11. İSİMLER

a. Kötü İsimler Değiştirilmeli

1. Soru:

Ahiret gününde herkesin dünyadaki ismiyle çağırılacağını biliyorum. Benim ismim İslâmî bir isim değil... Fakat, doğduğumda ezanla kulağıma okunan ismim, yâni göbek adım Mustafa... Ahiret gününde hangi ismimle çağrılacağım; ne dersiniz, ne yapmalıyım?

Göbek adı, bilmem ne adı addır. Diyelim ki kendi adı bunun, ne diyelim meselâ; Burak veya Toprak veya Yağmur veya Kar... Neyse yâni, İslâmî olmayan bir isim veya Cengiz veya bilmem ne... Eğer ismi bir putperestin ismi ise, mahkemeye müracaat edecek, o ismi değiştirecek.

Meselâ, Cengiz müslüman değildi, putperestti. Çocukları da İslâm alemini perişan ettiler. O zaman o ismi değiştirecek. Niye ben bir gayrimüslimin ismini taşıyayım? O ismi değiştirmesi lâzım!..

Ama bazı isimler; meselâ, kuş isimleri konulmuş umûmiyetle Türklerde... Meselâ, Ertuğrul denmiş. Tuğrul, bir kuş adıdır. Ertuğrul, erkek Tuğrul kuşu demek... Doğan bir kuş adıdır. Erdoğan, erkek Doğan kuşu demektir meselâ... Kartal ismini koymuşlar, Doğan ismini koymuşlar. Böyle beğendikleri, meziyetlerini hoş gördükleri hayvan isimlerini koymuşlar. Arslan diyorlar. Arapça’da da var; meselâ Esed, arslan demektir. Böyle isimler konulmuş. İsterse bunları değiştirebilir.

Müşrik ismi ise, muhakkak değiştirsin! Kötü bir mânâsı varsa, muhakkak değiştirsin! Ortada bir isim ise; isterse değiştirir, isterse bırakabilir. Güzel bir isimse, ille dinî isim olması şart değil; mânâsı güzel olan bir isim kalabilir. Meselâ, Esen deniliyor, sâlim mânasına geliyor. Mânâsı böyle güzel olan isimler kalabilir. Ama, söylemediği ismi eğer bir putperest ismi ise, nâhoş bir

isimse, onu değiştirsin!

Peygamber Efendimiz isim değiştirirdi. Birisinin ismini beğenmedi mi, derdi ki: “Senin ismin bundan sonra şöyle olsun!..” Abdü’l-lât vardı meselâ; Lât putunun kulu, kölesi mânâsına geliyordu. O ismi hemen değiştirirdi Peygamber Efendimiz, hiç kullanmazdı. Abdü’l-uzzâ; hemen değiştirirdi. Abdü’ş-şems, güneşin kulu... Öyle şey olur mu; hemen değiştirirdi. “Senin adın Abdullah olsun, Abdü’s-samed olsun, Abdü’l-kuddûs olsun!” filân diye böyle, derhal isim değiştirirdi.

Biz de böyle arkadaşlarımızdan ismi nâhoş olanlar olursa, Peygamber Efendimiz böyle yapıyordu diye, “Hadi gel, senin ismini değiştirelim!” diyoruz, güzel bir isme değiştiriyoruz.

2. Soru:

İsmimi değiştirmek istiyorum. İsmim Kur’an-ı Kerim’de yok,

değiştirsem olur mu?

Kötü isimleri, Peygamber Efendimiz iyi isimle değiştirirdi. Mânâsı kötü değilse isim değiştirilmez. İlle herkesin ismi Kur’an’da olan bir isim olma şartı yoktur. İsmin güzel olması esası vardır.

Bir putperestin ismi ise, bir ters mânâlı isimse; o zaman değiştirmek uygun olur. Sahabe-i Kiram’dan, Peygamber Efendimiz’in isimlerinden veyahut Esmâ-i Hüsnâ’dan Abdu’llah, Abdü’l-lâtif, Abdü’l-kerim gibi bir tamlama yapmak sûretiyle güzel bir isim alır.

b. İsim Değişiklikleri

1. Soru:

İsmim Serkan... İsmimi değiştirmek icâb eder mi, ederse bir isim söyler misiniz?

Selim olsun.

2. Soru:

Minâ isminde bir kızkardeşim ismini değiştirmek istiyor; ne dersiniz?

Minâ İslâmî bir isimdir, İslâmî bir beldenin adıdır. Değiştirmeğe lüzum yoktur. Minâ veya Münâ veya Menâ, hepsi hacda gidilen bir yerin adı oluyor.

3. Soru:

İsmim Şevket... İsmimi değiştirmek istiyorum, bir isim verebilir misiniz?

Şevket dinî mânâsı olan güzel bir isimdir. Olabilir, kalabilir. Ama illâ değiştirmek istiyorsanız, —değiştirmek istemenizin belki bir sebebi vardır— Şerif olsun isminiz. Peygamber Efendimiz’in isimlerinden aradım.

4. Soru:

İsim değiştirmek istiyorum.

Abdurraûf, Raûf’un kulu olsun.

5. Soru:

İsmim Fırat... Değiştirmek istiyorum, ne tavsiye edersiniz?

Ferîdüddin olsun; dînin yegânesi mânâsına...

6. Soru:

Oğlumun adı İlker’dir. Bu İslâmî bir isim midir; baba olarak ben bu adı koyduğumdan bir sorumluluk olur mu?

İslâmî değil ama, zararlı bir şey de değil... Nötr bir şey; olabilir. Size bir sorumluluk yok... Er olmasını istiyor; inşallah Allah yolunda mücâhid er olur.

7. Soru:

İlknur ismini değiştirmeye gerek var mı?

Gerek yoktur. Nur ismi, verilebilen bir isimdir. İlknur da, “Evlâtlar bir kaç tane, bu ilki...” mânâsına geliyor. Olabilir.

8. Soru:

İsmim Aydın... Değiştirmek istiyorum, ne tavsiye edersiniz?

Aydın ismi olabilir. Yanın bir isim daha koymak istiyorsa, koysun; Ahmed koysun, Mahmud koysun... Aydın ismi de zararlı

bir isim değil... Bazı isimler müşriklerin ismi oluyor veyahut mânâsı kötü oluyor; o zararlı oluyor, onu değiştirmek gerekiyor.

9. Soru:

Suzan ismi nasıldır?

Suzan, Farsçada yakan demek... Kızlara veriliyor bu isim, yakıyor ortalığı mânâsına... Pek güzel bir isim değil...

Bizim bir hocamız vardı, profesör; derdi ki: “Bu Suzan’ların hepsi Susen’dir aslında... Susen de, bizim susam dediğimiz çiçektir. Güzel bir çiçektir. Hani kızlara Lâle, Çiğdem gibi çiçek isimleri veriliyor ya, onun gibi Susen ismi de verilebiliyor. Susen’e galat olarak Suzan demişler.

Susen olursa bir mahzuru yok... Suzan olursa, yakıcı demek; hafif bir isim oluyor.

10. Soru:

İsmimi değiştirmek istiyorum; bir isim söyler misiniz?

Abdüllatif olsun!

11. Soru:

Oğlumun ismi Nihat; mahzuru var mı?

Nihat, yaratılış demektir. İyi yaratılmış kimse mânâsına geliyor. Mahzurlu bir isim değildir.

c. Erkek İsimleri

1. Soru:

Çocuk dünyaya gelmiş. Rüyada ismini Rahman koysunlar diye görmüşler; ne dersiniz?

Rahman diye kul ismi olmaz. Rahman Allah’tır. Abdurrahman olsun.

Abdurrahman isminin Allah’ın en sevdiği isimlerden birisi olduğunu, Peygamber Efendimiz hadis-i şerifte bildiriyor. Abdurrahman koysunlar, o rüyayı böyle anlasınlar.

2. Soru:

Çocuğumuza Abdülkadir ismini koyduk; ikinci bir isim söyler misiniz?

Abdülkadir Mes’ud olsun!

3. Soru:

Erkek çocuğuna isim?

Necîb olsun. Necîb, asil demek... Soylu soplu olsun...

4. Soru:

Doğacak çocuğumuz için dua ve isim istiyoruz.

Peki... İsmi Nâci veya Nâciye olsun. Allah cümlenizi sevdiği kullardan eylesin...

5. Soru:

İki ay sonra çocuğum olacak, isim istiyorum!

Abdülhalim olsun; kız olursa Halime olsun.

6. Soru:

Bir mücâhid dünyaya geldi; ismini verir misiniz?

Ârif olsun.

7. Soru:

Oğlumuza Muhammed ismi koyabilir miyiz?

Koyabilir. Ama Muhammed ismini koyunca, konuşmasına dikkat edecek, çocuğa ağır sözler söylemeyecek.

8. Soru:

Erkek çocuğuna Oğuzhan ismi uygun mudur?

Uygun değildir. Çünkü, Oğuz Han İslâm’dan önceki devrede yaşamış gayrimüslim bir kimseydi. İslâmî isimler koymak daha iyi... 9. Soru:

Eşimin doğumuna iki hafta kadar bir zaman kaldı; çocuğum olursa ismini ne koyalım?

Erkek olursa, Ebûbekir olsun; kız olursa Müslime olsun.

10- Soru:

Bir erkek çocuk ismi istiyorlar.

Abdulhalim olsun.

d. Kız İsimleri

1. Soru:

Zîşan isminin anlamı nedir, söyler misiniz? Kız ismi olarak

câiz midir?

Zî, sahip demektir Arapçada... Zîşan, şanlı demektir, şan sahibi demektir. Peygamber-i Zîşan, şanlı Peygamber demek oluyor yâni...

Kız ismi olarak, olabilir. Peygamber Efendimiz’in lakabı olarak kullanılıyor ama, bu sünnet-i seniyyede olan bir lakap değildir, Osmanlıca bir lakaptır. Osmanlıca tarih kitaplarında geçen bir lakaptır. O bakımdan güzel!

2. Soru:

Merve ismi nasıldır?

Merve Mekke-i Mükerreme’de bir yerin adıdır. Arap dilindeki mânâsı başka ama, o yer adı olduğu için bazı kimselere Safâ ismi veriliyor, bazı kimselere Merve ismi veriliyor. Yâni, o mübarek beldede olan yere olan sevgimizden dolayı bu ismi koyuyoruz. Normal bir isimlendirme...

3. Soru:

Kız ismi?

Reşîde olsun. Doğru yolda yürüyen, sebîl-i reşadda yürüyen bir kimse olsun.

4. Soru:

Kız ismi?

Enîse olsun.

5. Soru:

Bir kardeşimizin kızı olmuş, Allah mübarek eylesin, “Adını siz koyun!” diyor.

Fahru’n-nisâ olsun. Kadınların medâr-ı iftihârı olsun, iyi bir hatun olsun inşallah.

6. Soru:

Kız çocuğum dünyaya geldi. Sizden iki isimden oluşan bir ad vermenizi arzu ediyoruz.

Hatice Semîha olsun...

7. Soru:

Bir kızımız oldu, ismini koyar mısınız?

Sâliha olsun, çok sevdiğim bir isimdir. Salih bir kimse olsun...

8. Soru:

Bir kızımız oldu, isim lütfeder misiniz?

Hasîbe olsun! Hasib Efendi Hocamız’ın isminden... Hasebli, nesebli, saygıdeğer bir kimse olsun.

9. Soru:

Bir kızımız oldu. Büyükannemizin ismi Afîfe Amine idi. Hangisini koymamızı tavsiye edersiniz?

Afîfe olsun! Güzel bir isim, iffetli demek...

e. Saadet İsmi

Soru:

Kız ismi olarak Saadet konulabilir mi; mânâsını açıklar mısınız?

Saadet ismi konulabilir. Saadet, mutluluk demektir ama, hem dünyada hem ahirette mutluluk demektir. Allah’ın sevdiği kul olup, ahirette de Allah’ın lütfuna eren bir kimsenin mutluluğudur. Sadece dünyada iyi bir koca bulmuş, iyi bir karı bulmuş, iyi bir yuva kurmuş, parası pulu yerinde, keyfi tıkırında bir kimsenin

mutluluğu değildir. Öldükten sonra da ahirette cennete girmeğe sebep olan, ahirette de mutlu olmasına sebep olan şeye saadet

derler.

Bu isim masdardır aslında; mutlu olmak demektir. Fakat Arapçada masdarlar, mübalağa ifade etsin diye isim olarak konulurlar. Yâni masdarı, şöyle yapmak böyle yapmak mânâsına gelen kelimeyi, isim olarak verdin mi mübalağa ifade eder. Meselâ, diyelim ki: Cihad (savaşmak) adını koydunuz çocuğa... Bunun mânâsı artık savaşmak olmaz, çok savaşan, tepeden tırnağa savaş kesilmiş mânâsına gelir.

Saadet de dünyada ahirette çok mutlu mânâsına geliyor. Bunun erkeklere verilen şekli Es’ad’dır; o da çok mutlu mânâsına gelir. Saadet, bunun hanımlara verilen şekli gibi oluyor. Bir hanım için güzel bir isim olabilir.

f. İsimlerin Anlamları

1. Soru:

Dün bir kızım oldu. İsmini Nâgehan koymak istiyorum. Dinen bir sakıncası var mı? Yoksa mânası nedir?

Nâgehan, Farsça nâgah kelimesinin çoğuludur. İranlılar zarfları bazen çoğul yaparlar. Farsça’dır. Nâgehan, “ansızın, birdenbire” demek. Mesela: “—Nâgehan filancayla karşılaşıverdim.” “—Nâgehan havadan pat diye önüme bir şey düştü.” diye “ansızın” mânasına geliyor.

Büyüklerden bir mübarek velî veyahut sahâbe-i kirâmdan bir hatunun ismini koymak daha uygun olur.

2. Şerîfe, Betül, Halime isimlerini açıklamanızı rica ediyoruz.

Şerîfe, şerefli, şeref sahibi hanım demektir, Peygamber Efendimiz’in isimlerinden birisi Şerîf’tir, çocuklarına da Şerîf

derler.

Betül, ibadete düşkün, çok dindar, takvâ ehli demektir. Kur’ân-

ı Kerîm’de:

وَتَبَتَّلْ إِلَيْه تَبْتِيلًً (المُزمّل:٨)

(Ve tebettel ileyhi tebtilâ) “Allahu Teâlâ Hazretlerine çok güzel

bir böyle yönelişle yönelip ibadet eyle.” (Müzzemmil, 73/8) diye ayette geçiyor, o kelime de bu kökten.

Güzel bir isimdir o da. Yani Betül ismini ben şahsen çok seviyorum, mânası da kulağa gelişi de güzel.

Halîme de, halim selim hanım demektir. Yani böyle kızmayan, hilim sahibi demektir, o da güzeldir. Biliyorsunuz ayrıca tarihte de Peygamber SAS’in süt annesinin adıdır. O bakımdan ayrıca önemi vardır.

3. Soru;

Ekrem ve Yusuf isimlerinin anlamını öğrenmek istiyoruz.

Ekrem en soylu, en cömert mânasına gelen bir kelime olup Peygamber Efendimiz’in isimlerindendir, Rasûl-i Ekrem diyoruz. O bakımdan güzeldir.

Yusuf da peygamberlerden birisinin ismidir. Biliyorsunuz Mısır’a köle olarak satıldı da ondan sonra güzelliğiyle, ahlakıyla, edebiyle, takvasıyla sonra Mısır’da tarım bakanı gibi bir seviyeye çıktı. O Yusuf AS, hani kuyuya atılmış, satılmış olan Yusuf AS’ın ismidir. Onun mânasını bilmiyorum.

O tabii Arapça’dan önce, İslâm’dan önceki eski devirlerden bir dilin kelimesi olduğu için onun mânasını bilmiyorum. Ama lügatlara bakılsa, eski ansiklopedilere bakılırsa belki ne mânaya geldiği belki bulunabilir.

Bunun İbranicesi yani Yahudicesi Yosef’tir. Hani Yahudi lügatında Yosef ne demek diye bir onların ansiklopedisine bakılırsa, belki İbranice’de bu şu mânaya geliyor diye bir mâna

çıkabilir.¹⁴ Ama bizim için önemli olan bir peygamber ismi olarak, yüzü çok güzel olan, Allah’ın sevgili kullarından bir mübarek zâtın ismi.

4. Soru:

Mihriye ve Ece isimlerinin mânası.

Ece, sultan hanım demektir. Türkçe bir kelime, Türkçesi kraliçe karşılığı, kraliçenin Türkçesi olmuş oluyor.

Mihriye de, mihir kelimesi aslında Farsça’dır, tabii Arapça’da da bir mihir kelimesi vardır ama bunu koyanlar Farsça mânasına heves ederek koymuş gibi görünüyorlar. Kız ismi olduğu için de sonuna Mihriye diye müenneslik takısı takmış gibi görünüyorlar. O zaman kozmopolit bir kelime oluyor.

Arapça’da mehere, mühürlemek demektir. Bir de kadının nikâhta hakkı olan nikâh bedeli parasını, mehrini vermek mânasına gelir. Mehriye de Arapça’da, nikâh bedeli olarak verilen para gibi bir mânaya gelebilir. Ama Farsça’da mihir, bir mânası güneş demektir, bir mânası da şefkat, merhamet, sevgi demektir. Sanıyorum o şefkat, merhamet, sevgi mânasını düşünerek bunu koymuştur, Arapça Farsça’yı bilmeyen birisi ona heves ederek koymuştur. Anlamları böyle şeyler...

5. Soru:

Şeymâ ve Şeydâ isimleri hakkında bilgi verir misiniz?

Şeymâ, Peygamber Efendimiz’in sütkardeşinin adıdır. Güzel ve sevimli bir isimdir.

Şeydâ Farsçadır; deli, divâne demektir. Şeydâ oldum, aklım

---

¹⁴ Yosef kelimesinin, uzun süre çocuğu olmayan annesi Rahel’in, Yusufun doğumu ile anne olamamanın utancından kurtulduğuna işaret etmek üzere, “Ortadan kaldırmak” anlamına gelen asaf kökünden veya Rahel’in bir çocuğu daha olacağı için, “Artırmak, ilave etmek” anlamına geleh yasak kökünden gelmiş olduğu söylenir. (TDV İslam Ansiklopedisi, Yusuf AS maddesi.)

başımdan gitti demektir. Güzel bir isim değildir. Çocuğa deli ismini koymuş oluyor.

Ama bazen Osmanlı şairleri “Şeyda gönül” demiş.

Niye demiş? O güzel kızı görmüş de aklı başından gitmiş, deli olmuş, ondan diyor. Gönlü deli... Yani güzel bir isim değil.

6. Soru:

Ailem İslâm’ı bilmiyor. Yeni doğacak çocuğumuzun isiminin Sercihan Turgut olmasını istiyorlar. Bu ismi koymanın mahzuru var mı?

Sercihan, cihanın başının tacı’ demek. Sercihan Farsça bir kelime. Dine aykırı bir ismi yok. Turgut da batı dillerinden gelme bir kelime, ‘ejderha’ demek, Dragot kelimesinden bozma. Biz Turgut’u ejderha manasıyla kullanmıyoruz da, mübarek mücahitlerden Turgut Reis varmış diye kullanıyoruz ama manası pek şey uygun değil. Ejderha yılanın büyüğü manasına filan geliyor. Onu koyacağına daha güzel bir isim koyması uygun olur.