ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:
M. ES’AD COŞAN’IN FAALİYETLERİ
A. VAKIFLAR, DERNEKLER, SOSYAL ÇALIŞMALAR
1. Hakyol Vakfı
Mehmed Zahid Kotku Hz.nin emriyle 1979 yılında kuruluş çalışmalarına başlanmış, 1980’de “Hakyol Eğitim, Yardımlaşma ve Dostluk Vakfı” adı altında faaliyete başlamıştır.
Hak Yol Vakfı'nın Kurucuları; Mahmud Es’ad Coşan, Y. Kenan Kul, Mehmet İncili, Selçuk Yurtseven, Ömer Faruk Diker, Şeref Şensöz, Rüstem Altınbaş, Abidin Çetin, Enver Ergün’dür.
Coşan’a göre, Hakyol Vakfı’nın ana hedeflerinden birisi, her türlü eğitim ve öğretim, talim ve terbiye; ruhî, bedenî, sıhhî her türlü eğitim... Ondan sonra ikinci hedefi, müslümanlar arasında olması gereken sevgi ve anlayış, birlik ve beraberlik şuurunun tesis edilmesi, kurulması... Yâni, dostluk çalışmaları. Üçüncü hedefi, yardımın her çeşidini yapmak, yardım yapan müesseseler arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamaktır.49
Vakıf kısa sürede Türkiye genelinde 150 şube açmıştır. Ancak 1997-2001 yılları arasında şubeler kapatılmıştır. Şu anda sadece genel merkez olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Genel merkez İstanbul’da, İskenderpaşa Mah. Sarıgüzel Cad. No: 7, Fatih
adresinde faaliyet yapmaktadır.
2. İlim, Kültür ve Sanat Vakfı
İlim Kültür ve Sanat Vakfı, Coşan’ın önderliğinde,14.04.1986 tarihinde Selanik Cad. No:27/12 Kızılay/ANKARA adresinde kurulmuştur. İlim Kültür ve Sanat Vakfı, kültürü ve kültürel değerleri öğretmek, sahip çıkmak, korumak gayesiyle kurulmuştur.
49 Coşan, Mahmud Es’ad, Aile Eğitim Toplantısı Açılış Konuşması, Ayvalık, 24. 01. 1992.
Bilimsel projeler hazırlayarak ülkenin meselelerine çözümler üretmek, nitelikli bir neslin yetişmesini sağlamak için vakfa bağlı olarak sayıca 10’un üzerinde enstitü teşkil edilmiştir. Bunlar; Tarih Enstitüsü, Müslüman Toplumlar ve Dış Türkler Enstitüsü, İletişim Enstitüsü, Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tasavvuf Tarihini Araştırma Enstitüsü… gibi isimlerle kurulmuşlar, bu hususlarla ilgilenen bir çok insan ülkeye sosyal, siyâsî, ekonomik, akademik ve kültürel yönden hizmet üslenmişlerdir.
Vakıf kısa sürede Türkiye genelinde 48 şube ve 1 temsilcilik açmıştır. Ancak 2001 yılı itibariyle tüm şubelerini kapatmış ve şu anda sadece Genel Merkez olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.
İlim Kültür ve Sanat Vakfı Genel Merkezi, hizmetlerin geliştirilmesi amacıyla 17.05.1990 tarihinde Nişanca mah. Nazırağa çeşme sok. No:15 Eyüp/İstanbul adresinde bulunan Mustafa Selami Efendi Tekkesine taşınmıştır. Vakıf burada 8 yıl süreyle hizmet verdikten sonra, 12.10.1998 tarihinde tekrar Ankara’ya taşınmıştır. Şu anda Pazar Mah. Aslanhane Sok. No:13/2 Altındağ/Ankara adresinde hizmet vermektedir.
3. Sağlık Vakfı
Tıbbî hizmetlerin yapılması ve sağlık adamlarının bu çerçevede örgütlenmeleri için Mahmud Es’ad Coşan öncülüğünde
kurulmuştur. Bu vakıf aracılığıyla birçok beldenin sağlık taraması yaptırılmış, halka karşılıksız hizmet veren muayene odaları açtırmıştır. Ayrıca “Panzehir” dergisi çıkartılmıştır.
Tıp merkezleri ve hastanelerin kurulmasına öncülük edilmiştir: Şâdiye Hatun Tıp Merkesi, Aksa Polikliniği, Hayru’n- Nisâ Hastanesi, Esmâ Hatun Hastanesi, Afiyet Hastanesi, Lokman Hekim Tıp Merkezi... gibi.
4. Hanım Dernekleri
Hanımların uygun şartlarda sosyal faaliyetler yapması ve kendilerini yetiştirmeleri için, Coşan’ın öncülüğünde hanım dernekleri kurulmuştur: Hanımların Sesi Derneği, Simin
Hanımlar Derneği, Arifan Hanımlar Derneği...
Bu dernekler kermesler, ilkyardım kursları, seminerler, sohbetler gibi çeşitli kültürel faaliyetler yapmışlardır. Ayrıca bulundukları şehirdeki kız öğrencilere sahip çıkmışlar, onların barınma, burs vs. ihtiyaçlarını gidermeye çalışmışlardır.
5. Çevre ve Kültür Dernekleri
Daha çok erkeklere ve gençlere yönelik sosyal ve kültürel faaliyetler yapmak üzere Coşan’ın öncülüğünde kurulmuşlardır. Sohbetler, seminerler, kurslar, yaz okulları, geziler düzenlenmiş, gençliğin bilinçli yetişmesi için çalışmalar yapılmıştır. Zaman zaman ağaç dikme gibi çevreyle ilgili etkinlikler düzenlenmiştir.
B. DERGİLER
Coşan dergileri neden çıkardıklarını şöyle açıklıyordu:
“Camilerde vaaz veriyorduk. Üç bin kişi, beş bin kişi toplanıyor, İskenderpaşa Camii doluyor, Özelif Camii doluyor, Süleymaniye camii doluyordu. Ama, öteki şehirlerdeki kardeşlerimiz de diyorlardı ki: “—Hocam, bize de vaaza gel!..”
Hepsine yetişmeye azmettik ama, baktık ki yetişmek mümkün değil... İzmir’e gidiyorduk, Antalya istiyordu... Antalya’ya gidiyorduk, Adana istiyordu... Adana’ya gidiyorduk, Mersin istiyordu... Pes dedik, mümkün değil!.. Ama ne yapalım?.. O zaman yaygın eğitim için dergileri kurduk. Dedik ki: “—Kardeşlerimizin karşısına ayda bir, on beş günde bir çıkalım!..”
Erkeklerin, gençlerin, yetişkinlerin okuması için “İslâm” dergisini çıkarttık. Kadınları eğitmek için “Kadın ve Aile” dergisini kurduk. Almanız lâzım, okumanız lâzım, okutmanız lâzım!.. Çünkü bizden size mektup... Muhabere, iletişim vasıtamız. Birisini ayın başında, birisini ayın ortasında çıkarttığımıza göre, on beş günde bir sizin karşınıza çıkabiliyoruz demektir.
Ondan sonra, çocuklar için “Gülçocuk”u çıkarttık...
Arkadaşlarımız ilmî çalışmaya alışsınlar, ilmî çalışmaların önderliğini yapsınlar, diye “İlim ve Sanat” dergisini çıkarttık...
Tıbbî hizmetin az olduğunu gördük; kardeşlerimizin tıbbî hizmetleri için Sağlık Vakfı’nı kurduk. Sağlık Vakfı olarak “Panzehir” dergisini çıkarttık... Daha başka haftalık dergi çıkartmaya yöneldik, yaygın eğitimi gereğince yapabilmek için...”50
1. İslâm (Eylül 1983 – Haziran 1998)
Aylık dergi olarak Eylül 1983’te yayın hayatına başlamıştır.
Haziran 1998’e kadar 15 yıl boyunca ülkemiz insanının ilim, kültür, sanat ve düşünce seviyesinin yükselmesine önemli katkı sağlamış; dünyanın çeşitli yerlerinde bulunan mazlum ve mağdur insanların durumu ile ilgilenmiş; dünya müslümanlarının Türkiye müslümanları ile tanışmasında büyük çaba sarf etmiştir.
Coşan, müslümanların eğitim ve öğretimini en önemli konu
görmüş, toplumun geniş kesiminin bu yönden eğitilmesi amacıyla
İslâm dergisini çıkarmıştır. Dergi kısa süre içerisinde büyük bir rağbet görmüş; kültür, ilim ve irfan mektebi haline gelmiştir.
İlk yıllarda tirajı yüz binlere çıkmış, toplumun her kesimine ulaşmıştır. Sonraki yıllarda özel televizyonların yayına başlaması, her cemaatin ayrı dergi çıkartması, internetin yaygınlaşması gibi sebeplerle dergiye ilgi azalmış, sayısı on binlere düşmüştür.
2. Kadın ve Aile (Nisan 1985 – Haziran 1998)
Kadın ve Aile, Nisan 1985’te yayın hayatına başlamış ve Haziran 1998’e kadar yayınını sürdürmüş olan, alanının ülkemizdeki ilk ve en başarılı dergilerinden biridir. Hanımlara mesafe aldırmak için kendi alanında lider olmuştur.
Coşan, derginin ilk sayısında, aileye bakışını özetlemiş ve derginin amacını şöyle ifade etmiştir:
“Biz, yuvayı dişi kuşun yaptığını, aile fertleri arasındaki sıcak ve sevimli sevgi bağlarının sayesinde sağlandığını biliyoruz. Sizler
50 Coşan, Mahmud Es’ad, Aile Eğitim Toplantısı Açılış Konuşması, Ayvalık, 24. 01. 1992.
yuvanın direği, toplumumuzun temellerisiniz. (...) Ülke ekonomisini dilerseniz siz düzenler; lüksü israfı önler; üretimi, kaliteyi kontrol edersiniz.”51
Dergiyi alan, okuyan, istifade eden kitleler her ayın ortasını iple çekmiş, eline geçer geçmez bir mektup gibi gördükleri başmakaleleri tekrar tekrar okumaktan kendilerini alamamıştır. Karşısındakiyle sohbet eder gibi yazan Coşan’ın bu mektuplarında, kimi zaman güncel olaylar enine boyuna kritik edilmiş, hadiselerin duyarlı bir müslüman bakış açısı ve farkı ile nasıl yorumlandığı görülmüş; kimi zaman ise değişmeyen ve pörsümeyen insânî ve İslâmî anlayışın yeni bir söylem ve dille aktarıldığına şahit olunmuştur.
Yazılarda sadece hanımlar muhatap alınmamış, duyarlı her kesimden her insana hitap edilmiştir. Her bir yazı okunduğunda, insanlık ve İslâmlık adına ıstırap çeken bir Allah erinin seslenişlerinin bugün de aynı yankıyı bulacağı görülecektir.
3. İlim ve Sanat (Mayıs 1985 – Haziran 1998)
İlk sayısı Mayıs 1985 yılında çıkan İlim ve Sanat dergisi, 48. sayısı ile 1998’de yayın hayatına son vermiştir. İki ayda bir yayımlanmıştır.
Dergi’de iletişimden eğitime, Avrupa Topluluğu’ndan demokrasiye, hukuktan enerjiye, çevreden şehirciliğe pek çok mesele dosya konusu yapılmıştır. Dosyalar ve sair bağımsız yazılar alanlarının uzmanlarınca ele alınmıştır. Dergi, üslûbu, hedef kitlesi, konuları ele alış ve sunuş biçimi ile çeşitli kesimlerin ilgisini çekmiş, yayın hayatı boyunca bir okul vazifesi görmüştür. Derginin başyazıları Coşan tarafından yazılmıştır. Üniversite öğretim üyelerinden, yurt dışında eğitim görmüş elemanlardan, yüksek dereceli idarecilerden, uzman planlamacılardan, olgun şahsiyetlerden müteşekkil, geniş bir ilim ve irfan çevresi derginin hedef kitlesini oluşturmuştur.
4. Panzehir (Mayıs 1991 – Şubat 1998)
51 Coşan, Mahmud Es’ad, Başyazı, Kadın ve Aile, Nisan 1995.
Panzehir dergisi, insanların sağlık konusunda
bilinçlendirilmeleri için yayın hayatına geçirilmiştir. 17. sayıdan itibaren Vefa Yayıncılık tarafından devralınmış, Mayıs 1991 yılından, Şubat 1998 yılına kadar iki ayda bir okuyucusunun karşısına çıkmıştır. Derginin başyazıları Coşan tarafından
yazılmıştır.
5. Gül Çocuk (Mayıs 1987-1990)
Gülçocuk dergisi, çocukların ideal bir şekilde eğitilmesine katkıda bulunmak amacıyla, önceleri Kadın ve Aile dergisinin içinde ek olarak verilirken, 1987 yılının Mayıs ayından itibaren aylık olarak yayımlanmaya başlamıştır. Derginin başmakalelerini bizzat M. Es’ad Coşan kaleme almıştır.
Coşan’a göre, ihmal edilmemesi gereken en önemli kesim çocuklardır. Çünkü onlar dünyanın en güçlü insanlarıdır. En kalabalık nüfus onlarındır. Başımızın tacı, gözümüzün bebeği, gönül bahçemizin tatlı meyvesi, geleceğimizin güzel umudu, yarınlarımızın sahipleri ve bekçileridir. Bu yüzden asla ihmal edilmemelidirler.
6. Son Uyarı Gazetesi (Ocak 1995 – Mayıs 2001)
Ankara’da yayımlanmış aylık bir gazetedir. Tirajı ortalama dört bin civarındadır. Ağırlıklı olarak Coşan’ın konuşmalarından çözümler yer almıştır. Ayrıca basından seçilmiş gündeme uygun yazılara yer verilmiştir. İlk önce adı “Son Mesaj” iken, Coşan’ın önerisiyle, Mayıs 1997’den sonra “Son Uyarı” adıyla yayımlanmıştır.
7. Sağduyu Gazetesi (3 Mayıs 1998 – 11 Temmuz 1999)
Coşan’ın yurtdışında olduğu yıllarda İstanbul’da yayımlanmıştır. Seyfi Say, Recep Koçak, Orhan Tahsin, Aslan Bulut gibi yazarlar köşe yazıları yazmışlardır. Eylül 1998’den itibaren Coşan’ın cuma sohbetleri de gazetede haftada bir yer almıştır. Yayını durduğunda tirajı on üç bin civarındadır.
C. RADYO, TELEVİZYON
1. Ak-Radyo (Akra)
Coşan, radyonun amacını şöyle açıklar:
“Biz niçin bir radyo çalışması içindeyiz?.. Bu Peygamber SAS Efendimiz Hazretleri’nden gelen İslâm’ı öğretme, insanlara mutluluğu aşılama, insanları mutluluk dünyasına çekme çalışmasının bir parçasıdır. Çünkü radyo, çok tatlı ve çok kolay diğer insanlara ulaşma vasıtasıdır. Çok kolay iletebiliyor. İnsan çalışırken, yanındaki radyodan kulağıyla yayınları dinleyebiliyor. Araba sürerken yayınları dinleyebiliyor. Mutfakta hanımefendi ev işlerini yaparken dinleyebiliyor. Sokakta delikanlı, walkman’ini kulağına takarak, belinde taşıyarak yayınları takip edebiliyor.
Hiç bir yayın şekli bu kadar kolay iletişimi sağlayamadığı için, radyo çok güzel bir vasıta... Güzel şeyleri, güzellerin en güzeli olan İslâm’ı insanlara anlatmakta iyi bir vasıta olduğu için, biz bu radyo çalışmalarını seviyoruz ve büyük bir coşku ile, sevgi ile bu çalışmaları Türkiye’ye ve Türkiye dışına yayma çalışması içindeyiz.”52
Coşan radyonun önemini şöyle anlatıyor:
“Radyo çok mühim bir alet... Televizyon icad edilince onun önemi azalır sanılıyordu; öyle olmadı, anlaşıldı ki onun özel bir yeri var. Televizyonun kullanılması mümkün olmayan zaman ve mekânlarda çok kıymet görüyor: Ev hanımı, bir yandan işini görürken, bir yandan radyo izleyebiliyor; şöfor araba sürerken bir yandan radyo yayınını takip edebiliyor; delikanlı yolda yürürken Walkman'ı belinde, hoparlör kulağında müzik dinleyebiliyor.
Radyo yayını yalnızın yoldaşı, yolcunun sohbetdaşı, şoförün arkadaşı, atölyedeki işçinin tesellisi, tarladaki çiftçinin neşesi, zamanını değerlendirmek, bilgilenmek, kültürünü zenginleştirmek isteyenin bilgi kaynağı...
Dînî eğitimimiz biraz mektepte, biraz camide, biraz evde yapılıyor; ama tahsil çağı dışında olan veya bazı sebeplerle camiye
52 Coşan, Mahmud Es’ad, Akra Açılış, Ankara, 20. 01. 1995.
gelemeyen ve evinde de kendisine dinini öğretecek kimsesi bulunmayanlar ne yapacak?..
İşte bu gibiler için radyo mükemmel bir araç... Bu emsalsiz fırsat kaçırılmamalı, çok iyi, çok verimli değerlendirilmeli!”53
2. Ak-TV
Ak-Televizyon 10 Ocak 1997 de deneme yayınına başlamış, 20 Şubat 1997’de gerçek yayına geçmiştir. Coşan yurtdışına çıktıktan sonra, yayını devam ettirilememiştir.
D. HADİS VE FIKIH ENSTİTÜLERİ
1. İstanbul Hadis Enstitüsü
1987 yılında, Eyüp’te restore edilmiş Emir Buharî tekkesinde faaliyete başladı. İlâhiyat fakültesini bitiren kimseler, ilave olarak üç-dört yıl özel hocalardan dinî dersler alıyorlardı. İngilizce kursuna gidiyorlar, yurtdışına gönderilecek şekilde yetiştiriliyorlardı. Ali Rıza Temel Ahmet Akın Çığman, Raşit Küçük, Faruk Beşer gibi hocalar vardı. 1991’e kadar devam etmiştir.
2. Ankara Fıkıh Enstitüsü
1988 yılında, Demetevler’de Özelif Camii’nin yanında, Hakyol Vakfı’na ait binada başladı. Ankara İlâhiyat Fakültesi’nde okuyan otuz kadar öğrenci vardı. Hem orada yatılı kalıyorlar, hem de özel hocalardan dersler alıyorlardı. Coşan’ın gayretleriyle Gazi Antep’ten Mehmed Emin Er Hoca davet edildi. Hoca’nın kütüphanesi enstitüye taşındı. İsmail Turan Hoca, bir süre Tirmizî’den hadis dersleri yaptı. 1997’ye kadar devam etti.
E. ÖĞRENCİLERLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR
53 Coşan, Mahmud Es’ad, Ş. Çelikoğlu, İslâm’da İbadetler, Takdim yazısı, Seha Neşriyat, İstanbul, 1995.
Coşan, hocaları olması dolayısıyla Ankara İlâhiyat Fakültesi
öğrencileriyle yakından ilgilenirdi. 1980 öncesi öğrenci kavgalarının olduğu anarşili yıllarda, öğrencilerin arasına girer, onların kavga etmelerini önlemeye çalışırdı. Her görüşten öğrencinin saygı gösterdiği bir kimseydi.
1980 sonrasında öğrenci faaliyetlerine daha çok önem verildi. Hakyol Vakfı’nın himayesinde kız ve erkek öğrenciler için öğrenci evleri düzenlendi, öğrenci yurtları açıldı. Ankara’da, İstanbul’da, yüksek okul olan her yerde bu faaliyetler teşvik edildi. Ev sohbetleriyle, gezi ve kamplarla öğrenciler şuurlandırılmaya çalışıldı.
Yazın, ortaöğrenim öğrencileri için yaz okulları açıldı. Çocukların hem tatili değerlendirmesi, hem de Kur’an-ı Kerim ve dînî bilgiler öğrenmeleri, iyi arkadalar edinmeleri sağlanmaya çalışıldı.
F. AİLE EĞİTİM KAMPLARI
Aile eğitim kampları, Coşan’ın teşvik ettiği ilginç bir çalışmadır. Güzel manzaralı yerlerde büyük mekânlar, çok zaman beş yıldızlı oteller tutuluyor, çeşitli konularda uzman kimseler getirtiliyor, konuşmalar yaptırılıyor; böylece beyler, hanımlar ve çocuklar hem dinleniyor, hem eğitiliyordu. Uzun zamandır birbirini göremeyen arkadaşlar görüşüyor, yeni dostlar ediniyor, hanımlar ve çocuklar birbirleriyle tanışıyordu. Rahat ve huzurlu bir ortamda güzel günler geçiriliyordu.
En güzel tarafı ise, cemaat hocasıyla beraber oluyor, yakından görüşmek imkânını buluyordu. Beraber namazlar kılınıyor, zikirler yapılıyor, sohbet ediliyor. Kısa süreli de olsa, eski dergâh hayatına benzer bir hayat yaşanıyordu.
Aile Eğitim Toplantıları ilkönce Avustralya’da başladı. Daha sonra Türkiye’de ve muhtelif Avrupa ülkelerinde müteaddit defalar yapıldı. Coşan’ın katıldığı Türkiye’deki toplantılardan tesbit edebildiklerimiz şunlardır:
1. Ayvalık Aile Eğitim Toplantısı: 3 gün
Konu: Dünyadaki Değişmeler ve Türkiye, 24. 01. 1992.
2. Gemlik Aile Eğitim Toplantısı: 7 gün; 01. 02. 1992.
3. Söke/Aydın Aile Eğitim Toplantısı: 4 gün, 23. 04. 1992.
4. Kovada Aile Eğitim Toplantısı: 6 gün; 01. 09. 1992.
5. Akbük/AydınAile Eğitim Toplantısı: 4 gün;
Konu: Radyo Yayıncılığı; 29. 10. 1992.
6.Nevşehir Aile Eğitim Toplantısı: 4 gün; 28. 01. 1993.
Konu: Bosna-Hersek Savaşı
Konuşmacılar: Muzaffer Özdağ
: 7. Bursa, Uludağ Aile Eğitim Toplantısı: 4 gün; 23. 04. 1993.
Konu: Türkiye’nin Kalkınması ve Kalkınma Planları Konuşmacılar: Agâh Oktay Güner, Korkut Özal.
8. Teknik Eğitimliler Aile Eğitim Toplantısı: Ankara, Kızılcahamam, 04. 07. 1994.
Konuşmacılar: Sacit Adalı.
9. Bursa Aile Eğitim Toplantısı: 31. 07. 1994.
Konu: Avrupa Birliği.
Konuşmacılar: Ahmed Davutoğlu, Korkut Özal, Hayrettin Karaman
10. İzmir, Çeşme Aile Eğitim Toplantısı: 29. 10. 1994.
11. Bursa, Uludağ Aile Eğitim Toplantısı: 06. 04. 1995.
Konu: Güneydoğu ve Su Meselesi.
Konuşmacılar: Muhsin Yazıcıoğlu, Hasan Celâl Güzel, Ümit Özdağ.
12. Kestel, Kocayayla 1995. 08. 10 -
13. Antalya, Alanya Aile Eğitim Kampı: 23. 11. 1995.
Konuşmacılar: Oktay Sinanoğlu, Ali Bayramoğlu.
14. Ilgaz/Çankırı Aile Eğitim Toplantısı; 09. 08. 1996.
Muhsin Yazıcıoğlu
15. Antalya, Belek Aile Eğitim Kampı:12. 02. 1997.
Konuşmacılar: Ömer Dinçer, Hilmi Güler.
G. KONFERANSLAR
Coşan’ın verdiği konferanslardan tesbit edebildiklerimiz:
1. İslâm’da Nefis Terbiyesi: Ankara, Millî Kütüphane, 16. 10. 1989.
2. Fetih Konuşması: İstanbul, 29. 05. 1990.
3. İslâm Nedir? İstanbul, Bakırköy 11. 02. 1992.
4. Güncel Meseleler: Ankara, 15. 03. 1992.
5. Ebû Eyyûb el-Ensàrî RA, İstanbul, 14. 05. 1992.
6. İletişim ve Meşveret, Ankara, 25. 09. 1992.
7. Yeni Dünya Düzeni ve Türkiye: Ankara Bilkent Üniversitesi, 21. 01. 1993. 8. Hacı Bektâş-ı Velî ve Tasavvuf: İstanbul, Marmara Üniversitesi, 27. 04. 1993.
9. Tasavvuf ve Hayat: İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi, 11. 05. 1993. 10. Hz. Ali Efendimiz: İstanbul, Bakırköy 15. 04. 1994.
11. Yunus Emre ve Tasavvuf: İzmir, Çeşme, 30. 10. 1994. 12. Nefsin Terbiyesi: Eskişehir, 12. 11. 1994.
13. Hacı Bektâş-ı Velî ve Yunus Emre: İstanbul, Marmara İlâhiyat, 28. 03. 1995. 14. İstanbul’un Fethi ve Fatih: 29. 05. 1995.
15. Hicret: İstanbul: 30. 05. 1995.
16. Hz. Ali Efendimiz: İzmir, Seferihisar; 29. 03. 1996.
H. SEMPOZYUMLAR
Coşan’ın katıldığı ve konuşma yaptığı sempozyumlardan tesbit edebildiklerimiz:
1. Mehmed Zâhid Kotku ve Tasavvuf: İstanbul, Aya İrini,
1990. 2. Mehmed Zâhid Kotku Anma Programları: 1991-1996 yılları arasında muhtelif yerlerde yapılmıştır.
3. Ahmed-i Yesevî: İstanbul, 27. 05. 1995.
4. Zâhidü’l-Kevserî: Düzce
5. Ahmed Ziyâddin-i Gümüşhanevî: Gümüşhane, 11. 07. 1992.
6. Kardeşlik Günleri (Hacı Bektâş-ı Velî): Ankara, 07. 11. 1992.
7. Yunus Emre ve Tasavvuf: 8. Mevlânâ: İstanbul, 17. 12. 1992. 9. Mevlîd-i Nebî: İstanbul, 02. 02. 1993.
10. Hicret Günleri: Eskişehir, 31. 05. 1995.
11. Çırpılarlı Hacı Ali Efendi’yi Anma: Çanakkale, Bayramıç, 29. 08. 1996.
J. YURTDIŞI SEYAHATLERİ
1. Libya Seyahati (1981)
İlmî bir toplantı için yapılmıştır.
2. İran Seyahati (Şubat 1981)
İran Devrimi’nin ikinci yıldönümü kutlamaları dolayısıyla, İran Elçiliğinin daveti üzerine gerçekleşmiştir.
3. Avustralya Seyahatleri (Aralık 1984 - Şubat 2001)
Avustralya’daki Türklerin daveti üzerine ilk defa Aralık 1984’de gerçekleşmiştir. Havalimanında tekbirlerle görkemli bir karşılama yapılmıştır. Muhtelif camiler ziyaret edilmiş, sohbetler, eğitim toplantıları icra edilmiştir. Daha sonraki yıllarda bu ziyaretler tekrarlanmış, geziler, aile eğitim toplantıları yapılmıştır. Dernekler kurulmuş, mescidler açılmıştır.
4. Avrupa Seyahatleri (1983 – 2000)
Başta Almanya olmak üzere Avrupa’nın muhtelif ülkelerindeki Türklerin daveti üzere çeşitli zamanlarda gerçekleşmiştir. Almanya, İsveç, Hollanda, Danimarka, Belçika, Fransa ve İngiltere ziyaret edilmiş, konferanslar, sohbet programları düzenlenmiştir. Muhtelif otellerde, mekânlarda aile eğitim toplantıları yapılmıştır. 2000 yılı Aralığında en son Ramazanını
İsveç’te geçirmiştir.
5. Amerika Seyahatleri (1989, 1995)
İlki 1989 yılında, ikincisi 1995 yılında gerçekleştirilmiştir. Muhtelif mekânlarda sohbetler, aile eğitim toplantıları
düzenlenmiştir.
6. Azerbaycan - Özbekistan Seyahati (Ağustos1991)
İspa Turizm’in öncülüğünde, 64 kişilik bir grupla yapılmıştır. Önce Azerbaycan’a gidilmiş, Bakü’de üç gün kalınmış; Şehidler Hıyabanı, Taze Pir Mescidi, Kette Mescid, Halı Müzesi, Ateşperest Tapınağı kalıntıları ziyaret edilmiştir. O günlerde Azerbaycan’da mitingler yapılmış, Azerbaycan bağımsızlığını ilan etmiştir.
Daha sonra Özbekistan’a geçilmiş, Taşkent, Semerkand, Buhara şehirleri ziyaret edilmiştir. Taşkent’te müftülük ziyaret edilmiş, Cuma namazı Barakan Mescidi’nde kılınmıştır. Coşan, Cumadan sonra, cemaate bir konuşma yapmıştır. Semerkand’da Ubeydullah-ı Ahrar ve İmam Buhàrî Hz.lerinin kabirleri ziyaret edilmiştir. Buhara Mir Arap Medresesi, Şah-ı Nakşıbend Hz.nin Camisi ve kabri, Emir Külâl ve Abdülhàlik-ı Gücdevânî Hz.lerinin kabirleri ziyaret edilmiştir. Medrese hocalarından pek çok kimseler ve öğrenciler, Coşan’a intisab etmişlerdir. Özbekistan gezisi yedi gün sürmüştür. O günlerde Özbekistan bağımsızlığını ilan etmiştir.
7. Sudan Seyahati (11-14 Temmuz 1994)
Sudan’ın başşehri Hartum'da yapılan Zikir ve Zâkirler Kongresi dolayısıyla yapılmıştır. Dünyanın her yerinden, hocalar ve şeyh efendiler katılmış, faydalı bir toplantı olmuştur.
8. Mısır Seyahati (Ocak 1995)
İspa Turizm tarafından düzenlenmiştir. Daha çok turistik ve inceleme amaçlı bir gezidir.
9. Malezya Seyahati (Şubat 2000)
Turistik ve inceleme amaçlı bir gezidir. Coşan Avustralya’dan gelmiş, Türkiye’den giden bir grupla birlikte seyahat etmişlerdir..
10. Hac ve Umre Seyahatleri (1990 – 2000)
Coşan, 1990’dan sonraki yıllarda hemen her yıl hac ve umre seyahatleri yapmıştır. Bu seyahatler daha çok İspa Turizm’in öncülüğünde yapılmıştır. İbadetler topluca yapılmış, otellerde, müsait yerlerde sohbetler düzenlenmiştir.
K. SERVER HOLDİNG VE TİCARÎ ÇALIŞMALAR
1. Seha Neşriyat
Kitap yayıncılığı için kurulmuştur. İlkönce M. Zahid Kotku Hz.lerinin eserleri, daha sonra her çeşit dinî, ilmî eserler neşredilmiştir.
2. Ahsen Matbaacılık
Neşredilen dergilerin basımı için bir matbaa kurarak faaliyete başlamıştır. Her türlü kitap ve dergi basımı yapılmıştır.
3. Deha Grafik
Daha çok grafik, baskıya hazırlama gibi faaliyetler için kurulmuştur.
4. İspa, İskenderpaşa Turizm
Öncelikle hac ve umre seferleri düzenlemek amacıyla kurulmuştur. Ayrıca yurtdışında ve yurt içinde geziler düzenlemiştir. 1998’de özelleştirilmiştir.
5. Fuzul Otomotiv
Oto alım satımı, inşaat vs. işler için kurulmuştur.
6. Umran İnşaat
Her türlü inşaat ve mühendislik hizmetleri için kurulmuştur.
7. Hadra Boru
Her türlü plastik boru imalatı için kurulmuştur.
8. Server İletişim
Her türlü yayıncılık için kurulmuştur.
9. Hastaneler
Sağlık Vakfı’nın öncülüğünde, tıp merkezleri ve hastaneler kurulmuştur. Başlıcaları: Aksa Tıp Merkezi, Şadiye Hatun Tıp Merkezi, Hayrünnisa Hastanesi, Esmâ Hatun Hastanesi, Afiyet Hastanesi...
Server Holding bünyesinde faaliyet yapan bu hastaneler, Coşan’ın vefatından sonraki yıllarda özelleştirilmiştir.