Murakabe, muhasebe, mücâhede, hep Allah korkusundaki kuvvete bağlıdır. Allah'tan korkanın kuvveti, kulun Cenâb-ı Hakk'ın celâl ve azametine ma'rifeti nisbetindedir.

Korkunun en küçük derecesi, mahzurattan kendisini men etmesidir. Hattâ, işlenmesinde mahzur olmayan şeyleri terk etmesi dahi, kendisinin korkusundaki sıdkına delildir. Onun için, bu gibi zevat dünyanın hiç bir şeyine iltifat etmezler ve ellerindeki mal ve mülkü ve hattâ nefeslerinden hiç bir nefesi bile Allah-u Teàlâ'nın razı olmayacağı bir yere harcamazlar. Bu korkudaki sıdkları sebebiyle sahib-i iffet olup, şehvetlerinin arzularına tâbî olmazlar.

Bu korku, ahirette insanın saadet-i uzmâsıdır. Kul için en büyük saadet de Mevlâsına mülâkî oluşudur. Halbuki, bu saadete ulaşmak, ancak Hakk'ın muhabbetini kazanmakla olur. Bu muhabbet de, ma'rifet-i ilâhiye ile hasıl olur. Ma'rifet-i ilâhiye ise, ancak devamlı bir tefekkür ve zikrullah ile hasıl olur. Buna nâiliyet ise, ancak dünya muhabbetinin kalbden çıkmasıyla olur. Bu da ancak dünya lezzet ve şehvetlerini terk ile mümkündür. Bunun için de, ancak şehvetleri yıkıcı hakîkî bir korku lâzımdır. Bu korku, öyle bir fezàili cami'dir ki, iffeti, takvâyı, vera'ı, mücahedeyi ve Allah-u Celle ve A'lâ'ya sevgili olan amelleri yapmasına ve Cenâb-ı Hakk'a tekarrübe vesîle olur.

Hidayet ve rahmet-i ilâhiye, Hak'tan korkanlar için olduğu gibi, Allah-u Teàlâ'nın kullarından ve kullarının da Allah-u Teàlâ'dan razı olmaları, bu korkuya bağlıdır. Hak'tan korkanlar, Refikul-A'lâda peygamberlere arkadaş olurlar. Refikul-A'lâ en büyük makamdır ki, Resul-ü Ekrem SAS Efendimiz ölüm hastalığında iken, dünyada kalmakla, ahirete göçmek hususunda muhayyer bırakıldıkları zaman, bu makamı istemişlerdi.

"Allah-u Teàlâ'nın indinde, sizin en ekreminiz müttakîlerinizdir." buyrulmuştur. (Hucürât: 13)

Onun için hiç bir mü'minden Hak korkusunun ayrılması tasavvur olunamaz. Hak korkusunun za'fiyeti, iman ve ma'rifet-i ilâhiye zayıflığından ileri gelir. Hakîkî korkucular cennât-ı âliyata hesapsız dahil olurlar.

Bu sebebledir ki, Rasûl-ü Ekrem SAS Efendimiz, İbn-i Mes'ud RA'a:

"--Benden sonra bana mülâkî olmayı istiyorsan, Allah'tan korkmayı çoğalt, kuvvetlendir! Allah korkusu, insanları hayırlara sevk eder. Zikrullah da yine Allah korkusu olanlarda bulunur. Bunlara iki cennet va'd olunmuştur. Allah'tan gayrisinden korkanı ise, Allah her şeyden korkutur. Allah'tan çok korkmak, aklın kemâline alâmettir." buyurmuşlardır.

Yahyâ ibn-i Muaz (Rh.A) buyurmuş ki:

"--Ademoğlu fakirlikten korktuğu gibi ahiret ateşinden de korksaydı, şüphesiz cennete girerdi."

Zünnûn-u Mısri KS Hazretleri de:

"--Allah'tan korkanın kalbi erir ve Allah'a muhabbeti artar. Saadetin alâmeti şekàvetten korkmaktır." buyurmuşlardır.

Çünkü korku, Allah ile kul arasında bir râbıtadır. Korkunun yokluğu ile o vasıta ortadan kalkar ve kişi helâke gider. Kıyamet gününde halkın emniyette olanlarının, bugünkü korku sahipleri olacakları da bildirilmiştir.

Sehl ibn-i Abdullah RA Hazretleri:

"--Helal lokma yemeyenlerin içlerinde Allah korkusu bulunmaz." demiştir.

Süleymân-ı Dârânî KS Hazretleri de, korkudan àrî olan kalblerin harab olacaklarını beyan etmiştir.

Hazret-i Aişe RA Validemiz, Rasûlüllah SAS Efendimiz'e sormuşlar ki:

"--Allah-u Teàlâ'nın verdiklerini tasadduk edenlerin kalblerindeki korku nedendir? Bu adam hırsızlık mı yaptı, yoksa zina mı işledi?"

Efendimiz SAS Hazretleri buyurmuşlar ki:

"--Hayır, ne zina ve ne de hırsızlık yapmıştır. Belki bu adam, oruç tutar, namaz kılar ve tasadduk da eder. Bununla beraber kabul olunamamak korkusu içerisindedir. Hiçbir kul yoktur ki, Allah korkusundan dolayı gözlerinden bir damla yaş çıkarsa, onun yüzüne cehennemin ateşi değmeyecektir. Ve yine mü'minin kalbinin Allah korkusundan titremesi ile, yaprağı kuruyan ağaçların yapraklarının döküldüğü gibi, onun da günahları dökülür."

Bu suretle Allah korkusundan dolayı ağlayan gözlerin sahibi kimselerin cehennem'e girmeyeceği de bildirilmiştir.

Ukbe ibn-i Âmir'e:

"--Necat ne ile mümkündür?" diye sormuşlar.

Cevâben:

"--Dilini tut, evinde otur, yâni fitnelere karışma ve hatalarına ağla!" demiştir.

Hazret-i Aişe Validemizin:

"--Yâ Resulallah, ümmetinden cennete hesabsız girecekler var mıdır?" sualine cevaben Efendimiz SAS:

"--Evet, günahlarını hatırlayıp ağlayanlardır." buyurmuşlardır.

Allah-u Teàlâ Hazretleri'ne en sevgili damlalar, fi sebilillah şehidlerin kanları ile, Allah korkusundan ağlayanların göz yaşlarıdır.

Kıyamet gününde, Arş'ın gölgesinden başka hiçbir gölgeliğin bulunmadığı zamanda, ancak Allah korkusundan göz yaşları akıtanlarla, gizli olarak Allah'ı zikr edenler, Arş'ın gölgesinde gölgeleneceklerdir. Yâni, ancak onlar istirahat-ı kâmile sahibidirler.

Ebu Bekrini's-Sıddık RA Hazretleri de:

"--Ağlamaya gücün yeterse ağla! Ağlayamazsan, ağlar gibi hüzünlü ol!" buyurmuşlardır.

Bazı büyükler ağladıkları vakitte, göz yaşları ile yüzlerini mesh ederler ve "Göz yaşlarının değdiği yerlere cehennem ateşi değmeyecektir." derlermiş.

Ka'bül-Ahbar (Rh.A) Allah-u Teàlâ'ya kasem ederek, buyurur ki:

"--Allah korkusundan dolayı gözlerinden yaşların akması, bana, bir dağ altının tasaddukundan sevgilidir."

Abdullah ibni Ömer RA:

"--Allah korkusundan dolayı gözlerimden bir damla yaşın damlaması, bana bin dinar tasadduk etmekten sevgilidir." buyurmuştur.

Allah korkusu insanları güzel amellere sevk etmekle beraber, şehevânî ve nefsânî meyillerden ve dünyaya bel bağlamaktan uzaklaştırır. Onun için kula lâyık olan, Cenâb-ı Hakk'a korku, recâ ve muhabbet üzerine ibadetine devam etmektir ki, bunlara hakîkî muvahhid derler. Zîrâ Cenâb-ı Hak, Davud Aleyhisselâm'a:

"--Beni kullarıma sevdir!" diye vahy etmiş.

O da:

"--Nasıl sevdireyim?" deyince;

"--Benim nîmetlerimi, ihsanlarımı onlara hatırlat!" buyurmuştur.

Çünkü, saadetin en büyüğü onu bilmekle olur. Onu bilmek de, dünyayı kalbden çıkarmakla olur.

Efendimiz SAS Hazretleri de, Cenâb-ı Hakk'a şöyle yalvarmışlar:

(Allàhümmerzuknî hubbeke, ve hubbe men ehabbeke, ve hubbe mâ yukarribünî ilâ hubbike, vec'al hubbeke ehabbe ileyye minel-mâil-bârid.)

Mânâsı; "Ya Rab, beni seni sevmekle ve seni seveni (dostlarını) sevmekle ve beni senin sevgine yaklaştıracak şeylerle (amellerle) rızıklandır ve senin muhabbetini bana soğuk sudan daha sevgili kıl!" demektir.

a. Korku Nasıl Elde Edilir?

Korku, imanın kuvveti ve yakînin kendisinde zuhur etmesidir. Allah-u Teàlâ'ya, kıyamet gününe, cennet ve cehennem'e, hesab ve teraziye, kabir azabına yakînen inanmakla beraber, günahı mucib hareketlerden nefsine hakim olmak ve cennete lâyık olmak için de, ibadet ve tâatte dâim olmak gerektir.

Hazret-i Ali KV Efendimiz:

"--Cennete müştâk olanlar, şehvetlerinden uzaklaşırlar. Cehennemden korkanlar da, haramlardan kaçarlar." buyurmuştur.

Bunun için insana düşen, dâimî surette nefsiyle mücâhede ile, zikrullah ve tefekküre devam ederek Hakk'a olan ma'rifetini kemâle ulaştırması lâzımdır. Ma'rifetten sonraki makam ancak muhabbet makamıdır. Mahbûbunun işlerine razı olmak ve ona itimad edip tevekkül etmek de muhabbetin icabındandır. Bunun da iki yolu vardır. Meselâ, bir çocuk odasında otururken bir yılan gelse, çocuk ondan korkmaz. Belki onunla oynamak ister, hattâ elini ona uzatır. Lâkin onun yanında babası varsa yılan görünce kaçar. Çocuk da, babasının kaçışından korkarak o da kaçar. Çocuğa korku ancak, o zaman gelir. Babanın korkusu yılanın zehirli ve öldürücü olduğunu bilmesiyledir. Çocuğun korkusu ise, babasını taklid iledir. Babasına olan itimadından dolayı, o da korkmuştur.

Cenâb-ı Hakk'ın azabından hakkıyle korkmak, ulemâ-i billah ve erbâb-ı kulûb olan kimselere mahsustur. Cehennemden korkmak ve Hak'tan ayrılmak korkusu ise, àrif-i billâh için bahis konusu ise de, diğerlerinin korkuları taklid iledir; çocuğunki gibi. Çocuk kemâle geldiği vakit, nasıl bizzarûre korkarsa, bilerek korkar. İşte halk da ibadet ve tâate devam ve isyanlardan uzun müddet uzak kalarak, ma'rifet-i ilâhiye zirvelerine yükselirse, o da kemâle gelen çocuk gibi bizzarûre korkar. Yırtıcı hayvanlardan korkmak, onların gaddar pençesine düşmek tehlikesinden korunmak, idrakten ileri gelir.

Bir kimse, Allah'ın hudutsuz kudretini ve kahhâr sıfatını ve istediğini yapmakta muhtar ve kàdir olduğunu bilince, bizzarûre o da Allah'tan korkacaktır. Hàlik-ı Zülcelâl'e ma'rifeti kemâle erince, ne hayvandan ne de sâir korkunç şeylerden korkar. Zîrâ bilir ki, her şey Allah-u Teàlâ'nın emrine müsahhardır. Asıl korkulması lâzım olan, bunların yaratıcısı olan ve bunlara o kuvveti veren, Halik-ı Zülcelâl'den korkmanın lüzumu tezâhür eder. Gözlerden perde kalkınca bilir ki, canavarlardan korku, Allah'tan korkunun aynıdır. Çünkü, bu durumda Halık-ı Zülcelâl'in kahhâr sıfatının tecellisi o hayvan vasıtasıyladır. Binâen aleyh, korkmak lâzım gelirse, varlıkların sahibi Hazret-i Allah'tan korkmak lâzımdır.

b. Sahabe-i Kiram ve Selef-i Sàlihînin Korkuları Hakkında

Ebûbekr-i Sıddîk RA Hazretleri, bir uçar kuşu gördüğü zaman:

"--Ah ne olur ey kuş, ben de senin gibi olaydım da, beşer olarak yaratılmayaydım!" dermiş.

Ebu Zer RA de, kesilen bir ağaç olmasını istermiş.

Hazret-i Talha ve Osman RA da, öldükten sonra ba's olunmamalarını isterlermiş. Hazret-i Ömer RA da, Kur'an'dan bir ayet işittikleri vakit bayılarak yere düşerlermiş ve bu hastalığından nâşi dostları ziyaretine gelirlermiş. Bir gün yerden bir saman çöpü alarak:

"--Keşke ben de böyle bir unutulan bir şey olsaydım ve keşke anam beni doğurmasaydı." diye müteaddid sözlerle, Allah korkusunun kendilerine verdiği verdiği dehşeti ifade etmişlerdir.

Hazret-i Ömer RA'ın, ağlamaktan yüzlerinde iki siyah çizgi peyda olmuştu. "Eğer kıyamet günü olmasaydı, bizi başka türlü görürdünüz." derlermiş. Bir gün:

"(Herkesin işlemiş olduğu amellerin tesbit edildiği) defterler (hesap için) açıldığı zaman." ayetine gelince düşmüşler. (Et-Tekvîr: 10)

Yine bir gün, namaz kılan birinin evinin yanından geçerken adam Tur Sûresi'ni okuyormuş.

"Ki Rabbinin azabı muhakkak vuku bulacaktır." (Et-Tûr: 7) ayetine gelince, Hazret-i Ömer RA merkebinden inip, uzun müddet duvara dayanarak öylece kalmış; evine döndüğü zaman bir ay hasta yatmıştır. Ashab-ı kiram onun neden hasta olduğunu bilememişler.

Hazret-i Ali KV de, sabah namazından sonra kendilerini bir hüzün istilâ eder, ellerini oğuşturarak, ashab-ı Rasûlüllahın yokluğundan, onların yerine gelenlerin onlara benzemediklerinden üzüntü duyar, ashab-ı kiramın namazlarını, secdelerini, tilâvetlerini hatırlar; sabah zikirlerinde, rüzgarlı havalarda ağaçların yatıp kalktığı gibi sallanır ve aynı zamanda elbiseleri ıslanıncaya kadar gözlerinden yaşlar akıtırlardı. Halbuki, bulundukları kavmin gafletine üzülerek, ta şehid oluncaya kadar güler yüzle görülmemiştir.

İmran ibn-i Hüseyn ise, kendisinin çok ince savrulan kumlardan olmasını, Ebû Ubedye ibn-i Cerrah RA de, kendisinin bir koyun olup, ehlinin kesib yemesini istermiş. Ali ibn-i Hüseyin RA da, abdest aldıkları zaman sapsarı kesilirlermiş de, ailesi tarafından hali sorulduğunda: "Ben kimin huzuruna çıkmağa gidiyorum biliyor musunuz?" derlermiş.

Musa bin Mes'ud, İmâm-ı Sevrî'nin huzurlarında oturdukları vakitte, onun korkusundan ve feryadından nâşi kendilerini de bir ateş ihàta edermiş.

Abdülvâhid bin Zeyd RA bir gün okunmakta olan;

"İşte (içine amellerinizi yazdırdığımız) kitabımız, yüzünüze karşı hakkı söylüyor. Çünkü sizin yaptıklarınızı hep (meleklere) yazdırıyorduk." (Câsiye: 29) ayet-i kerimesini işitince bayılmış, ayılınca:

"--Yâ Rab izzet-i celâlin hakkı için sana kasden isyan etmedim. Bana tevfikın ile tâatın üzerine yardım eyle!" diye yalvarmıştır.

Sevr bin Mahreme, ayetleri dinlemeğe takat getiremediklerinden, harf-harf okur, yine öyleyken, sayhalar atıp bayılırlar ve günlerce kendilerine gelemezlerdi. Bir gün kendilerine;

"Takvâ sahiplerini elçiler gibi Rahmân'ın huzuruna toplayacağımız gün, mücrimleri susuz olarak cehenneme süreceğiz." (Meryem: 85, 86) ayet-i kerimesi okununca;

"--Ben müttakîlerden olamayan bir mücrimim!" diyerek, bu ayetin tekrar okunmasını istemiş ve o sırada sayha atarak Hakk'a mülâkî olmuştur.

Bunun gibi korku ayetlerinin okunduğu zaman tahammül edemeyip bayılanların sayısı pek çoktur. Bunlar gibi sabahlara kadar ağlayıp, sızlananları da yazmağa güç yetmez.

İbn-i Abbas RA'dan, haifînin (korkanların) hallerinden sorulmuş, buyurmuşlar ki:

"--Kalbleri korkudan yaralanmış, gözleri de ağlamaktan... Nasıl sevinebiliriz ki? Ölümün arkamızda, kabrin önümüzde, kıyametin de en son varacağımız yer, yolumuzun da cehennem üzerinden geçtiğini ve huzur-u Rabbil-àlemînde durulacağını bilen kimseye sevinmek nasıl mümkün olur?"

Gülmekte olan bir gence demişler ki:

"--Ey genç, sen sıratı geçtin mi? Cennete mi cehenneme mi gideceğini biliyor musun?"

Genç:

"--Hayır!" demiş.

"--Öyle ise bu gülmek nedendir?" demişler.

Hatemül-Esam KS Hazretleri:

"--İyilerin arasında bulunduğuna mağrur olma; çünkü, cennetten daha iyi bir yer yokken, Adem Aleyhisselâm'ın başına gelen ma'lûm. Çok bilgine de mağrur olma, çünkü Bel'am İsm-i Azam'ı da bilirdi. Onun da àkıbeti ma'lûm. Sàlihleri gördüm diye de mağrur olma, zîrâ Rasül-ü Ekrem SAS Efendimiz'den daha büyük kimse var mıdır ki, onu hergün gören akrabalarının ve Ebû Cehil gibi düşmanlarının da hali ma'lûm." demişlerdir.

Ma'siyetten korkuya, sàlihler korkusu; Allah'tan korkmaya da, sıddıklar ve muvahhidlerin korkusu denir. Bu korku Allah-u Teàlâ'yı ve onun sıfatlarını bilmekten neş'et eder. Bundan nâşi hiçbir kusur ve kabahatleri olmadığı halde, azamet ve celâlinden korkarlar.

Àsîler Cenâb-ı Hakk'ı lâyıkı veçhile bilmiş olsalardı, günahlarından değil, Hakk'ın kendisinden korkarlardı ve bu da yerinde olurdu. Zîrâ Cenâb-ı Peygamber Efendimiz SAS Hazretleri'ni Cenâb-ı Hak, a'lâ-yı ılliyyîne, bigayri vesîletin çıkarmış, Ebu Cehl'i de, min gayri cinayetin esfel-i sâfilîne indirmiştir. İşte bunu ve emsâlini iyi düşünmek lâzımdır.

Dâvud Aleyhisselâm'a olunan vahiyde:

"--Yâ Dâvud, yırtıcı hayvanlardan korktuğun gibi, benden de kork! Çünkü bu hayvanlardan korkmak, yapılan bir cinayetin sebkat etmesinden değil, belki o hayvanın satvet ve heybetinden ileri gelip, katlinden müteezzi olmaz, kalbi incinmez ve bir şey yapmazsa, o da onun şefkatinden değildir."

İnsanlar bu gibi canavarlardan nasıl korkarlarsa, sekerâtil-mevt ve onun şiddeti, münkereynin suali, kabir azabı, huzur-u Rabbil-Àlemîn'de duruş ve intizar, ayıpların meydana çıkışından utanma, bütün hesapların ortaya dökülüşü, sırat köprüsünde yedi yerde duruş, sorgu ve cevapları, köprünün inceliği, cehennem'in şiddeti, cennet nîmetlerinden mahrumiyyet, cemâl-i ilâhîyi müşahede mahrumiyetinden dolayı olacak korkular, acaba hayvandan korkma ile mukayese edilebilir mi?..

Hàiflerin en a'lâ rütbesi, ayrılık ve Allah'tan hicablanmalarıdır. Bu ise ancak àriflerin korkusudur. Allah-u Celle ve A'lâ'ya olan ma'rifetleri kemâle ulaşmamış kimselerin basiretleri kapalı olduğundan, vuslat lezzetini, ayrılık ve uzaklık elemini idrak edemedikleri gibi, bütün lezzetleri hayvânî ve şehevânî olmaktan kendilerini kurtaramazlar.

Allah korkusu bahsinde pek çok şeyler yazılabilirse de, Hazret-i Ömer RA'ın bir kıssasını da zikr ederek bahse son vermek isteriz:

Abdullah ibn-i Dinar RA Hazretleri, Ömer ibnil-Hattâb RA ile Mekke'ye giderken, dağdan inen bir çobana:

"--Bu koyunlardan bize satar mısın?" demişler.

Çoban:

"--Ben köleyim, satamam!" demiş.

"--Efendine, kurt yedi dersin." demişler.

Çoban mukabeleten:

"--Ya Allah'a ne söyleyeyim?" demiş.

O zaman Hazret-i Ömer RA kendini tutamayarak ağlamaya başlamış ve köleyi efendisinden satın alarak, azad etmiştir.

"--İşte Allah korkusu seni dünyada nasıl kölelikten kurtardıysa, ahirette de cehennem azabından öyle kurtaracağını ümid ederim." demiştir.

RECÂ VE ÜMİD

Recâ, sâlikin makamlarından biridir. Makam demek, sabit olan şey demektir. Sabit olmayana ise hâl denir. Bunu anlatmak için şu misâl sanırım kâfidir. Meselâ, korkudan veya hastalıktan neş'et eden benzin sararmasına hâl denir ki, korku veya hastalık gidince eski hâle avdet eder. Bir de altın sarısı gibi bir sarılık vardır ki, hiç bir zaman evsafını kaybetmez. İşte recânın da böylesi lâzımdır.

Erbâb-ı kulûb bilirler ki, dünya ahiretin tarlasıdır. Kalb arz misali, iman da tohum misalidir. Tâatler, arzın sürülüp ıslah edilmesi ve suların kanallarla sevki mesâbesindedir. Dünya mihnet ve meşakkatleriyle boğulmuş bir kalb, çorak tarlaya benzer Ona atılan tohumlar boşa gider ve ahirette biçecek mahsul bulamaz. Halbuki, insan ne ektiyse onu biçecektir.

Binâen aleyh, ahlâk-ı mezmumelerle dolu olan bir gönül, tıpkı bir şey bitmeyen çorak arazi gibidir. İşte böyle bir yerden mahsul ummak aptallık ve ahmaklıkdır. Bu nasıl ahmaklıksa, temiz kalblilerin ibadet ve tâati de, verimli ve bakımlı bir araziden umulan mahsuldür ki, buna da recâ derler.

Kul iman tohumunu toprağa serper ve onu tâat sularıyla sular ve kalbini ahlâk-ı mezmûme dikenlerinden temizlerse, Allah-u Teàlâ'nın fazlını beklemesine hakîkî recâ denir. Eğer iman tohumlarını tâat sularıyla sulamaz ve kalbi ahlâk-ı rezîlelerle dolu olduğu halde dünyanın lezzetlerine kendini kaptırır, sonra da mağfiret beklerse; işte buna da ahmaklık denir.

Efendimiz SAS Hazretleri, ahmağı tarif ederken, "Nefis ve hevâsına tabi olup, Allah'tan kurtuluş umanlardır." buyurmuşlardır. İbadet ve tâatte çalışanlar ve maàsîlerden sakınanların, Allah-u Teàlâ'nın fazlını beklemeleri ve nîmetlerin tamamına ulaşmalarını istemeleri yerinde bir haktır. Nîmetin tamamı da ancak cennete girmekle kemâle erer.

Yahyâ bin Muaz RA Hazretleri:

"--Benim indimde en büyük gurur ve aldanma, günahların devamıyla beraber nedâmetsiz olarak Allah-u Teàlâ'dan af ummaktır."

Korku hiç bir zaman recânın zıddı değil, belki onun arkadaşıdır. Kişiye hayatında her ne kadar korkulu olmak yakışırsa da, ahirete göçüş sırasında recâsının, ümidinin gàlip gelmesi yerindedir.

Hazret-i Ali KV bir günahkâra:

"--Senin Allah-u Teàlâ'nın rahmetinden ümitsizliğe düşmekliğin, günahından daha büyüktür." buyurmuşlardır.

Bir adam, insanlara ödünç para verir, sonra vakti gelince veremeyen zenginlere müsamaha gösterir, fakirlere de alacağını bağışlarmış. Bu yüzden Allah-u Teàlâ'ya mülâkî olduğu zaman bu hali, onun affına sebep olmuştur. Böylece, insanları ümidlere sevk etmek, korkutmaktan daha evlâ olduğu bildirilmiştir.

Cenâb-ı Hak Davud Aleyhisselâm'a:

"--Beni sev, beni seveni de sev ve beni mahluklarıma sevdir!" buyurmuşlardır.

O da:

"--Yâ Rab, seni kullarına nasıl sevdireyim?" deyince;

"--Beni hüsn ü cemil ile zikret! Nîmetlerimi ve ihsanlarımı onlara sayarak hatırlat!" buyurmuşlardır.

Hayat, ilim, görme, işitme ve daha sayılamayacak kadar çok olan bu nîmetleri tefekkür, elbette insanı bu nîmetleri verene karşı şükran borcunu yapmağa mecbur eder.

Efendimiz SAS Hazretleri bile, çok namaz kılmaktan mübarek ayakları şişince, ashab-ı kiramın şefkatlerine karşı ve onların;

"--Evvel ve ahir bütün günahlarınız mağfiret edilmiş olduğu halde, bu kadar kendinize zahmet vermeseniz!" yollu rcâda bulunmalarına mukàbeleten;

"--Cenâb-ı Hakk'ın bu kadar nîmetlerine karşı şükredici bir kul olmayayım mı?.." buyurmuşlardır.

İbadet ve tâatten mahrum ve isyanlara boğulan bir kimsenin, Allah-u Teàlâ'nın geniş ve nâmütenâhi rahmet deryalarından, merhamet ve af ümid etmesi, gurur ve ahmaklık alâmetidir. Zîrâ, balın şifa olduğu herkesce ma'lûmdur. Fakat, kendisinde hararet galip olanlar için bir semm-i katildir, öldürücü bir zehirdir. Bunun gibi Hak'tan i'raz eden kimselerin merhamet-i ilâhiyeye ilticâlarıyla birlikte, onun azamet ve heybetinden ve kahhâr sıfatından korkarak, ümidleriyle korkularını müsâvi bir hale getirmeleri lâzımdır.

Çünkü matlub olan, bütün ahlâk ve maksatlarında adalete riayet etmektir.

(Hayrül-umûru evsâtühâ.) "Amellerin hayırlısı, orta olanıdır." buyrulmuştur. Bu kaideden dışarıya çıkmamak lâzımdır. Zîrâ, korku ile reca (ümid) bir kuşun iki kanadı gibidir. Her zaman denk olurlarsa, kuş, rahat rahat uçar.

Cenâb-ı Peygamber SAS Efendimiz'e vahiy buyrulmuş ki:

"--Senin ümmetinin hesabını sana bırakacağım."

Efendimiz SAS Hazretleri:

"--Hayır yâ Rab, sen ümmetime benden daha hayırlısın!" demişler.

O zaman, Cenâb-ı Hak da:

"--Biz seni ümmetin hususunda hiç bir zaman mahzun etmeyiz." buyurmuşlardır. Nitekim,

"İleride (kıyamet günü) Rabbin sana (şefaat makamını) verecek de, sen hoşnud olacaksın!" mealindeki ayet-i kerime de buna şahittir. (Ed-Duhà: 5)

Yine bir vahiylerinde:

"--Senin ümmetin benim kullarımdır. Ben onlara senden daha merhametliyim ve onların hesabını başkalarına bırakmam. Çünkü onların kusurlarını ve günahlarını, ne senin ne de başkalarının görmesini isterim."

O zaman Efendimiz SAS Hazretleri:

"--Benim hayatım da, ölümüm de sizler için hayırlıdır. Hayatımda sünnetim ve şeriatimle sizlere hayat veren hakîkat yollarını açtım. Ahirete göçtükten sonra da, amelleriniz bana arz olunur. Hasenatınızı görünce Cenâb-ı Bâri'ye hamd eder; seyyiatlarınızdan dolayı da Rabb'imden mağfiret dilerim," buyurmuşlardır.

Bazı haberlerde bildirildiğine göre, kulun günahları göklere kadar ulaşsa dahi, mağfiret dilediği müddetçe ve tevbesinin kabul olunacağını umdukça, mağfiret-i ilâhiyeye mazhar olacağına dair bir çok tebşirat vardır. Şu da muhakkak ki, günah işleyince kulun defterine derhal yazılmaz. Altı saat kendisine tevbe etmesi için mühlet verilir. Bu müddet içinde tevbe ederse, hiç yazılmaz. Tevbe etmediği takdirde, ancak bir günah yazılır. Halbuki, kulun işlediği bir haseneye karşılık derhal on sevab yazılır. Sağdaki melek, soldaki günahları yazan meleğe der ki:

"--Sen o bir günahı sil, ben de hasenatından bir eksik yazayım!"

Rasûlüllah SAS Hazretleri'ne gelen bir zat:

"--Yâ Rasûlüllah! Ben Ramazan orucunu tutar, başka ziyade yapmam. Beş vakit namazımı kılar, başka ziyade yapmam. Malımdan verilecek zekât, hac ve tatavvuum da yoktur. Öldüğüm zaman halim nice olur?" demiş.

Efendimiz SAS Hazretleri tebessüm buyurarak:

"--Kalbini iki şeyden (ki buhül ve haseddir) ve gılden (yâni ganîmet malına hıyanet); lisânını iki şeyden (ki, gıybet ve yalandır), gözünü de iki şeyden (ki, harama bakmak ve müslümanı hakir görmektir) uzak tuttuğun, yâni bunları yapmadığın takdirde benimle cennete girersin!" buyurmuşlardır.

Cenâb-ı Hak, Kâbe-i Muazzama'yı çok şerefli kılmıştır. Eğer bir kimse bunun taşlarını birer birer yıksa, sonra da yaksa, Allah-u Teàlâ'nın velîlerinden bir velîyi istihfaf edişinin günahına erişemez.

Bir a'rabî Efendimiz SAS Hazretleri'ne gelip dedi ki:

"--Allah'ın velîleri kimlerdir?"

Efendimiz Hazretleri de:

"--Bütün mü'minler Allah'ın velîleridir." buyurdular. Ve şu ayet-i celileyi okudular:

"Allah iman edenlerin yardımcısıdır. Onları dalâlet karanlıklarından (kurtarıp) hidâyet nuruna çıkarır." (El-Bakara: 257)

Bazı haberlerde, mü'min-i kâmillerin Kâbe'den efdal olduğu, tıyb ve tàhir olan mü'minin Allah-u Teàlâ'ya meleklerinden ekrem olduğu bildirilmiştir. Cenâb-ı Hak Celle ve A'lâ Hazretleri, fazl ve rahmetiyle kullarını cennete sevk etmek için, cehennemi kamçı mesabesinde yaratmıştır. Çünkü;

"--Ben halkı benden faydalansınlar diye yarattım, yoksa ben onlardan yararlanayım diye değil." buyurmuştur.

Yine Efendimiz SAS Hazretleri buyuruyorlar ki:

"--Nefsim yed-i kudretinde olan Allah-u Teàlâ'ya kasem ederim ki, Cenâb-ı Hak mü'min kuluna müşfik bir ananın evlâdına olan şefkatinden daha erhamdir. Kıyamet gününde Cenâb-ı Hak kullarına öyle bir mağfiretle tecelli buyuracaklar ki, hattâ hiç kimsenin tahayyül edemeyeceği bu mağfiretten, iblis dahi nasib umacaktır. Cenâb-ı Hakk'ın yüz rahmetinden birisiyle, dünyanın evvelinden sonuna kadar bütün mahlûkat müstefid olacaklardır. Anaların evlâtlarına, hayvanların yavrularına acıması, hep bu rahmetin eseridir. Halbuki kıyamet günü, bu bir rahmet de doksandokuz rahmete katılarak, tam yüz rahmetle mahlukatına tecelli buyuracaklardır."