(Ve’s-sıdku müstağnin ani’l-ahvâli küllihâ) “Doğruluğun kendisi her hallerden müstağnidir.” Doğruluğun hale bağımlılığı yoktur, doğruluk hallere tâbî değildir; müstakil, kendi başına vardır. Hiç bir halde insan doğruluktan ayrılamaz. Her zaman doğru olması lâzım gelir. Mü’minin ana vasfı, kale gibi doğru olmaktır.

Ve bir söz söylüyor bunun arkasından:

(Ve lev sadaka’l-abdü fîmâ beynehû ve beyne’llàh, hakîkate’s- sıdkı) “Eğer kul Mevlâsıyla arasındaki kulluk vazifelerini yapmakta tam bir doğruluk ile doğru olsa, yâni Rabbine karşı kulluğunu tam yapsa, tam sadakat üzere yapsa; sözü doğru, özü doğru, hàlis, tertemiz bir kulluk yapsa; Mevlâsıyla olan muamelesinde hiç yalan söylemeyerek, hiç eğrilik karışmayan bir şekilde, sadakate, sıdka, doğruluğa tam riayet etse, ne olurdu?.. (Lettalea alâ hazâini min hazâini’l-gayb) Gaybın hazinelerinden hazinelere vâkıf olurdu, haberdar olurdu, muttalî olurdu. Kulluğunu tam sadakatle yapsaydı, gaybın hazinelerini Allah onun gözünün önüne sererdi, hepsinden haberdar olurdu, hepsine müttalî olurdu.”

Evliyaullah öyle olmuş. Sıdk u sadakat sahibi evliyalar bu sûretle bu makama ermiştir. Zâten erildiğini bilmese, eğer kendisi yaşamasa, söylemez bu mübarekler.

(Ve lekâne emînen fi’s-semâvâti ve’l-ard) “Semâlarda ve yerde Allah’ın güvenilir, itimadlı kulu olurdu. Her şeyi kendisine emanet ettiği kulu olurdu.”

Demek ki, sevgili kardeşlerim, tabii bu sözlerden bizim anladığımız ve bize düşen, bizim yapmamız gereken, tam doğru olacağız. Bilhassa, Allah’a karşı kulluğumuzda tam sadakat üzere olacağız. Kulluğumuzu tam güzel, doğru yapabildik mi, o zaman çok mükâfatlara nâil oluruz.

Sadakat üzere olacağız. Sadakat ne demek, sadıklık demek... Sadıklık ne demek, doğruluk demek... Kul doğru oldu mu, sapasağlam, pırıl pırıl, hiç kalleşlik yok, eğrilik yok, lafı eğip bükmek yok... Her halde böyle dosdoğru olmak lâzım!

d. Allah İçin Almak ve Vermek

11. 06. 1994 - İstanbul -

(fehüve hemecün lâ hayra fîhi) o sirke sineği gibi değersizdir, çöp gibidir, yığındır. Hiç bir hayrı yoktur o adamın.” Değerlendirmesi böyle.

(Fesüile ebû usmâne an ma’nâ hâze’l-kelâm) Bu rivayeti yapan Ebû Osman Hazretleri’ne —o da büyük bir zât— “Ne demek istemiş bu sözle?” diye sormuşlar. O da bir açıklama yapmış, o açıklamasını da okuyalım! Sonra ben biraz daha açıklansın diye, size daha başka kelimelerle anlatayım.

Mânâsını sormuşlar, ne demek istiyor bu diye. (Fekàle) Ebû Osman Hazretleri açıklamada demiş ki:

(Men ye’huzü mina’llàh, ve yu’tî lillâhi ve hüve racül) “Kim Allah’tan alıyor da, Allah rızası için kullara veriyorsa tamam işte eren budur. Alıyor, veriyor. Allah’tan alıyor, kullara veriyor.” Şimdi dikkat edilirse bir tarif yapmış gibi söylüyor ama, aslında neyi aldığını, neyi verdiğini söylemediği için, bize göre biraz bulanık kalıyor iş. Ne alıyor mübarekler, ne veriyor; anlayamıyoruz yâni değil mi. Şimdi onu anlatacağım bu sözler bittikten sonra.

(Li-ennehû) Yâni “Allah’tan alan, kula veren tam adamdır, (li- ennehû) çünkü o, (lâ yerâ fîhi nefsehû bi-hâl) hiç bir şekilde kendisini görmüyor bu işte. “Ben vasıtayım, yokum arada…” diyor. “Allah benden ona veriyor işte!” diyor. Demek ki kendisini yok edebilmiş, demek ki tasavvufta tam yüksek mertebeye erebilmiş. Kendisini hiç görmüyor. Alıyor, veriyor.

(Ve men yu’tî ve lâ ye’huz feinnehu nısfü racül) Eğer bir insan veriyor da almıyorsa, o yarım adamdır, (li-ennehû yerâ nefsehû fî zâlike) çünkü kendi nefsini görüyor bu. Benliğini tam yok edememiş. Almıyor da veriyor. (Feyerâ enne lehû bi-en lâ ye’huze fadîleh) Almamakta kendisine fazilet var sanıyor. Onun için yarım adamdır. Almamakta fazilet var sanıyor, kendisinin varlığını tam yok edememiş, onun için yarım adam.

(Ve men lâ ye’huz ve lâ yu’tî fehüve hemec) “Ne veren, ne alan, ne alıyor, ne veriyor, o kimse sinek gibidir, irin gibidir, kıymeti yoktur. (Li-ennehû yezünnü ennehû’l-âhizü ve’l-mu’tî) Çünkü veren alan kendisi sanıyor, nefsi direk gibi ortada... Onun için (dûne’llahi teàlâ) Allah’ın verdiğini aldığını bilmiyor.”

e. Allah Yolunda Gayretli Ol!

27. 05. 1995 - İstanbul -

d. Kalbinden Tamahı Çıkarmak

٨ - قال، وقال عبد الله: من أراد أن يعيش غنيًّا فى حياته، فلا يسكن الطمع قلبه.

TS. 144/8 (Kàle, ve kàle abdu’llàh) Aynı râvî rivayet etmiş ki, Abdullah ibn-i Hubeyk el-Antàkî şöyle buyurmuş: (Men erâde en yaîşe ganiyyen fî hayâtihî, felâ yüskinü’t-tamaa kalbehû)

“Bir insan hayatı boyunca zengin yaşamak istiyorsa, ganî olarak yaşamak istiyorsa, (felâ yüskinü’t-tamaa kalbehû) kalbine tamahkârlık duygusunu düşürmesin!” Birisinden bir şey tamah edip istemesin, ummasın; ummayı kessin! Birisinden bir şey tamah edip, şundan şu gelir mi, bundan bu gelir mi diye tamahı kessin, kalbinden çıkarsın. Kalbine tamahı iskân etmesin, yerleştirmesin! Kim?.. Hayatı boyunca zengin yaşamak istiyorsa bir insan…

Zengin yaşamak istiyorum. Tamam, o zaman kimseden bir şey umma! O adamdan para umma, bu adamdan iltifat bekleme! Filanca adam seni falanca yere tayin edecek diye bekleme!

“—Beğenmeyen beğenmesin, seven sevsin, sevmeyen sevmesin, aman!” de.

Hiç kimseye tamahın olmasın, bak nasıl zengin olursun! Nasıl efe olursun, nasıl yürüyüşün değişir, nasıl için rahatlar. Eğer böyle zengin yaşamak istiyorsan, hiç kimseden bir şey umma!..

Bu zâtlar kendileri bunu yapmışlar, kuldan bir şey istemeyi doğru görmemişler, Allah’tan istemişler. Kuldan ümitlerini kesmişler, kuldan bir şey beklememişler. Verse de almamışlar. Verdi mi birisi, istemem, senin olsun demişler.

Ben gözümle gördüm Medine’de... Zenci kadın, perişan... Sokağın kenarına oturmuş. Arkadaşlardan birisi acıdı, çıkarttı bir miktar para vermek istedi.

“—İstemem!” dedi, almadı. “Az önce aldım. Bugünlük yetecek yiyeceğim var!” dedi. Almadı, fukara...

Fukara ama istemiyor, kanaat ediyor.

e. Allah Yolunda Gayretli Ol!

i. Gönlü Dolduran Şeyler

05. 11. 1994 - İstanbul -

Diyor ki: (Sübhàne men ceale kulûbe’l-àrifîne ev’iyete’z-zikr) “Àriflerin gönüllerini zikir mahzeni haline getiren Allah’ın şânı ne kadar yücedir.” Mahzen diyelim, kap demeyelim de. Yâni zikirle dolduran. “Ariflerin gönüllerini zikirle dolduran; zikrullahla, Allah’ı hatırlamakla, Allah daima hatırında olmak şanında, halinde yapan Allah”ın şânı ne kadar yücedir.”

(Sübhàne) Şaşıldığı zaman söylenir. Yâni, “Allah Allah! Ne kadar şaşılacak şey ki, àriflerin gönlü Allah’ı hatırlama doludur. Onu o hale getiren Allah, ne kadar hayran kalınacak bir yaratan!” diye, ondan sübhàne kelimesi kullanılır.

Buradan anlıyoruz ki, àrifler Allah’ı tanırlar ve hatırlarından çıkartmazlar. Gönüllerinde Mevlâ var. Sübhânallah!.. Allah nasıl onların o gönüllerini öyle esrâr hazinesi eylemiş, ma’rifet hazinesi eylemiş, hep Allah’ı bilen durumda insanlar.

(Ve kulûbe ehli’d-dünyâ ev’iyete’t-tama’) “Ehl-i dünyanın da gönüllerini tama’ mahzeni eylemiş. Yâni tama’ dolu... Sübhànallàh, onların da içi tama’ dolu...” Àriflerin gönlü bilgi dolu, zikir dolu, zikrullah dolu, Allah’ı hatırlama dolu; ehl-i dünyanın kalbi de tama’ dolu. Sübhânallah!..

Sonra, (Ve kulûbe’z-zâhidîne ev’iyete’t-tevekkül) “Zâhid kulların gönlü de tevekkül dolu. Tevekkül etmişler Allah’a, oh, gayet huzur ve rahat içindeler.”

(Ve kulûbe’l-fukarâi ev’iyete’l-kanâah) “Dervişlerin gönüllerini de kanaat hazinesi eylemiş, onlarında gönlü kanaatkâr.” Yâni derviş dediği, fukara dediği burada tasavvuf erbâbı fakirler demek. Yâni hırs yok, kanaatkârlık var; kanaat dopdolu içleri.

(Ve kulûbe’l-mütevekkilîne ev’yite’r-rıdâ.) “Tevekkül erbâbının da gönüllerini rızâ doldurmuş.” Yâni, Allah neylerse, her yaptığı şeye hoşnud ve râzılar, hiç itirazları yok, hiç tahammülsüzlükleri yok.

Hikâyesini çok seviyorum, okuduğum zamandan beri muhtelif zamanlarda da söylüyorum: Tasavvufta rızâ makamı, yâni rızâ duygusu Allah’ın her şeyine, her takdirine râzı olmak duygusu,

Tabakàtü’s-sûfiyye Sohbetleri

Prof. Dr. M. Es’ad COŞAN

TABAKÀTÜ’S- SÛFİYYE

SOHBETLERİ

3 11. 12. 1993 - 03. 06. 1995

Hazırlayan:

Dr. Metin ERKAYA

1. YAHYÂ İBN-İ MUAZ ER-RÂZî (1)

11. 12. 1993 - İstanbul -

1. YAHYÂ İBN-İ MUAZ ER-RÂZî (1)

Eùzü bi'llâhi mine'ş-şeytàni'r-racîm.

Bi’smi'llâhi'r-rahmâni'r-rahîm.

El-hamdü li’llâhi rabbi’l-àlemîn... Hamden kesîren tayyiben mübâreken fîh... Kemâ yenbagî li-celâli vechihî ve li-azîmi sultànih... Ve’s-salâtü ve’s-selâmü alâ seyyidi’l-evvelîne ve’l- âhirîn... Senedinâ ve mededinâ ve üsvetine’l-haseneti muhammedini’l-mustafâ... Ve alâ âlihî ve sahbihî ve men tebiahû bi-ihsânin ilâ yevmi’d-dîn... Emmâ ba’d:

Çok değerli, muhterem, sevgili kardeşlerim!

Allah-u Teàlâ Hazretleri’nin selâmı, rahmeti, bereketi üzerinize olsun... Mevlâmız cümlenizi dünya ve ahiret saadetine erdirsin... Cennetiyle, cemâliyle müşerref eylesin...

Ebû Abdurrahmân es-Sülemî isimli büyük sùfî, âlim zâtın Tabakàtü’s-Sùfiyye isimli çok meşhur, kaynak kitap, kıymetli eser olan terceme-i hal, biyografi kitabını okumağa devam ediyoruz. 14. terceme-i hale geldik. Şimdiye kadar 14 tane büyük, mübarek sòfînin, evliyaullah zâtın hayatını böylece bu kitaptan takip etmiş olduk; bantlara geçmiş oldu, kayıtlara girmiş oldu. Şimdi bugün, 14.’sü Yahye’bni Muàz er-Râzî isimli çok meşhur bir zât bu da... Onun hayatı, sözleri ve menàkıbıyla ilgili bilgileri okumağa başlayacağız.

Dersimize başlamadan önce, evvelâ ve hàssaten Peygamber Efendimiz Muhammed-i Mustafâ SAS Hazretleri’ne saygımızın, bağlılığımızın, nâçizâne, àcizâne sevgimizin, ümmetliğimizin bir nişânesi olmak üzere, rûh-u pâkine hediye olsun diye; ve onun mübarek âlinin, ezvâcının, evlâdının, ashâbının —rıdvânu’llàhi teàlâ aleyhim ecmaîn— ruhlarına ayrı ayrı hediye olsun diye; ve hàssaten Peygamber Efendimiz’in varisleri, ümmetin mürşidleri sâdât ve meşayih turuk-u aliyyemiz, evliyaullah büyüklerimizin, Ebû Bekr-i Sıddîk Efendimiz’den şeyhimiz Muhammed Zâhid-i Bursevî’ye kadar güzerân eylemiş olan cümle turuk-u aliyye silsilesi mensubları, sâdât u meşayih-ı turuk-u aliyyenin ve hulefâsının ve mürîdânının ruhlarına hediye olsun diye;

Kitabı yazan Ebû Abdurrahmân es-Sülemî Hazretleri’nin

10. EBÛ HAFS EL-HADDÂD (6)

09. 07. 1994 - İstanbul -

10. EBÛ HAFS EL-HADDÂD (6)

Eùzü bi’llâhi mine’ş-şeytâni’r-racîm.

Bi’smi’llâhi’r-rahmâni’r-rahîm.

El-hamdü li’llâhi rabbi’l-àlemîne alâ külli hâlin ve fî külli hîn... Ve’s-salâtü ve’s-selâmü alâ seyyidinâ muhammedin ve alâ âlihî ve sahbihî ve men tebiahû bi-ihsânin ilâ yevmi’d-dîn... Emmâ ba’d:

Aziz ve muhterem kardeşlerim!

Allah-u Teàlâ Hazretleri’nin selâmı, rahmeti, bereketi, ihsânı, ikrâmı, in’âmı dünyada, ahirette üzerinize olsun...

Tabakàtü’s-Sùfiyye isimli, çok değerli, tasavvuf büyüklerinin hayatlarını anlatan kaynak eseri okumaya devam edeceğiz. 121. sayfanın 32. paragrafına gelmişiz, oradan devam edeceğiz.

Fakat bu mübareklerin hayatlarını, mübarek sözlerini okumaya, izaha geçmeden önce, başta Peygamber SAS Efendimiz’in ruhu pâkine hediye olsun diye; sonra onun mübarek âlinin, ashâbının, ezvâcının, ihvânının, etbâının ruhlarına hediye olsun diye; sair enbiyâ ve mürselîn ve cümle evliyâullah u mukarrabînin ruhlarına ve hâssaten sâdât ve meşâyih-ı turuk-u aliyyemizin ruhlarına hediye olsun diye; ve bu eseri yazan Sülemî Hazretleri’nin ve eserde isimleri geçen mübarek eşhâsın ruhlarına hediye olsun diye;

Bu diyarları fetheden Fatih Sultan Muhammed Hàn’ın ve diğer fatihlerin, şehidlerin, mücahidlerin, gazilerin ruhlarına hediye olsun diye; cümle hayrât ü hasenât sahiplerinin ve hàssaten içinde şu dersi yaptığımız bu camiyi binâ ettiren, inşâsına, imarına az çok yardımcı olan bütün hayır ve hasenât sahiplerinin ruhlarına; ve uzaktan, yakından bu güzel kitabın mevzûlarını dinlemek üzere buraya gelmiş olan siz kardeşlerimizin de. ahirete göçmüş olan bütün geçmişlerinin, müslüman ecdâd u ceddât ve akrabâ u taallukàtının ruhlarına hediye olsun diye;

Biz de okuduklarımızdan istifade edelim, şu okuduğumuz güzel bilgiler Rabbimizin rızasını kazanmamıza vesîle olsun; Allah-u Teàlâ Hazretleri bizleri dünyada ve ahirette bahtiyâr

11. HAMDÛN EL-KASSÀR (2)

10. 09. 1994 - İstanbul -

11. HAMDÛN EL-KASSÀR (2)

Eùzü bi’llâhi mine’ş-şeytâni’r-racîm.

Bi’smi’llâhi’r-rahmâni’r-rahîm.

El-hamdü li’llâhi rabbi’l-àlemîn... Hamden kesîran tayyiben mübâreken fîh... Alâ külli hâlin ve fî külli hîn... Ve’s-salâtü ve’s- selâmü alâ seyyidinâ ve senedinâ ve mededinâ ve üsvetine’l- haseneti muhammedini’l-mustafâ... Ve alâ âlihî ve sahbihî ve men tebiahû bi’ihsânin zevi’s-sıdkı ve’l-vefâ... Emmâ ba’d...

Aziz ve muhterem kardeşlerim!

Yaz dolayısıyla herkes bir tarafa ziyarete, tatile gitmiş oluyor. Ama okullar açılınca, herkes yerine yurduna dönüyor ve eski rayına oturuyor. İnşâallah önümüzdeki haftalarda, daha yoğun bir şekilde, bu güzel kitabın müzakeresine iştirak çoğalır.

Biz olmadığımız zamanda da, tabii, burada gene konuşma oluyor. Bir kıymetli kardeşimiz bu saatte vaazı yine yapıyor. Yâni, gelen boş kalmamış oluyor. Onu da dinlemenin —zâten güzel konuşan bir kardeşimiz— tabii sevabı vardır. Bence bir yere gitmeyen kardeşlerimiz, ben olsam da, olmasam da, bu kitap okunsa da, okunmasa da, alışkanlığı bozmamak için, “Cumartesi günleri şu saatleri şu camide vazife yapıyoruz!” diye, gene böyle gelmeye devam etmeliler. Yâni bize bağlı olmamalı, kişilere bağlı olmamalı; prensiplere bağlı olmalı işler...

Tabakàtü’s-Sùfiyye isimli, çok değerli, tasavvuf büyüklerinin hayatlarını anlatan kaynak eseri okumaya devam edeceğiz. Fakat bu mübareklerin hayatlarını, mübarek sözlerini okumaya, izaha geçmeden önce, başta Peygamber SAS Efendimiz’in ruhu pâkine hediye olsun diye; sonra onun mübarek âlinin, ashâbının, ezvâcının, ihvânının, etbâının ruhlarına hediye olsun diye; sair enbiyâ ve mürselîn ve cümle evliyâullah u mukarrabînin ruhlarına ve hâssaten sâdât ve meşâyih-ı turuk-u aliyyemizin ruhlarına hediye olsun diye; ve bu eseri yazan Sülemî Hazretleri’nin ve eserde isimleri geçen mübarek eşhâsın ruhlarına hediye olsun diye;

12. HAMDÛN EL-KASSÀR (3)

01. 10. 1994 - İstanbul -

12. HAMDÛN EL-KASSÀR (3)

Eùzü bi’llâhi mine’ş-şeytâni’r-racîm.

Bi’smi’llâhi’r-rahmâni’r-rahîm.

El-hamdü li’llahi rabbi’l-àlemîne hamden kesîran tayyiben mübâreken fîhi alâ külli hâlin ve fî külli hîn... Ve’s-salâtü ve’s- selâmü alâ seyyidinâ ve senedinâ ve mededinâ ve tâci ruûsinâ ve üsvetine’l-haseneti muhammedini’l-mustafâ... Ve alâ âlihî ve sahbihî ve men tebiahû bi’ihsânin ilâ yevmi’l-cezâ... Emmâ ba’d:

Aziz ve sevgili ve muhterem ve kıymetli kardeşlerim!

Tabakàtü’s-Sûfiyye isimli çok önemli, kıymetli kaynak eser olan bir kitabın 125. sayfasındayız. Hamdûn el-Kassâr isimli büyük sòfînin, Ebû Sâlih Hamdûn ibn-i İmâre el-Kassâr en- Neysâbûrî’nin hayatı ile ilgili bölümü okumaktayız. Burada onun sözleri bahsine geldik. Hadis de rivâyet etmiş. Geçtiğimiz derste o hadis-i şerifini okumuştuk, bir nümûne olarak. Sözlerinden bazılarını okumuştuk. Şimdi 125. sayfanın 5. paragrafını okuyoruz.

Bu diyarları fetheden Fatih Sultan Muhammed Hàn’ın ve diğer fatihlerin, şehidlerin, mücahidlerin, gazilerin ruhlarına hediye olsun diye; cümle hayrât ü hasenât sahiplerinin ve hàssaten içinde şu dersi yaptığımız bu camiyi binâ ettiren, inşâsına, imarına az çok yardımcı olanların, bütün hayır ve hasenât sahiplerinin ruhlarına; ve uzaktan, yakından bu güzel kitabın mevzûlarını dinlemek üzere buraya gelmiş olan siz

13. HAMDÛNEL-KASSÀR (4)

15. 10. 1994 - İstanbul -

13. HAMDÛNEL-KASSÀR (4)

Eùzü bi'llâhi mine'ş-şeytàni'r-racîm.

Bi’smi'llâhi'r-rahmâni'r-rahîm.

El-hamdü li’llâhi rabbi’l-àlemîn... Hamden kesîran tayyiben mübâreken fîhi alâ külli hâlin ve fî külli hîn... Ve’s-salâtü ve’s- selâmü alâ seyyidinâ ve senedinâ ve mededinâ ve üsvetine’l- haseneti muhammedini’l-mustafâ... Ve alâ âlihî ve sahbihî ve men tebiahû bi-ihsânin zevi’s-sıdki ve’l-vefâ... Emmâ ba’d:

Aziz ve muhterem kardeşlerim!..

Allah-u Teàlâ Hazretleri’nin selâmı, rahmeti, bereketi, ihsânı, ikrâmı dünyada ahirette üzerinize olsun...

Ebû Abdirrahmân es-Sülemî isimli çok büyük alim bir zâtın, Tabakàtü’s-Sùfiyye isimli büyük evliyaullah, meşhur mutasavvıflar ile ilgili eserini okumağa devam ediyoruz.

Nereye kadar gelmişiz? 127. sayfaya kadar gelmişiz. Kimin hayatını okumakla meşgulüz? Hamdûn el-Kassâr isimli meşhur sùfînin hayatını ve sözlerini okumaktayız. Ona devam ediyoruz bugün. Belki bitireceğiz bugün bu zatın sözlerini ve Mansûr ibn-i Ammâr’a geçeceğiz inşâallah... 127. sayfanın 18. maddesine, paragrafına gelmişiz. Oradan okuyoruz.

Allah o büyüklerin güzel hallerini anlamayı, yaşamayı bizlere de nasib etsin... O Allah’ın sevgili kullarının himmetlerine, teveccühlerine bizleri mazhar eylesin... Bizi sevdiği, sàlih kullarının zümresinde haşreylesin... Dünyada, ahirette bahtiyâr eylesin... Cennetiyle, cemâliyle müşerref eylesin...

Bu mübareklerin hayatlarını, mübarek sözlerini okumaya, izaha geçmeden önce, başta Peygamber SAS Efendimiz’in ruhu pâkine hediye olsun diye; sonra onun mübarek âlinin, ashâbının, ezvâcının, ihvânının, etbâının ruhlarına hediye olsun diye; sair enbiyâ ve mürselîn ve cümle evliyâullah u mukarrabînin ruhlarına ve hâssaten sâdât ve meşâyih-ı turuk-u aliyyemizin ruhlarına hediye olsun diye; ve bu eseri yazan Sülemî Hazretleri’nin ve eserde isimleri geçen mübarek eşhâsın ruhlarına hediye olsun diye;

Bu diyarları fetheden Fatih Sultan Muhammed Hàn’ın ve