
11807. Mevlid Kandili ...............................................................................................................
11908. Ramazan Bayramı Sohbetleri ...............................................................................................................
120MAHMUD ES’AD COŞAN’IN TASAVVUFÎ GÖRÜŞLERİ ...................................................................................................................................
121I. MAHMUD ES’AD COŞAN’IN TASAVVUF ANLAYIŞI ...............................................................................................................
121a. Gerçek Mutluluğun Yolu ...............................................................................................................
122b. Yaratılışımızın Gayesi ...............................................................................................................
123c. Tasavvuf ve Allah Sevgisi ...............................................................................................................
127d. Nefsi Terbiye Etme Yolu ...............................................................................................................
129e. Ahlâkı Güzelleştirme Yolu ...............................................................................................................
130f. Tasavvuf Fıkh-ı Bâtın’dır ...............................................................................................................
132g. Tasavvuf Kur’an ve Sünnete Dayanır ...............................................................................................................
135h. Tasavvufun Temeli Helâl Lokmadır ...............................................................................................................
137i. Önce İlim, Sonra Tasavvuf ...............................................................................................................
139j. Tasavvuf Düşmanlığı ...............................................................................................................
141II. MAHMUD ES’AD COŞAN’A GÖRE MA’RİFETULLAH ...............................................................................................................
143a. Allah’ı Bilmek En Efdal İbadettir ...............................................................................................................
144b. Ma’rifetullah’ın Kıymeti ...............................................................................................................
1461. Gönlünde Allah’ın Kadrinin Yüce Olması ...............................................................................................................
1472. Allah-u Teàlâ’yı Kullara Şikâyet Etmemesi ...............................................................................................................
1493. Duamı Kabul Edivermedi Diye Düşünmemesi ...............................................................................................................
150d. Ma’rifetullah’ın Hakîkati ...............................................................................................................
152e. Rıza Makamı ve Ma’rifetullah ...............................................................................................................
154f. Allah’ın Zâtı Anlaşılamaz ...............................................................................................................
158g. Ma’rifetullah’ı Allah Verir ...............................................................................................................
159h. Ma’rifetullahın Ölçüsü ...............................................................................................................
160i. Ma’rifetullaha Ermenin Şartları ...............................................................................................................
162III. MAHMUD ES’AD COŞAN’A GÖRE NEFİS TERBİYESİ ... ...................................................................................................................................
164a. Nefsin Arzuları ...............................................................................................................
165b. Nefsin Terbiyesi ...............................................................................................................
168c. Nefis Terbiyesi ve Tarikatlar ...............................................................................................................
171d. Kulluk ve Şehvetler ...............................................................................................................
174e. En Güçlü İnsan ...............................................................................................................
176f. Nefis Kötülükleri Emreder ...............................................................................................................
177a. Tevbe Nedir? ...............................................................................................................
178b. Hayırlı İşleri Ertelemeyin! ...............................................................................................................
179c. Tevbeyi Geciktirmekten Sakının! ...............................................................................................................
180d. Allah’a Yönelmeyene Allah Yönelmez ...............................................................................................................
183e. Günahı Küçük Görmekten Sakının! ...............................................................................................................
184f. Tevbenin Hakîkati ...............................................................................................................
186g. Israrı Terk Etmek ...............................................................................................................
187h. Samîmî Tevbenin Karşılığı ...............................................................................................................
188i. Allah Mağfiret Dileyen Kulundan Hoşlanır ...............................................................................................................
190j. Gençlikte Tevbe Daha Güzel! ...............................................................................................................
192k. Tevbekâr Genç, Günahkâr Yaşlı ...............................................................................................................
193l. Allah’ın Rahmetinden Ümit Kesilmez ...............................................................................................................
194m. Allah’ın Kuluna Karşılık Vermesi ...............................................................................................................
196a. Uzletin Faydası ...............................................................................................................
198b. Peygamber SAS’in Uzleti ...............................................................................................................
200c. Cemaatle Beraber Olmak ...............................................................................................................
203d. Uzlet Eğitim İçin Gerekli ...............................................................................................................
205VI. MAHMUD ES’AD COŞAN’IN ZÜHD ANLAYIŞI ...............................................................................................................
209a. Zühd Nedir? ...............................................................................................................
210b. Zühdün Aslı ...............................................................................................................
212c. Dünya Hırsının Kötülüğü ...............................................................................................................
213d. Musibetlere Sabır ...............................................................................................................
214e. Peygamber SAS’in Zâhidliği ...............................................................................................................
215f. Zühd Gönlü Rahatlatır ...............................................................................................................
217g. Sof Giyinmek ...............................................................................................................
218h. Dünya ve Ahiret İçin Dengeli Çalışmak ...............................................................................................................
220VII. MAHMUD ES’AD COŞAN’IN TAKVÂ ANLAYIŞI ...................................................................................................................................
223a. Takvâ Nedir? ...............................................................................................................
223b. Übey ibn-i Kâ’b RA’a Göre Takvâ ...............................................................................................................
226c. Abdullah ibn-i Abbas’a Göre Takvâ ...............................................................................................................
227d. Takvâ Üç Şeyde Belli Olur ...............................................................................................................
228e. Takvânın Mükâfatı ...............................................................................................................
229f. Takvâ ve Gönül Hoşluğu ...............................................................................................................
230g. Güzel Huy ve Takvâ ...............................................................................................................
231h. Takvâ Bütün Hayırları İçinde Toplar ...............................................................................................................
232i. Mahzuru Olmayandan Bile Sakınmak ...............................................................................................................
233j. İmanın Elbisesi Takvâdır ...............................................................................................................
235k. Allah ve Rasûlünün Sevdiği Kimseler ...............................................................................................................
236VIII. MAHMUD ES’AD COŞAN’A GÖRE ZİKRULLAH ...................................................................................................................................
2381. Siz Beni Zikredin, Ben de Sizi Zikredeyim! ...............................................................................................................
2402. Allah’ı Unutanlar Gibi Olmayın! ...............................................................................................................
2414. Gönüller Ancak Allah’ın Zikriyle Mutmain Olur ...............................................................................................................
24201. Kulum Beni Zikrederse, Ben de Onu Zikrederim! ...............................................................................................................
24302. Beni Zikrettikçe Kulumla Beraberim! ...............................................................................................................
24403. Rabbini Zikreden Kimsenin Misali ...............................................................................................................
24504. Allah’ı Zikredenler Yarışı Kazandı ...............................................................................................................
24605. Allah’ı Zikredenlerin Derecesi ...............................................................................................................
24706. Allah’ı Zikreden Kimseler ve Melekler ...............................................................................................................
24807. Zikrullah İçin Toplanmanın Fazîleti ...............................................................................................................
24908. Allah’ı Zikretmeyi Çoğalt! ...............................................................................................................
25109. Her Yerde Allah’ı Zikret! ...............................................................................................................
25211. Allah’ı Çok Zikredenlerin Sevabı ...............................................................................................................
25312. Zikir Allah’ın Azabından Kurtarır ...............................................................................................................
25613. Allah’ı Çok Zikreden Münafıklıktan Kurtulur ...............................................................................................................
25717. Allah’a İtaat Eden Zikir Ehlidir ...............................................................................................................
25918. Emperyalistler En Çok Zikir Ehlinden Korkarlar ...............................................................................................................
262IX. MAHMUD ES’AD COŞAN’IN TARİKAT ANLAYIŞI ...............................................................................................................
2641. Kur’an’a ve Sünnete Bağlılık ...............................................................................................................
2652. Niyetin Hâlis Olması ...............................................................................................................
2673. İtikadın Doğru Olması ...............................................................................................................
2694. Zikir ...............................................................................................................
2705. Murâkabe ...............................................................................................................
2726. Vukùf-i Kalbî ...............................................................................................................
2737. Hıfz-ı Nisbet ...............................................................................................................
2748. Râbıta-i Muhabbet ...............................................................................................................
2759. Sohbet-i Şeyh ...............................................................................................................
280MAHMUD ES’AD COŞANIN TARİKAT UYGULAMALARI ...................................................................................................................................
283I. TARİKATA GİRİŞ ZİKİR DERSi ...............................................................................................................
283a. Râbıta-i Mevt ...............................................................................................................
285d. Zikirler ...............................................................................................................
287e. Nâfile Namazlar ...............................................................................................................
289f. Nâfile Oruçlar ...............................................................................................................
290g. Temel Esaslar ...............................................................................................................
291II. SİLSİLE-İ ŞERİF ...............................................................................................................
292III. RABITA-İ MÜRŞİD ...................................................................................................................................
295IV. HATM-İ HÂCEGÂN ...............................................................................................................
300a. Her Sohbetten Sonra Hatm-i Hâcegân ...............................................................................................................
301b. İskenderpaşa Camii’nde Hatm-i Hâcegân ...............................................................................................................
303c. Anadolu’da Hatm-i Hâcegân ...............................................................................................................
305d. Hatm-i Hâcegân Duası ...............................................................................................................
306V. EVRÂD ...............................................................................................................
3101. Her Gün Okunan Bölüm ...............................................................................................................
3114. Çarşamba Evrâdı ...............................................................................................................
3127. Cumartesi Evrâdı ...............................................................................................................
3139. Son Bölüm ...............................................................................................................
314VI. İLÂHİLER ...............................................................................................................
315VIII. SAKAL ...................................................................................................................................
319IX. KILIK, KIYAFET ...............................................................................................................
3211. DİRİLİŞ ÜFLEYEN ADAM’IN ARDINDAN ...................................................................................................................................
3293. Prof. Dr. Mahmud Es’ad Coşan (Rh.A) ...............................................................................................................
333I. MAHMUD ES'AD COŞAN HOCAM'IN HATIRASINA ...............................................................................................................
334a. Asistanlık İmtihanım ...............................................................................................................
335b. Es’ad Hocam Ehliyet Alıyor ...............................................................................................................
336d. Es’ad Hoca’nın İlmî Şahsiyeti ...............................................................................................................
337e. Esad Hoca’nın Şeyhliği ...............................................................................................................
339II. ES'AD HOCAM'LA ASKERDE BERABERDİK ...............................................................................................................
341III. HOCAMIZ’LA KOMŞU İDİK ...................................................................................................................................
345a. Yurttan Eve Taşının! ...............................................................................................................
346b. Hocamız’ın Komşuluğu ...............................................................................................................
347c. Hocamız’ın Ziyaretleri ...............................................................................................................
348d. Cami Yaptırma Çalışmaları ...............................................................................................................
349e. Fikir Alış-verişini Severdi ...............................................................................................................
352f. İşe Fiilen Omuz Verirdi ...............................................................................................................
353g. Ayda Bir Özelif’e Geliyorlardı ...............................................................................................................
355i. Son Bir Hatıra ...............................................................................................................
356IV. BAKIŞI İBRET, SUSMASI TEFEKKÜR, KONUŞMASI NASİHAT İDİ ...............................................................................................................
358V. HOCAMIZ’IN SON HACCINDAN... ...............................................................................................................
361a. İlâhiyat Fakültesi ...............................................................................................................
363b. Çanakkale ...............................................................................................................
364d. Hafızlık Çalışması ...............................................................................................................
365e. İslâm’dan Taviz Vermezdi ...............................................................................................................
367f. Memleket Özlemi ...............................................................................................................
369g. Altmış Üç Yaş ...............................................................................................................
371h. Orijinal Bir İnsan ...............................................................................................................
372i. Vefat Haberi ...............................................................................................................
373İYİLİĞİ EMRETME, KÖTÜLÜĞÜ ENGELLEME GÖREVİ ...................................................................................................................................
388a. Kötülüğe İzin Vermenin Cezası ...............................................................................................................
388b. İslâm’ı Güzel Öğrenelim! ...............................................................................................................
392c. Emr-i Ma’ruf, Nehy-i Münker ...............................................................................................................
395d. Hayra veya Şerre Çağırmak ...............................................................................................................
3983
16
ÖNSÖZ