Şimdi ölenin yakınları vardır; anası, babası, akrabası, evlâdı, karısı, eşi, dostu, onu seven, tanıyan arkadaşı... birileri vardır. Ölüm bir ayrılık olduğundan --bu taraftan ayrılıktır, öbür taraftan kavuşmadır. Mevlânâ Hazretleri diyor ki:

"--Ben öldüğüm zaman el-firâk, el-firâk deme, ah birbirimizden ayrıldık deme; ben kavuşmaya gidiyorum."

İşin bir de o tarafı var tabii; burdan ayrılıyor, daha güzel yere, kavuşmaya gidiyor. Bir bakıma da kavuşma... Hele Allah'ın sevgili kullarının Allah'ın nimetlerine kavuşması, Allah'a kavuşması... Allah'ın rızâsına kavuşması, daha önceden vefat etmiş Allah'ın sevdiği kullara kavuşması... Düğün, bayram, şeb-i arus, düğün gecesi... Öldüğü gece düğün gecesi insanın...

Ama bu taraf için öyle değil, bu taraf ağlar. Neden?.. Bir kere ayrılığa ağlar. Ondan sonra, "Zavallı fukaracık, şu kadar sene çekti." veya "Şu kadar yatalaktı, bu kadar hastaydı... Vah vah!" veya "Trafik kazası oldu, yazık!" veya "Denizde boğuldu... vs." ölümün şeklinden dolayı, vefat edenin hallerinden dolayı, merhametinden dayanamaz, ağlar insan... Ölen kimseye üzülmemek mümkün değildir.

Hocamız burda rahatsızlandığı zaman, vefatına sebep olan rahatsızlığıyla yattığı zaman, çok kimseler biliyorum ki: "Yâ Rabbi, benim canımı al, ona ver, o yaşasın!.. Ben öleyim, o yaşasın!.." diyorlardı. Ama tabii, Allah'ın birisinin canını alıp da ötekisine vermeğe ihtiyacı yok ki... Ömür verirse verir ama, kadar öyle olunca da, değişmez. Hocamız da vefat etti.

Peygamberler de geldi geçti. Peygamber Efendimiz Muhammed-i Mustafâ SAS Hazretlerine, Allah-u Teâlâ Hazretleri hâl-i hayatında buyurdu ki:

(İnneke meyyitün ve innehüm meyyitûn) "Sen öleceksin, senin etrafındaki şu insanlar da ölecek!" Dostlar, düşmanlar, sahabe, kâfirler, müşrikler, iftiracılar, zâlimler... Hiç kimseye kalmayacak bu dünya, herkes ölecek, zâlim de ölecek, mazlum da ölecek. Maktülü öldürdü diye kàtilin kendisi kalmayacak ki, o da ölecek. Kàtil de ölecek, zâlim de ölecek, müfteri de ölecek.

Ne demek yâni: Bu dünyada böyle ama, ahirette görürsün demek... Hoşuma giden bir ilâhi var, diyor ki: "Er yarın Hak divanında belli olur." Burada mevkî makam, para pul söker de; kavim kabile, arkadaş ahbap, entrika, dalavere söker de orada sökmez! Er yarın Hak divanında belli olur. Kim gerçek adammış, mertmiş, orda belli olur.

Şimdi ayet-i kerîmede:

(Vemâ muhammedün illâ rasûl) "Muhammed Allah'ın elçisi, elçiden başka bir şey değil. (Kad halet min kablihir-rusül) Bilinen bir gerçek ki, ondan önce de nice Allah elçileri, nice peygamberler geldi, göçtü. Yâni o da göçecek." (Efein mâte ev kutilenkalebtüm alâ a'kàbiküm?) "Eğer Rasûlülah ölürse, veya öldürülürse; öldüğü zaman veyahut suikasde uğrayıp öldürüldüğü zaman, topuğunuzun üstünde yüzseksen derece geriye dönüp de İslâm'dan vaz mı geçeceksiniz?" (Bu çok mühim bir ayet-i kerime... Şimdi bana hattatlar soruyorlar, "Hocam bazı güzel cümleleri tesbit edin de biz onları yazalım, levha olsun." diyorlar; bu ayet yazılabilir.)

Hani oklarını kılıçlarını alıp da evin etrafını sarmadılar mı, hicrette peşine düşmediler mi, mağaranın ağzına kadar gelmediler mi?.. Niyetleri ne idi, yakalasalardı ne olacaktı?.. Hazret-i Ebûbekir mağaranın içinde Rasûlülah için tir tir titremeğe başladı, mahzun oldu. Ağlamağa başladı, üzülmeğe başladı. Diyor ki Rasûlüllah Efendimiz SAS:

"--Yâ Ebâbekir, üzülme! Allah bizimle beraberdir. Sen ne tahmin edersin iki kişinin âkıbeti hakkında ki, üçüncüsü Allahtır."

Üçüncüsü Allah olan iki kişiye, zarar verebilir mi Allah'ın istemediği mahlûklar?.. Veren Allah'ın müsaadesiyle veriyor, müsaade etmezse veremez; dili tulur, ayağı kırılır, canı çıkar, gözü çıkar...

Peygamber Efendimiz'in yanına, mağaraya kadar gelmişler; ama göstertmemiş Allah... İstese oraya da getirtmezdi, daha Sevr Dağı'nın dibinde helâk ederdi. Başlarına taş yuvarlardı, yıldırım yağdırırdı. Her şeye kàdir... Kaderin güzelliğini anlayıp teslim olmak lâzım!..

Aşere-i mübeşşereden, cennetle müjdelenmiş mübareklerden birisi a'mâ olmuş, iki gözüne görmeme durumu gelmiş. Ama cennetlik, aşere-i mübeşşereden, Peygamber Efendimiz'in sevdiği kimse, duası müstecâb, kime dua etse, duasını kabul ediyor Allah... Demişler ki:

"--Biliyoruz ki duan makbul, şu gözün açılsın diye kendine de dua etsene!.."

Şahâne bir söz söylüyor, harika bir söz söylüyor:

"--Allah'ın kaderini, gözümün nurundan daha çok severim!" diyor. "Öyle takdir etmiş, 'Gözümü aç yâ Rabbi!' demem." diyor.

Kadere sevgiye bak!.. Neden?.. Kaderi takdir eden Allah da ondan... Allah'ı seviyor, her şeyini seviyor; lütfu da hoş, kahrı da hoş... Hayat verse hoş, ölüm verse hoş, her şeyi hoş... Öyle müslüman olmak lâzım, Allah'a öyle bağlanmak lâzım!..

Neşeli zamanda Allah'a kulluk edip de, sıkıntılı zamanda Allah'tan dönmek olmaz. İyi bir şey olduğu zaman Allah'a ibadet edip de, kötü bir şey olduğu zaman isyan etmek, feryad etmek, feveran etmek olmaz. Mertliğe sığmaz, ahlâka sığmaz. Allah o kadar nimet vermiş vermiş, bir de şimdi böyle imtihan ediyor. Ne var, ona da sabret!.. Her hale sabredecek.

Peygamber Efendimiz bey'at alırken, kendisine tabi olanlardan söz alırken, onların tabi olmalarını kabul ederken, derdi ki: "Bana sevinçli durumda da, üzüntülü durumda da asi gelmeyeceksiniz; tamam mı?.. (Fil-mekrahi vel-menşat) Hoşlanmadığınız durumda da tabi olacaksınız, isyan yok; hoşlandığınız durumda da..."

--Hadi bakalım geceleyin git, soğukta nöbet tut!..

Tutacak.

--Hadi bakalım, düşmana sen saldır!..

Saldıracak.

--Hadi bakalım şu işi yap!..

Hoşlanmasa da yapacak... Neden?.. Sözü tam verecek, "Ben sana tabiyim, yâ Rasûlallah emret, emrin başım üstüne!" diyecek. Müslümanlık bu...

Ama bizim neslimiz İslâm'ı anlamakta çok zorluklarla mücadele etmek zorunda kalıyor. Bir sürü aykırı söz, aykırı fikir, aldatıcı laf, sahtekâr, ukalâ insanlarla karşılaşıyor. Bir ona kulak veriyor, bir buna kulak veriyor, bir öyle, bir böyle, afallayıp kalıyor:

--Allah Allah, hangisi doğru?.. Tarikat doğru mu yanlış mı, tasavvuf eksik mi, fazla mı?.. Tasavvuf İslâm'ın özü mü, değil mi?.. Bütün tarikatlar fenâ mı, değil mi?..

Bu kadar adam Ramazan'da bangır bangır ortalığı inleterek konuşuyorlar. Bu kadar gürültünün patırtının arasında insan gerçeği bulacak; çok zor... Belki eskiden de zordu, bilemiyoruz , belki o zamanın da başka zorlukları vardı. Bu zamanın insanının imtihanı da bu...

--Nasıl kurtulurum ben hocam bu imtihandan, bana bir ışık göster!

Kur'an-ı Kerim'e sarıl, Peygamber Efendimiz'in sünnet-i seniyyesine, hadis-i şeriflerine yapış!.. Bu kitabı niye okuyoruz biz?.. Kütüphaneler dolusu kitaplar var, hattâ hepimizin evinde nice kitaplar var; niye bu kitabı okuyoruz?.. Bu Peygamber Efendimiz'in sözü... Peygamber Efendimiz'in sünnetine sarılmayı Peygamber Efendimiz bize emrediyor, "Sımsıkı sarılın!" diyor. Sünnetine sarılan kurtulur, sarılmayan hapı yutar.

--Efendim, ben sünneti kabul etmiyorum!

O zaman hapı yuttun sen...

--Ben Kur'an'a bağlanırım, başka şeye bağlanmam!

Sus yalancı, aptal... Kur'an-ı kerim'e bağlansan sen, Kur'an-ı Kerim'de Allah sana "Rasûlüme bağlan!" diye emrediyor. Yalancı, kimi kandırıyorsun?.. Bak ayet okuyayım, bismillâhir-rahmânir-rahîm:

(Kul in küntüm tuhibbûnallàhe fettebiûnî yuhbibkümullah) "Allah'ı seviyorum diyorsanız, Rasûlüllah'a tabi olun da Allah da sizi sevsin."

(Etîullàhe ve etîur-rasûl) "Allah'a ve Rasûlüne itaat edin!"

İtaat nasıl olacak?..

--Ben Rasûlülah'a itaat etmek istiyorum hocam, tamam anladım; Allah'a da itaat edeceğim, Rasûlüne de itaat edeceğim.

Nasıl itaat edeceksin Rasûlüne?.. Sözünü dinleyeceksin. Sözü nerde?.. İşte hadisleri... Hadis, Türkçe söz demek... Hadis-i şerif, şerefli söz... Neden şerefli?.. Rasûlüllah'ın fem-i saadetinden çıkmış, onun sözü, mübarek, başımızın tâcı... Onu dinleyeceksin.

--Efendim, ben evliyânın kerametine inanmam!..

Boynun devrilsin, aptal adam! Kur'an-ı Kerim'de keramet var, Peygamber Efendimiz'in hadislerinde keramet var... O asr-ı saadette keramet var, bu asr-ı rezâlette keramet var... Aptal, gözünü aç, ne kapatıyorsun?.. Hadisi oku, ukalâlık etme, milleti kandırma, doğruyu söyle...

--Kur'an'a inanırım, hadisleri kabul etmem...

O zaman, kâfir olursun. Rasûlüllah'tan rivayet edildiği şeksiz olan bir sözü, bir insan inkâr etse, "Benim aklım bu işe ermez, ben böyle düşünmüyorum, ben bunu kabul etmem!" derse, o anda kâfir olur. Kâfir olmak için ille Kur'an'a karşı gelmek, Salman Rüşdü olmak lâzım değil... Rasûlüllah'ın sahih bir hadis-i şerifine, "Benim gönlüm buna yatmadı, bu benim aklıma uymadı, ben bunu kabul etmiyorum!" derse bir insan ne olur?.. Kâfir olur. Neden?.. Rasûlüllah'ı Allah gönderdiği için...

Ama:

--Bu hadis doğru mudur?..

Tamam, bunu herkes sorabilir. Bakalım doğru mu, yanlış mı, gerçekten Rasûlüllah Efendimiz söylemiş mi?.. Alimlerimiz bunu senden benden iyi incelemişler. Bak kitapta küçük bir cümle ama, kaynaklarını veriyor: Hà harfi, Buhârîden kısaltma; mim harfi, Müslim'den kısaltma; dal harfi, Ebû Dâvud'dan kısaltma; te herfi, Tirmizî'den kısaltma; nun harfi, Neseî'den kısaltma... Beş tane kale gibi sağlam kaynak, İbn-i Ömer'den rivayet etmiş. Tirmizî ve Neseî Hz. Ömer'in kendisinden rivayet etmiş. Taberânî de Ebû Mûsâ'dan rivayet etmiş. Bak kaç yerden geliyor, bu sağlam...

"--Ben böyle şeye inanmam! Ölen adam arkasından ağlayanın ağlamasından muazzeb olurmuş, inanmam!" derse bir insan, cehennemin aşağısına yuvarlanır.

Neden?.. Rasûlüllah söylüyor, bu inanmıyor. "Benim aklım ermez öyle şeye, adam öldü, ne diye muazzeb oluyor?" diyor. Olur. Peygamber Efendimiz olur dediği için, ağlayanın ağlamasından ölü rahatsız olur. Ya buna inanırsın, mü'min olursun; ya da inkâr edersin, dinden çıkarsın. Çünkü senin bildiğin şey değil... Aptal, gözün açık olsa, gerçekleri görsen, sen de anlayacaksın, sen de göreceksin üzüldüğünü... Senin gözün kapalı da ondan anlamıyorsun. Rasûlüllah görüyor.

Bedir Harbi'nde müşriklerin cesetlerini, leşlerini kör bir kuyuya attılar. Peygamber Efendimiz kuyunun başına geldi. Dedi ki:

"--Ey müşrikler! Biz Rabbimizin bize vaad ettiği zafere nâil olduk, vaadine mazhar olduk. Siz de Rabbimizin size önceden bildirdiği azaba kavuştunuz mu? Rabbimizin size vaad ettiğini siz de buldunuz mu?.." diye sordu.

Ölmüş adamlar, kaskatı kesilmişler, yaralı, kanları kurumuş, kuyuya atılmış adamlara, kuyunun başında böyle seslendi Peygamber Efendimiz...

Sahabe-i kiram İslâm'ı yeni öğreniyorlardı, dediler ki:

"--Yâ Rasûlallah! Duyarlar mı sizin bu sözünüzü?.."

"--Sizden iyi duyarlar, yalnız cevap veremezler." dedi.

Kabrin içindekinin halini enbiyâullah görür, evliyâ da görür. Peygamber SAS Efendimiz iki kabrin yanından geçti.

"--Bu iki kabirdeki insanlar müslüman ama, azab görüyor." dedi.

Neden?.. Birisi laf taşırmış, koğuculuk yaparmış, birisinin lafını ötekisine söylermiş. Ötekisi de küçük abdestini yaparken sakınmazmış. Ondan dolayı kabirde azap görüyorlar diye söyledi. Sonra bir çubuk aldı, ikiye böldü, birer birer o kabirlerin üstüne sapladı:

"--Bu çubuk kuruyuncaya kadar azab görmezler." dedi.

Kabristanlarda niye ağaçlar var, niye ağaç dikiyorlar?.. Vefat edenin başına hemen ağaç dikiliyor, kabrin üstündeki otları yolmak doğru değil; neden?.. İşte onlar yeşil durdukça azab görmüyor da ondan...

Bunlar bizim bu aklımızla anlayacağımız şeyler değil, bunlar peygamberlerin söylediği şeyler; ordan biliyoruz. Bizim için perdeler var, öbür tarafı görmüyoruz. Oraları gören, oraları bilenler haber veriyor. Ahirete ait haberleri biz şimdiden bilemeyiz.

(Ellezîne yü'minûne bil-gaybi) Ama biz gaybe inanıyoruz, hem de sapasağlam...

(Ve bil-âhireti hüm yûkınûn) Yakîn ile, sımsıkı bir inançla biliyoruz ki, öldükten sonra kabirde kabir hayatı var; ondan sonra kıyamet koptuktan sonra ahiret olacak, mahkeme-i kübrâ olacak, sırattan geçenler cennete varacaklar, ebedî saadete erecekler... Nasıl biliyoruz?.. Sapasağlam biliyoruz. Gaybe inanıyoruz, olmadan biliyoruz.

--Gördün mü be adam?..

Görmedim ama, biliyorum; ben mü'minim, ben Rasûlüllah'a tâbîyim, ben Kur'an'a tâbîyim!.. Ben onun kölesiyim, ben ona âşıkım, ben o ne derse, hiç bir şeyine itiraz etmem, senin gibi şaşkın değilim. Benim bilgi kaynağım Kur'an-ı Kerim, hadis-i şerif; seninki akıl... Müşrikin aklı yok mu, Hintlinin aklı yok mu, kuş beyinli!.. Kâfirlerin, Avrupalıların, putperestlerin, buşmanların, hotantoların, Eskimoların aklı yok mu?.. Onlar da alet yapıyor, ev yapıyor, elbise dikiyor, bir şeyler yapıyor; aklı yok mu?.. Akıl yeter mi, aptal?..

Ne lâzım?.. Vahyin nuru ile yolunun aydınlanması lâzım!..

Akıl kendi başına her insanı bir tarafa götürüyor. Ağacı alıyor heykel yontuyor, taşı alıyor heykel yontuyor, mermeri heykel yapıyor; utanmadan geçip ondan sonra karşısına ağlıyor, yalvarıyor, "Bana şunu ver, bunu ver..." diyor. A beyinsiz, a aptal, bunu demin sen yapmadın mı?.. Bu taş değil miydi?..

Önüne diz çöküyor. Avustralya'da gözümle gördüm. Budist mâbedine görelim diye gittik. Halı sermişler. "Pabuçlarınızı çıkartacaksınız!" dediler, çıkarttık; biz alışkınız, biz zaten sokağın kirini eve taşımayız. Kocaman bir Buda heykeli yapmışlar oraya, şişman bir adam heykeli... Çıplak, göbek deliği görünüyor, üstünde örtü var, ablak suratlı, yuvarlak, tonbul yanaklı, kulakları omuzuna kadar uzun... Geçti onun karşısına bir Hintli, diz çöktü, ellerini şöyle kenetledi... Yüreğim parçalandı. Taşa ibadet ediyor. İnsanların yaptığı taş, üç sene önce biz gittiğimiz zaman orda yoktu. Daha sonra getirdiler oraya, vinçle diktiler. O taşa tapınıyor.

Bu rezâlet... Böyle aklı sen götür, denize at!.. Buna akıl mı denir, aptallık bu... Neden?.. Böyle tapındığı zaman, Allah'ın gazabına uğruyor. Alemlerin Rabbi diyor ki:

"--Seni ben yarattım, ben besliyorum, sen başkasına ibadet ediyorsun; kulum bu ne şaşkınlık!.. O mu yarattı seni?.. O taştı, sen doğduğun zaman o heykel yoktu, şimdi üç senedir orda var... Seni o yaratmadı, seni ben yarattım ey kulum!.. Alemlerin rabbi, hâlik-i kâinât, hâlik-ı kevn ü mekân benim! Ben yarattım seni, rızkını da ben veriyorum. Sen kalkmışsın, gitmişsin, başka şeylere tapınıyorsun; olur mu böyle?.." diyor.

Sevmiyor Allah, imtihanı kaybediyor insan... Rabbini bulamamış oluyor, kendisine iyiliği yapan yaradanını tanıyamamış, anlayamamış oluyor.

Tasavvuf nedir?.. Allah'ı tanıma yoludur, Allah'a giden yoldur. Allah'ı bulmak, bilmek, sevmek yoludur. Bulamamış... Hattâ peygamber gönderilmiş kavimler bile sapıtıyorlar. Sapıtabilir, şeytan boş durmaz çünkü... Nasıl kandırır?.. İnsanın aklına yatkın laflar söyleyerek kandırır.

Nasıl kandırırmış?.. Akıldan kandırırmış. Şeytan zâten ilk başta akıl ileri sürüp de, ukalâlık etmedi mi cennette?.. Kendisine Allah-u Teâlâ Hazretleri tarafından:

"--Yâ İblis, Adem'i yarattım, secde et!" denilince;

"--Etmem..." dedi.

"--Niye secde etmiyorsun?.."

"--Ben ondan daha hayırlıyım. Sen beni ateşten yarattın, onu topraktan yarattın; ben ondan hayırlıyım. ben ona secde etmem!"

"--Etmezsen, ben de seni ebediyyen cehennemde yakarım, defol!" dedi, koğuldu.

Mel'un oldu, matrud oldu, koğulmuş şeytan oldu, huzur-u ilâhîden, rahmet-i ilâhîden atılmış, mahrum bırakılmış şeytan oldu. Akıl yürütmedi mi?.. Akıl yürüttü, "Ben ondan daha hayırlıyım, beni ateşten yarattın, onu topraktan yarattın!" dedi. Nerden biliyorsun şaşkın, ateşin topraktan daha iyi olduğunu?.. Nerden çıkarttın?.. İşte yanlış bir akıl...

Akıllı dediğimiz insanlar yanlış iş yapıyorsa, bir yerde bir bozukluk var... Elektrikçi şebekeyi döşer, girersin eve, elektrik yanmaz. Şebekeyi döşedi, niye yanmıyor bu elektik?.. Bir yerde bir hata var da ondan... Şebeke var, ampul var, her şey var; ama olmuyor. Haydii, baştan aşağı inceler, hatasını bulur, düzeltir.

Bir yerde bir hata ediliyor. Şeytan insana sûret-i haktan görünerek yanaşıp, aldatıyor, kandırıyor. Şeytanın işi, mesleği kandırmak değil mi?.. Geliyor: "Yâ, olur mu böyle şey?.." filân diye vesvese veriyor. Her insanın tavrını gözlüyor, ben bunu nasıl aldatabilirim diye ordan yanaşıyor yanına... Birisinin yanına gidiyor, diyor ki:

"--Sen çok iyi bir adam oldun, senin eşin yok, sen dünyada bir tanesin! Sen olgunlaştın, kemâle erdin." diyor, şişiriyor, dalkavukluk ediyor.

Ondan sonra da, rüyasına giriyor:

"--Senin ibadete ihtiyacın yok, artık oldun." diyor.

Rüyasında aldatıyor, aklına girerek aldatıyor, gönlüne kalbine girerek aldatıyor... Ne yapacak, kurtuluşun yolu ne?.. Kurtuluşun yolu vahyin çizgisine gelmek, vahyin ışığında etrafı seyretmek... Rasûlüllah'ın sözleriyle hareket etmek...

Anlayamaz yoksa, hatanın nerede olduğunu sezemez. Bir sürü akıllı adam var Avrupalı, Amerikalı... Nelere tapınıyor, git, inanç bakımından incele nelere tapındıklarını... İnançları ne kadar bâtıl... Akıl yetmiyor, akıl yetmez. Akıl yetseydi, Allah peygamber göndermezdi. Allah peygamber göndererek akılları irşad ediyor. Akl-ı selimi irşad ediyor, şu tarafa gidersen, şöyle yaparsan doğru diyor.

Onun için, sırf aklına güvenmek hiç kimseyi kurtarmamış. Vahyin ışığında, vahyi esas alacaksın.

Şimdi ben müslümanım... Ben üniversitede profesördüm, bölüm başkanıydım, yüksek mevkiim vardı, maiyetimde bir sürü insan vardı. Bizim fakültede felsefe okunurdu; ilk çağ felsefesi, orta çağ felsefesi, yeni çağ felsefesi, yakın çağ felsefesi, İslâm felsefesi, din felsefesi, felsefe felsefesi... okunurdu. Felsefeye göre düşünenlere de filozof denirdi. Felsefe tarihini aç oku; Aristo'dan, Eflâtun'dan bu zamana kadar bir sürü fikir... Sonuç yok... Sonuç vahiyle...

Bak Allah-u Teâlâ Hazretleri Kur'an-ı Kerim'de buyuruyor ki:

(Er-rahmân.) "Rahman olan Allah, (Allemel-kur'ân.) Kur'an'ı öğretti. (Halekal-insân. Allemehül-beyân) İnsanı yarattı, konuşmayı Allah öğretti."

İnsan kendisi yaptım sanıyor, Allah öğretince oluyor, peygamberler öğretince öğreniyor insan...

(Ellezî alleme bil-kalem. Allemel-insâne mâ lem ya'lem) İnsana bilmediklerini kim öğretiyor?.. Allah öğretiyor. Sen Allah'a tâbî olmazsan nerden öğreneceksin?.. Bilemezsin ki... Her mahlûkun kendine göre bir aklı var ama, hatâ ediyor, av oluyor. Balık karnımı doyuracağım derken, oltaya takılıyor, hayatı gidiyor. Çeşitli avları, onların aklına uygun gelen yollarla avlıyor avcılar. Şeytan da insanın avcısı... O da insanı aklından avlıyor.

Ne yapacaksın?.. Kur'an'a tâbî olacaksın. Ben profesörüm, falanca feylesof... Şimdi sen de bir laf söylersin, felsefe tarihine senin de adın girer belki... Eğer muntazam düşünceye sahipsen, falanca şahıs da şöyle demiş derler, senin de adın anılır. Eksistansialist felsefe, sürrealist felsefe, bilme ne, bilmem ne... Senin de adın bir yere girer, o kadar.

Biz müslümanlar müslüman oluşumuzun menşeini düşünelim. Müslüman olmak ne demek: Gidip Allah'a kendisini teslim etmek demek... "Yâ Rabbi, ben müslüman oldum!" ne demek?.. "Yâ Rabbi, sana teslim oldum ben... Kendi keyfimi, arzumu, hevâ-yı nefsimi, şehevât-ı nefsâniyyemi bıraktım, ben sana teslimim yâ Rabbi!" demek... (Eşhedü en lâ ilâhe illallah, ve eşhedü enne muhammeden abdühû ve rasûlüh) "Allah'tan başka ilah yok, o benim Rabbim, Muhammed onun elçisi; teslim olduk." diyoruz.

Teslim olduk deyip de teslim olmamak olmaz. Hem teslim oldum diyor, hem de Kur'an'a bağlı değil... Hem teslim oldum diyor, hem de Peygamber Efendimiz'i kabul etmiyor, "Ben Peygamber'e bile aldırmam!" diyor. O zaman olmaz. Çünkü, eğer Allah'a tâbî olmak istiyorsan, Allah'ın sevdiği yolu bize Peygamber Efendimiz öğrettiği için, olmaz. Yanlış yola gidersin, sapıtırsın, mutlaka hàib ve hâsir olursun, pişman ve perişan olursun, dünya ve ahiretin mahvolur.

Peygamber Efendimiz'in hadislerini onun için okuyoruz. Çok önemli, bunu iyi bilmek lâzım! Sözlerinin ve fikirlerinin kaynağını Kur'an'a dayandırması lâzım, hadise dayandırması lâzım!..

--Niye böyle yaptın?.. Niye çıktın, burda konuşuyorsun?..

--Peygamber Efendimiz'in verdiği vazifeyi yapıyorum.

--Niye namazdan önce mukabele okundu?..

--Peygamber efendimiz ramazanda okuduğu için...

--Niye Ramazanlarda akşamleyin yirmi rekât teravih kılıyoruz?..

--Efendimiz SAS, kıldığı için...

Terâvih namazı Kur'an-ı Kerim'de yok... Kur'an-ı Kerim'de, "Teravih namazı kılın ey müslümanlar!" diye bir ayet yok... Nerde var?.. Efendimiz'in sünnetinde var.. Demek ki, sünnet olmasaydı biz teravih namazından haberdar olmayacaktık. Bir çok şeyden haberdar olmayacaktık...

Sünnetten müstağni kalınamaz, sünnetsiz İslâm anlaşılamaz, yaşanamaz. Bu çok kesin bir şey... Peygamber Efendimiz diyor ki:

"--Ben vefat ettikten sonra arkamda iki şey bırakıyorum: Birisi Kur'an, birisi de benim sünnetim... Bu ikisine sarılırsanız, aslâ sapıtmazsınız!"

Niye birisine sarılırsanız demiyor?.. Rica ediyorum, düşünün: Niye Kur'an'a sarılırsanız demiyor da, kendi sünnetini de söylüyor?.. Çünkü sünneti, Kur'an-ı Kerim'in açıklamasıdır. Peygamber Efendimiz'in hayatı ne?.. Kur'an'ın hayata uygulanmasının gözle görülen, elle tutulan misâli...

"--Anlayamadım ben, kavrayamadım." diyebilir bir insan.

Biliyorum, gençlik çağları olur, buhranlı devreleri olur insanın; sözü hiç anlamaz. İnsanın vücudundaki değişikliklerden, ifrazattan ve sâireden kaynaklanan delikanlılık çağı oluyor. Konferansa gider, hiç bir şey anlamaz; gelir, şikâyet eder. Doktora gider, der ki:

"--Ben Türkçe konuşulan bir konferansa gittim, hiç bir şey anlamadım, zihnimi toplayamıyorum..."

Neden?.. Delikanlı olmağa başladı, delikanlılık alâmetleri vücudunda belirmeğe başladı, toplayamıyor zihnini... Böyle şeyler olur. Netice itibariyle aziz ve muhterem kardeşlerim, Rasûlüllah SAS Efendimiz'in sözleri Kur'an'ın açıklaması olduğundan, sözle anlayamayacak olan bir insan, baksın Rasûlüllah'ın hayatına!..

"--Gel sen, okuma yazma bilmiyor musun?.."

"--Bilmiyorum, ümmîyim, elif'i be'den ayırt edemem. Elif'i görsem mertek (sopa) sanırım."

"--Tamam, geç şu televizyonun karşısına, seyret; bak böyle yapacaksın!.."

"--Hah, şimdi anladım yâ, Allah razı olsun!.. Çünkü gözümle gördüm."

İşte Peygamber Efendimiz gözle görülen şekli... Kur'an, yazısı; Peygamber Efendimiz de yazının mücessem, gözle görülen şekli... Öyle yaşamış, Kur'an'a göre yaşamış.

Rasûlüllah Efendimiz'in ahlâkını Hazret-i Aişe Validemiz'e sormuşlar:

"--Ey müslümanların anası Validemiz! Rasûlüllah Efendimiz'e biz yetişemedik. Onun hayatı nasıldı, ahlâkı nasıldı, huyu nasıldı?.."

Diyor ki:

"--Siz Kur'an okumaz mısınız mübarekler?

(Kâne hulükuhül-kur'ân) Rasûlüllah'ın ahlâkı Kur'an'dı."

Yazılışı Kur'an, uygulanışı Rasûlüllah Efendimiz ve sünneti... Bundan vaz geçebilir mi insan, geçilir mi?.. Her tavsiyesini yapmak lâzım!..

"--Efendim, bu devirde şimdi misvak mı kullanacağız; hart hurt, cart curt..."

Onun da cevabı var sünnette... Peygamber Efendimiz buyuruyor ki:

"--Misvakın yoksa,

(El-esàbiu tecrî mecres-sivâk) parmakların da misvak yerine geçer."

Mühim olan ağzı temizlemek, dişi temizlemek olduğunu burdan anlıyoruz. "Misvağın yoksa, parmağını da böyle yaparsın, dişlerini yine temizlersin!" diyor. Tamam, bak senin itirazına hadiste cevap var. Sen misvak düşmanlığı yapıyorsun, tamam, anladık ama; bak Peygamber Efendimiz de söylüyor, mühim olan dişlerin temizlenmesi olduğunu...