ÖZET
Mahmud Es’ad Coşan (1938-2001), Gümüşhânevî Dergâhı’nın son şeyhidir. 1938 yılında Çanakkale’de doğdu. Tahsil hayatı İstanbul’a geçti. Edebiyat Fakültesi’nin Arap-Fars Filolojisi Bölümü’nden mezun oldu (1960). Aynı yıl, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nde asistan oldu. Akademik çalışmalarını burada sürdürdü. 1973’te doçent, 1982’de profesör oldu.1987’de emekliye ayrıldı.
Hocası Mehmed Zâhid Kotku’nun vefatından sonra (13 Kasım 1980), irşad görevini üstlendi. Camilerde yaptığı hadis derslerine ilâve olarak, daha geniş kitlelere ulaşmak için dergiler çıkardı. Vakıf ve dernek faaliyetlerini yaygınlaştırdı. Konferanslar, seminerler yaptı. Seyahatler, aile eğitim programları düzenledi. Sesli ve görüntülü yayınlar yaptı. Radyo kurdu, radyodan hadis ve tefsir sohbetleri yaptı. Toplumu ilgilendiren her konuyla ilgilendi, makaleler yazdı, eserler yayımladı. Mayıs 1997’den sonra faaliyetlerini yurtdışında devam ettirdi.
Coşan’a göre dünya hayatı çok hızlı geçen, ciddî ve çetin bir imtihandır. Burada insanın en yüce gayesi, kendisini yaratan
Rabbinin sevgi ve rızasını kazanmak olmalıdır. Bunun tek çıkar yolu ise, İslâm'ın emirlerini uygulamak, yasaklarından kaçınmaktır. Bir kulun Allah tarafından sevilmesinin ana şartı, Rasûlüllah’ın izinden yürümek ve ona tâbî olmaktır. Coşan’a göre, tasavvuf gerçek mutluluğun yoludur. Tasavvuf olmadan imanın tadını duyarak yaşamak; İslâm'ın özünü, inceliklerini kavramak hemen hemen imkânsız gibidir. Tasavvuf, insanın nefsini terbiye etme yoludur. Nefsini terbiye etmesi lâzım ki, felâh bulsun, kötülüklerden kurtulsun, Allah’ın sevdiği bir kul olsun!
Coşan, hayatı boyunca ülkemizdeki diğer müslüman topluluklarla iyi ilişkiler geliştirmiş, kırıcı ve dağıtıcı olmayan bir üslup takip etmiştir. Sohbetlerinden ve düşüncelerinden herkes istifade etmiş; kurduğu vakıflar, çıkardığı dergiler diğer cemaatlere örnek olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Gümüşhânevî, Mahmud Es’ad Coşan, Tasavvuf, Tarikat, Sohbet, Zikir, Rabıta, Ma’rifetullah, Takvâ, Zühd, Tevbe, Nefis Terbiyesi.
ABSTRACT
Mahmud Es’ad Coşan (1930–2001), the last Shaikh of the Gumushkhanawi Dargah in Istanbul, was born in Çanakkale, had his schooling in Istanbul, and earned a B.A. degree in the Arab- Persian Philology Department, in 1960. In 1965 he completed his doctoral work at the College of Theology of Ankara University and became a faculty member there. He became associate professor in 1973 and full professor in 1982. He retired from his position in 1987.
After Mehmed Zahid Kotku passed in 1980, he undertook the guidance activities in the tariqa. He held hadith lectures in various mosques and launched monthly magazines. He established nonprofit organizations and a radio station. He had Hadith and Quranic commentary discourses on the radio, got involved in all kinds of issues concerning the society; he wrote essays and published books. After May 1997, he continued his activities in Europe and Australia.
Coşan believed life is a fast-paced, serious and difficult exam; any person should be attaining the love and the consent of the Creator. One can achieve this by obeying the orders and avoiding the prohibitions of Islam. To Coşan, Tasawwuf (Sufism) leads to true happiness. Tasawwuf educates the nafs (carnal soul) of a person. By educating his nafs, a person can be a beloved servant of Allah.
Coşan developed good ties with all Muslim communities and advocated the unity of Muslims. His discourses and thoughts were appreciated by many people. His non-profit organizations and periodicals were exemplary for many communities.
Keywords: Gumushkhanawi dargah, Mahmud Esad Cosan, Tasawwuf, Tariqa, Hadith Discourse, Dhikr, Rabita, Ma’rifatullah, Taqwa, Zuhd, Repentance, Educating the Self.