Copyright © 1993 by '

Dr. Metin ERKAYA ٠ ;

Vatan Caddesi, No: 11/2, Sincan - ANKARA - ■

Tel: (312) 270 19 10 Fax: (312) 27119 07

Ali rights reseroed. No part of is booh may be reproduced.

witlntprior wTİttenpermission ofthe author.

Her hakki sakildir. Bu kitabin hiç bir kısmı, yazann yazıh

izni olmadan çoğaltalamaz.

Kapak:

Dizgi: Erkayalar

Baskı: Ahsen Basm Sanayi A. ş.

İSTANBUL-1994

SAVAŞ

VE

İLKYARDIM

Dr. Metin ERKAYA

ONSOZ

Son iki yılda dünyada görülen gelişmeler, Bosna-

Hersek’in İşgali, Kafkasya’daki olaylar, Azerbaycan’ın İşgali, Rusya’nın ve Yunanistan’ın yayılmacı emelleri ve basmda çıkan savaş senaryoları, bizim de her an Sicakbir

savaşlakarşıkarşıya gelebileceğimizi düşündürmektedir.

Yabancı güçlerin desteğiyle Güneydûğu’da olan olaylar,

köylerin basılması, yollann kesilmesi, can ve mal emniyetinin kalmayışı, ülkemizin bir bölümünde Sicak

savaşm fiilen başlamış olduğunu da göstermektedir.

Bosna-Hersek ve Azerbaycan’daki kardeşlerimiz

savaşa hazırhksizyakalandıklaniçin, çokbüyük kayıplar

verilmiş, kısa sürede ülkeleri kısmen veya tamamen

İşgale uğramıştır. Şehirler bombalanmış, evler yıkılmış;

kadınlar hamile kahncaya kadar tecavüze uğramış,

öldürülmüş; çocuklar öldürülmüş, kaçırılmış, organ

mafyalarının elinde parçalanmış; dayanılmaz zulümler

yapılmış ve yapılmaya devam edilmektedir. .

Böyle bir sicak savaş ihtimaline karşı halkımızı

uyarmak, ahnabilecek tedbirler ve yapılması gereken

hazırlıklar konusunda yardıma olmak İçin, bu kitabi

hazırlamış bulunuyoruz.

Kitap dört bolümden ibarettir. Birinci bolümde ayet-i

kerîme ve haâîs-i şeriflerin ışığında Islâm’ın savaşa

yaklaşıı verilmeye çalışılmıştır.

ikinci bolümde, savaş öncesinde halkm alması gereken

tedbirler ve savaş esnasında yapılabilecek sivil savunma

hizmetleri üzerinde durulmuştur.

Üçüncü bölüm, ilkyardımla ilgilidir. Savaşta ve olağanüstü durumlarda, hasta ve yaraklara yapılması

gereken ilkyardım hizmetleri şekillerle anlatılmış ve savaş zamanlarında sik görülen salgm hastalıklar

hakkmda bilgi verilmiştir.

Dördüncü bölüm, savaşta ve olağanüstü durumlarda,

çeşitli imkânsızlıklar İçinde iken tabii çevreden

faydalanarak ihtiyaçlann karşılanması ve hayatin - sürdürülebilmesi hakkındadır.

Bu çalışmamızın okuyucunun savaş konusımda

bilinçlenmesine ve her bakımdan savaş şartlarına göre hazırlanmasına katkıda bulrmacağım ümid ediyoruz.

Böyle bir çahşmaiçinbizi teşvik edenbaştamuhterem

Prof. Dr. M. Es’ad Coşan hocamız olmak üzere Vefa Yayıncılık yetilerine, yurtdışmdan kitap temin eden kardeşimY. Doç. Dr. Hasan Hüseyin Erkaya’ya ve teknik

konularda yardımcı olan kardeşim H. Ali Erkaya’ya teşekkür ediyorum.

- ٠ Dr. Metin ERKAYA

Sincan, Arahk 1993

Savaş

I. BÖLÜM

SAVAŞ

ilkyardım ةد^٦ ؟Saua

I. AYET-İ KERÎME VE HADÎS-İ

şeriflerin IŞIGINDASAVAŞ

MESELESİ

- .A. BARIŞIN ESAS OLDUĞU .

Esas olan ban İçinde yaşamaktır. AHah-u Teâlâ

Hazretleri, dünya barışını sağlama görevini

müslümanlara vermiştir. Savaşlann önlenmesi,

insanların birbirlerini ezmeden, birbirlerini rahatsız

etmeden kardeşçe yaşayabilmesi, ancak iyi şeylerin

emredilmesi, teşvik edilmesi ve yaygınlaştınlmasıyla

ve kötü şeylerin önlenmesiyle mümkün olabilir.

Bütün insanhğınlehineolacakbuhizmetleri yapacak

olanlar, müslümanlardan başkası değildir.

Tarihe baktığımız zaman, uzun yıllar devam eden

İslâmî devletlerde barışın hakim olduğunu, halkm

rahat ve huzur İçinde yaşadığını; müslüman olsun,

gayrimüslim olsun herkesin halinden memnun

olduğunu görüyoruz. Çeşitli ırklara mensup

insanlann, azınlıkların, asimile olmadan bugüne

kadar gelebildiklerini, ulusal kimliklerini

koruyabildiklerini görüyoruz. Başka ülkelerdeki

insanlann, zulümden ve baskılardan kurtulmakiçin

müslüm.-؛n ülkelere göç ettiklerini biliyoruz. Bütün

bunlar Islâm’ın insanlara verdiği İnanç, adalet ve müsamaha duygusu sayesindedir.

İslâm, insanlara adaletli olmayı, herkese iyilik

yapmayı, zulümden, haksızlıktan, ahlâksızlıktan

uzak duımayı emrediyor. Bütün insanlan huzura,

dünyada ve ahirette mutlu olmaya davet ediyor,

insanlan iyiliklere, doğru ve güzel olan İslâm yoluna

çağırırken bile, gönüllere hoş gelecek bir tarz, İknâ

edici bir metod izlenmesini tavsiye ediyor. Saldırgan

bir tutum hoş görülmüyor. Savaş, son çare olarak

düşünülüyor.

a. Ayet-İ Kerimeler:

كنتم خير لآام خرجت للناس تأمرهن بالمعروف و

تنهون عن المنكروتؤمنون بالته (آل عمران: ٠١١)

1. Siz insanlar İçin ortaya çıkarılan, iyiliği emr eden, fenâlıktan alıkoyan, Allah’a inanan hayırlı bir ümmetsiniz. (AI-İ imran: 110)

يا ايها الذين آمنو ادخلوا فى السلم كافة، تتبعرالا و

خطوت الشيطا ن، انه لكم عدو مبين ( البق ة :٨٠٢)

■ 2, Ey iman edenler! Hep birden banşa girin! Sakin

şeytânın peşinden gitmeyin; çünkü, 0 sizin ap açık düşmanımzdır. (Bakara: 208)

والله يدعوا الى دار ملاالس ، ويهدى من يشاء الى صرا ط مستقيم ( يونس :٥٢)

3. Allah kullarım selâmet yurduna davet eder.

Ancak o, kullarından dilediğini dosdoğru olan yola hidayet eder. (Yunus: 25)

ان اللم يأمر بالعدل و حسانلا ا وايتائ دى القربى وينهى عن الفحشاء والمنكر والبغى، يعظكم لعلكم

تذكرون (النحل:.٩)

4. Muhakkak ki Allah, adaleti, iyiliği, akrabaya

yardim etmeyi emreder; çirkin İşleri, fenahk ve azgınlığı yasaklar. 0و düşünüp tutasınız diye size öğüt veriyor. (Nahl: 90)

ادع انى سبيل ربلك يالحكمة و الموعظة الحسنة و جادلهم با لتىهى احسن، نربكهو اعلم بمن ضل عن سبيله وهو اعلم بالمهتد ين ( النخل :٥٢١)

5. Ey rasûlüm, insanları Kuranla, giizel söz ve nasihatle Rabbinin yoluna davet et! Onlarla en güzel

şekilde tartış; şüphe yok ki Rabbin kendi yolundan

sapanlandahaiyi bilir, o, doğru yolda olanlan da en iyi bilir. (Nahl: 125)

وان جنحوا للسلم فاجنح لها وتوكل على السه، انه هوالسميع العليم نفال:لا (ا ١٦)

6. Eğer onlar barışa yanaşırlarsa, sen de ona yanaş ve Allah’a tevekkül et! Çünkü o işitendir,

bilendir. (Enfal: 61)

b. Hadîs-İ Şerifler:

تتمنولا لقاء العدووسلو ال العافية فاد لقيتموهم

فاثبتوا واكثروا ذكر الله فان اجلبوا وصيحوا فعليكم بالصمت ( ض - طب, ق. عن ابن عمرو)

1. Düşmanla karşılaşmayı istemeyin, Allah’tan afiyet isteyin! Onlarla karşılaşınca da AHah’ı çok zikredin! Eğer onlar direnir, gürültü ve şamata

yaparlarsa, siz sükût edin! (Râmûz el-Ehâdîs, 467/6)

يا ايها الناس لا تمنوا لقاء العدو واسألوا الله العافية فاذا لقيتموهم فاصبروا واعلمو ان الجنة تحت للاظ

السيوف (م.عنعبد اسه بن ابى اوفى)

2. Ey insanlar! Düşmanla karşılaşmayı temenni

etmeyin, Allah’tan afiyet isteyin! Fakat, düşmanla

karşılaşınca da, harbin bütün zorluklarına karşı

sabredin! iyi bilin ki, cennet muhakkak sûrette

kılıçların gölgeleri altındadır. (Müslim, c. 5, s. 358)

B. SAVAŞA İZİN VERİLMESİ

Mekke döneminde müslümanlar çok Sikmtılar

çektiler, eziyet işkence gördüler, hatta içlerinden

öldürülenler oldu. Buna rağmen sabrettiler, uzun

yıllar yılmadan onlara müslümanhğı anlatmaya

çalıştılar. En sonunda evlerini, barklarım,

memleketlerini terkettiler. Fakatkâfirler,Medine’de de dirlik vermeyince, Allah-U Teâlâ Hazretleri

müslümanlann da savaşmasına izin verdi.

Bu savaş izni, zulmü önlemek İçin verildiğinden

savaş esnasında taşkınlık yapılmaması, yaşhlara,

kadınlara ve çocuklara zarar verilmemesi üzerinde

çok durulmuştur. Yalmz müslümanlann değil,

yahudi ve hristiyanlann bile rahatça ibadet

edebilecekleri bir barış ve huzur ortamımn

sağlanması İçin, mecburen savaşmak gerektiği de aynca belirtilmiştir. ٠

a. Ayet-İ Kerimeler:

اذن للذين يقاتلون بانهم ظلمو ٠ وان الله على نصرهم لقدير. الذين اخرجوا من ديارهم بغيرحق لا ان

يعولوا ربنا الله ، ولو دفعلا الله الناس بعضهم ببعض - ي ص لهلهدمتصوامع وبيع لاوص وات ومساجد يذكر فيها ' ء ' ى eاسم ل لته كثير ، ولينصرن الته من ينصره،ان لته لقوى عزيز(الحج:٠٤-٩٣)

1. Haksızlığa uğratılarakkendilerine savaş açılan

mü’minlere, karşı koyup savaşmalan İçin izin verilmiştir. Şüphesiz ki Allah mü’minlere yardim

etmeye kadirdir.

Onlar haksiz yere ve “Ancak rabbimiz Allah’tır!” dedikleri İçin yurtlarmdan çıkarılmışlardır. Allah

bazı insanlann şerrini, diğer bazılanyla def etmeseydi; manastırlar, kiliseler, havralar ve içlerinde Allah’ın adi çokamlanmescidlermuhakkak

yıkılıp giderdi. Dinine yardim edene, elbette Allah

dayardım eder. Doğrusu Allah kuvvetlidir,güçlüdür.

(Hacc: 39-40)

وقاتلوا فى سبيل الله الذين يقاتلونكم لاو تعتدوا، ان اله يحبلا المعتدين (البقرة:٠٩١)

2. Sizinle savaş açanlarla Allah yolunda savaşın,

aşın gitmeyin; doğrusu Allah aşın gidenleri sevmez.

(Bakara: 190) •

b. Hadis-i Şerif:

1 نطلقوا بسم ألله وبالله وعلى ملة رسول I لله تقتلوالا

شيخ فانيا لاطفلاو اًصغيرلا و الاومرأة لاو تغلو

كل ه كل

وضموا غنائمكم واصلحوا واحسنوا ن الله يحب ’ المحسنين ( د • عن انس )

1. Haydi Allah’ın adi ile, Allah’ın yardımı ile, ve Rasûlüüah’ın milleti olarak sefere çıkın! Yaşhlan,

çocuklan, küçükleri ve kadınlan öldürmeyin!..

Ganimet malını zimmetinize geçirmeyin! İslâh edici

ve ihsan edici olun; muhakkak ki Allah, ihsan edenleri

sever. (R. E. 84/8)

c. SAVAŞIN FARZ OLUŞU

Medine’de ve çevresinde İslâmiyet’in yayılması,

müslümanlann çoğalması ve güçlenmesi, o günkü

kâfirleri çok rahatsız etmiş, bu sefer organize güçler halinde müslümanlara saldırmaya başlamışlardır.

Bunun üzerine, müslümanlara savaşmak farz kılınmıştır.

Savaş sevi, hoşa gidecek bir şey değildir. Fakat

çok zaman fitne ve zorbahklan önlemek, zalimleri

etkisiz halegetirmek, banşvehuzurortammı yeniden

sağlamak İçin savaşmak mecburiyeti vardır. Bütün

müslümanlann, her türlü imkânlarım kullanarak

böyle bir savaşa katılmalan, sonuç ahnmasım

kolaylaştıracaktır.

a٠ Ayet “؛ Kerimeler: ٠

كتب عليكم القتال وهو كره لكم، وعسى ان تكرهوا يي ع١ ٠ ببر ج

ئاشي وهو خير لكم، وعسى ان تحبوا ئاشي وهو شر

لكم، والله يعلم وانتم تعلمونلا ( البقرة: ٦١٢ )

1. Ey mü’minler, hoşunuza gitmediği halde savaş

size farz kılındı. Olur ki bir şey hoşunuza gitmezken,

osiziniçinhayırholur; bir şeyi de sevdiğiniz halde, o da hakkmızda şer olur. Allah bilir, siz bilmezsiniz.

(Bakara: 216)

انفروا اًخفاف ًوجاهدوالا وثقا باموالكم وانفسكم

فى سبيل الله ، دالكم خير لكم ان كنتم تعلمون - (التوبة:١٤) '

2. Ey mü’minler, sizler gerek hafif, gerek ağırhklı

olarak hepiniz savaşa çıkın! Allah yolunda

mallanmzla ve canlanmzla cihad edin! Eğer

bilirseniz, bu sizin İçin daha hayırhdır. (Tevbe: 41)

قاتلوهم يعذبهم الله بايديكم ويخزهم وينصركم عليهم ويشف صدورقوم مف منين ( ل توبة: ٤١ )

3. Onlarla savaşm ki, Allah sizin ellerinizle onları

cezalandırsın, onlan rezil etsin; sizi onlara galip

kılsın ve mü’min toplumun kalplerini ferahlatsın.

(Tevbe: 14)

وقاتلوهم حتى تكونلا فتنة ويكون الدين لله، فان انتهوا عدوانلا ف علىلا ا الظالمين (البقرة:^٣٩١ )

4. Fitneden eser kalmayınca a, din de yalmz

Allah’ın dini oluncaya kadar onlarla savaşın Eğer

vazgeçerlerse sataşmayın; zulmedenlerden

başkasına düşmanlık yoktur. (Bakara: 193)

D. KÂFİRLEBE GÜVENMEMEK ٠

İslâmiyet’in ilk çıktığı günden beri kâfirlerin

engellemeleriyle, düşmanlıklanyla, saldınlanyla

karşı karşıya kalınmıştır. Kâfirler, güçlü olduklan

zaman açıktan saldırmışlar, işkence yapmışlar,

ambargo uygulamışlar, müslümanlara hayat hakki

tanımamışlardır. Zayıf olduklarında ise, gizliden

gizliye fitne ve kanşıkhklar çıkarmaya çalışmışlar;

dışardaki düşmanlarla devamh irtibat kurarak,

müslümanlann aleyhinde istihbarat faaliyetinde

bulunmuşlardır.

Osmanh. yönetiminde yüzyıllardır rahat ve huzur

İçinde yaşayan hristiyan ve yahudilerin, devletin

zayıfladığı son zamanlarında hainlik ettiklerini, dış düşmanlan teşvikleriyle devlete karşı isyanlar

çıkarttıklarını, işgalcilerle bir olup sivil halka yönelik

katliâmlar yaptıklanm biliyoruz.

Onun İçin, kâfirlere karşı dikkatli olunması

üzerinde çok durulmuş, özellikle yahudi ve lıristiyanlarla dost olunmaması, onlann dostluğuna

güvenilmemesi istenmiştir.

Son yıllarda hürriyet, eşitlik, demokrasi, insan

haklan gibi kavramlan ön plana Çikardıklan İçin, kamuoyunda batıklar hakkında oldukça müsbet

kanaatler vardı. Fakat Cezayir’deki ve Tacikistan’daki olaylar, Bosna-Hersek’te ve Azerbaycan’da yapılan katliamlar, batıhlann hiç de insancıl olmadıklarını, bayr aklaştırdıkları

kavramların yalnız kendi insanlan İçin geçerli

olduğunu göstermiştir. Birleşmiş Milletler Teşkilâtı,

yalmz yahudi ve hristiyanlarm haklanm ve süper

güçlerin çıkarlarını gözetmiş; ezilen, öldürülen,

mazlum müslümanlara ise ambargo uygulamıştır.

Kâfirlerin dost olamayacağı, yaptıklan anlaşmalara

güvenilemeyeceği bir kez daha ortaya çıkmıştır. Bu konuda ayet-i kerîmelerde açık ikazlar vardır:

a. Ayet-İ Kerimeler:

يا ايها الذين آمنوا تتخذولا الذين اتخذو دينكم اًهزو اًولعب من الذين اوتوا الكتاب من قبلكم والكفاراوليآء ،

واتقوا الله ان كنتم مؤمنين (المائدة:٧٥)

1. Ey iman edenler! Kendilerine sizden önce kitap verilenlerden, dininizi alaya ve eğlenceye alanlanve

inkârcılandostolar ak benimsemeyin! inamyorsamz

Allah’tan sakımn! (Mâide: 57)

يا ايها الذين آمنوا لا تتخذوا اليهود والنصارى اولياء ،

‘ بعضهم اولياء بعض، ومن يتولهم منكم وانه منهم، ان الله لا يهد القوم الظالمين . فترى الذين فى قلوبهم مرض يسارعون فيهم يقولون نخشى ان تصيبنا دائرة، فعسى الله ان يؤ تى باالفتح او امر من عنده فيصبحوا على ما اسرو فى انفسهم نادمين (المائدة:١٥-٢٥ )

2. Ey iman edenler! Yahudi ve hristiyanlan dost edinmeyin; onlar birbirlerinin dostudurlar. Sizden

kim onlara dost olursa, 0 da onlardandır. Allah

zulmeden kimseleri doğru yola eriştirmez.

Kalplerinde hastahk olanların, “Bize bir felâket

gelmesinden korkuyoruz!” diyerekonlarakoştuğımu

görürsün. Umulur ki, Allah birfetih, yahut katindan

bir emir getirecek de, onlar içlerinde gizledikleri

şeyden dolayı pişman olacaklardır. (Mâide: 51-52)

يا ايه الذين آمنو تتخذولا بطانة من دونكم لا اًي لونكم ًلاخبا ، ودوا ماعنتم، قد يدت البعضا،

من افواههم، ومانخفى افواههم اكبر، قد بينا لكم ياتلآا ان كنتم تعقلون (آل عمران:^٨١١ )

3. Ey iman edenler! Kendi dışındakileri sırdaş

edinmeyin; çünkü, onlar size fenâhk etmekten asla geri durmazlar, hep Sikmtıya düşmenizi isterler.

Gerçekten kin ve düşmanlıkları ağızlarmdan

dökülen sözlerinden belli olmaktadır. Kalblerinde

saklachklan düşmanlıkları ise daha büyüktür. Eğer

düşünüp anhyorsamz, ayetlerimizi size açıklamış

bulunuyoruz. (Al-iimran: 118)

ولن ترضى عنك اليهود والنصارى حتى تح ملتهم.

قل ان هدى الله هوالهدى، ولئن اتبعت اهوائهم بعد الذى جاءك من العلم مالك من الله من ولى نصيرلا و

. (البقرة:٠٢١)

4. Kendi dinlerine uymadıkça, yahudi ve hristiyanlar senden aslahoşnudverazı olmazlar. De ki: ،،Doğru yol, ancak Allahın yoludur, İslâm’dır.” Sana gelen ilimden sonra onlann heveslerine

uyarsan, Allah’m azabmdan seni koruyacak hiç bir dost ve yardımcı yoktur. (Bakara: 120)

يريدون ان يطفنو تور الله بافواههم ويأبى الله انلاا

يتم توره ولو كره الكافرون. هو الذى ارسل رسوله بالهدى ودين الحق ليظهره على الدين كله ولو كره

المشركون (التوبة: ٢٣— ٣٣)

5. Allah’mnurunuağızlanyla söndürmek isterler.

Kâfirler istemese de Allah nurunu mutlaka

tamamlayacaktır.

Müşrikler hoşlanmasa da, dinini bütün dinlerden

üstün kılmak üzere. Peygamberini doğru yol ve hak dinle gönderen Allah’tır. (Tevbe: 32-33)

F.SAVAŞ İÇİN HAZIRLANMAK

Düşmanlan korkutmak, savaşı önlemek, banş ve huzuru muhafaza etmek İçin, savaş araç ve gereçlerinin hazırlanması gerekmektedir. Bu hazırlıklar, düşmanlan caydıracak derecede

olmahdır. Zamanın gerektirdiği nükleer silahlar,

uçaklar, güdümlü füzeler, uydular vs. her alanda

düşmanlardan daha ileride çalışmalar yapılmasına

ihtiyaç vardır, üniversiteler, bilimsel kuruluşlar,

bilim adamlan bu konulara eğilmeli, buluşlar ve teknolojik atıhmlar yapılmahdır. ٠

Bu bakımdan ülkemizin ve bütün müslüman

ülkelerin, silah ve savunma sanayiine çok önem

vermeleri ve bir savaş ihtimaline karşı mükemmel

bir şekilde hazırlanmalan dinimizin bir emri, dünya

şartlanın bir mecburiyetidir. .

Ülkenin ekonomik bakımdan kendine yeter hale gelmesi, dışa bağımlılıktan kurtulması, zarûrî ihtiyaç

maddelerinin stoklanması; bir kriz anmda gerekli

ikmali temin edecek şekilde dış politikaların

yürütülmesi hükümetlerin görevidir. Günümüzde

Sicak savaşlar, ekonomik ambargolarla paralel

yürümektedir.

Savaşlar bütün ülkeyi etkileyeceği İçin ve her yer saldırıya uğrayabileceği İçin, halfan da savaşa

hazırlanması gerekir. Bunun İçin ülke genelinde

teşkilatlanmış bulunan sivil savunma örgütleriyle

irtibat kurmak, ilkyardım ve sivil savunma

kurslarına katılmak ve bu konuda herkesi

bilinçlendirmeye çalışmak gerekir. ٠.

Ülkemiz yetmiş yıldır ciddi bir savaş görmediği

İçin, savaş konusunda genel bir gevşeklik vardır.

Televizyon, radyo ve basmaracıhğıylhbu gevşekliğin

bir an önce giderilmesi, kamuoyunuhuyandınlması,

toplumun ve sivil savunma örgütlerinin savaş

şartlarına hazırlanması gerekmektedir.

Allah korusun, Bosna-Hersekliler’in başına

gelenler bizim de başımıza gelirse ne yaparız?.. Azerbaycan gibi İşgale uğrarsak, yurdumuzu nasıl

savunuruz?..Saldırılara ve katliamlarakarşı evimizi,

çolukçocuğumuzunasılkoruyabiliriz?.. Biz cepheye

gittiğimiz zaman kadınlarımız kendilerini

koruyabilecekler mi?.. Bu konular! ciddi ciddi

düşünmek, aile olarak, apartman sakinleri olarak,

mahalle halkı olarak, şehir ve ülke halkı olarak

önlemler almak zorundayız.

a. Ayet-İ Kerîmeler:

واعدوالهم ما استطعتم من قوة ومن رباط الخيل ترهبون به عدو الله وعدوكم وآخرين من دونهم، تعلمونهملا ، الله يعلمهم، وما تنفقوا من شئ فى سبيل الله يوف اليكم واتم تظلمونلا نفال:.لا (٦ )

1. Ey iman edenler! Düşmanlara karşı gücünüzün

yettiği kadar—Allah’ın düşmanını, sizin düşmanınızı

ve bunların dışında Allah’ın bilip sizin bilmediğiniz

diğer düşmanlan yıldırmak üzere—kuvvet ve cihad

İçin bağlanıp beslenen atlar (savaş araçlan)

hazırlaym!

Allahyolundaneharcarsamz, size eksiksiz ödenir;

siz asla haksizhğa uğratılmazsınız. (Enfal: 60)

يا ايها الذين آمنوا خذوا حذركم فانفروا ثبات او انفرو جميعا (النساء:١٧)

2. Ey iman edenler! Tedbirinizi ahn; bölük bölük

savaşa çıkın, yahut gerektiğinde topyekün savaşm!

(Nisa: 71) .

b. Hadis٠i Şerifler: - -

واعدوا لهم مااستطعتم من قوة - لاا ان القوة الرمى : لاا انلاانالقوةالرمى!ا لقوة لرمى؛

(م-عن عقبة ين عام)

Düşmanlara karşı gücünüz yettiği kadar kuvvet

hazırlayınız! Şunu iyi biliniz ki: Kuvvet atmaktır!.^٠ Kuvvet atmaktır!.. Kuvvet atmaktır!.. (Et-Terğîb,

c.3, s.148) .

عليكم باالرمى فانم خير، او من خير لهوم (البزار،طس.عنصعد بن ابى وقاص)

2. Atıcılığa devam ediniz! Çünkü, o hayırlidır veya

oyununuzun en hayırlısmdandır. (Et-Terğîb, c.3, s.150)

] عليكم بالقنا والقسى العربية فان بها يعز الله ونبيكم ويفتح لكم دلاالب (طب ٠ عن عبد الله بن بسر)

3٥ Size mızrağı ve Arap oklarım tavsiye ederim.

ZiraAllahu Zülc-elâl Hazretleri, onlânadininiziaziz

eder ve memleketler onlarla feth i. (Bluz el- Ehâdîs, 319/4)

ان اسه عز وجل ليدخل يالسهم الواحد ثةلاث الجنة: صانعه محتسبا به ، والمعين به ، مىاًوالر به فى سبيل

الله (خطيبعن ابى هريرة)

4. Allah-U Ziilcelâl Hazretleri, bir ok sebebiyle üç kişiyi; silâhı yapam, yapana yardim edenive o silâhı

cephede kullanam cennetine kor. (R. E. 90/8)

G. SAVAŞTAN KAÇMAK '

Savaştan kaçmanın hiç bir faydası yoktur.

Düşmanların hedefleri tahmin edilenden daha

büyüktür. “Şuraya kadar ilerler de, sonra dururlar.” diye düşünmek, büyük bir gaflettir. Hemen herkes

idealindeki büyük devletini kurmak İçin savaşmaktadır. ■٠ .

“Büyük devletler gelsin, bizi kurtarsm!” düşüncesi

yanlıştır. Batıhlann ve büyük ülkelerin insanları

çok kıymetlidir. Başkalan İçin canlanm tehlikeye

atmazlar. Zâten kâfir oldukları İçin, müslümanlarm

ezilmesi, sürülmesi, öldürülmesi onlara zevk verir.

Görünüşü kurtarmak İçin yalancı kınamalarla

geçiştirirler. ■

0 bakımdan eğer bağımsız olmak istiyorsak,

bağımsızlığımızı korumak istiyorsak, savaştan

kaçmamalıyız, kaçınmamalıyız. Devlet olarak,

hükümet olarak, millet olarak ve fert olarak savaşa,

savaşmaya hazır bir halde durmalıyız. Bugün,

sınırlarımızın dışında görünen, yarm ülkemizi ve çıkarlarımızı, hattâ bağımsızlığımızı tehdit edecek

gelişmelere karşı ciddi tepki göstermeliyiz. ،،Dünya

ile beraber hareket etmek!” gibi kâfirlere güvenmeye

dayah politikaları terk etmeliyiz.

a. Ayet٠i Kerîmeler:

يا ايها الذين آمنوا اذا لقيتم الذين كفروا زحفا لاف تولوهم دبارلا ا ومن يولهم يومنذ دبره لا متحرفا لقتا ل او متحيز الى فئة فقد با: بغضب من الله و

مأواه جهنم و بثس المصير( تفال:لا ا٥١ -٦١)

1. Ey mü’minler! Toplu halde kâfirlerle

karşılaştığınız zaman, onlara arkamzi dönmeyin,

korkup kaçmaym!

Tekrar savaşmak İçin bir tarafa çekilme veya

diğerbir bölüğe ulaşıp mevzi tutma durumu dışında,

kim öyle bir günde onlara arka çevirirse, muhakkak

ki o Allah’ın gazabım hak etmiş olarak döner. Onun yeri de cehennemdir. Orası varılacak ne kötü yerdir.

(Enfal: 15٠16)

يا ايها الذين آمنوا مالكم اذا قيل لكم انفروا فى سبيل الله اثاقلتم الى رضلا ا، ارضيتم بالحيوة الدنيا

من خرةلا ا، فما متاع الخيوة الدنيا فى خرةلآ ا

قليل (التوية :٨٣)

2. Ey iman edenler, size ne oldu ki, ،،Allah yolunda

savaşa ؟ıkın! ” dendiği zaman yere çöküp kaldınız?

Ahireti bırakıp, yalmz dünya hayatına nu razı oldunuz?.. Oysa dünya hayatinin faydası, ahirete

göre pek az bir şeydir. (Tevbe: 38)

وما لكم لا تقاتلون فى سبيل الته والمستضعفين من الرجال والنساء وإلولدان الذين يقولون ربنا اخرجنا

من هذه القرية الظالم اهلها، .واجعل لنا من لدنك وليا، واجعل لنا من لدنك اًنصير (النساء:٥٧)

3. Size ne oluyor ki Allah yolunda; ،،Ey Rabbimiz,

bizi halkı zalim olan şu memleketten kurtanp çıkar,

bize tarafindan bir sahip gönder, bize katindan bir yardımcı yolla!” diyen zavallı erkekler, kadınlar ve çocuklar uğrunda düşmanla çarpışmıyorsunuz?

(Nisa: 75)

H. ALLAH YOLUNDA CİHADIN FAZİLETİ

Allah-U Teâlâ Hazretleri, bir taraftan

müslümanlara savaşa hazırlanmalarım. ve savaşı

emrederken, diğer taraftan da Allah yolunda

savaşanlar İçin dünyada ve ahirette mükâfatlar

vereceğini bildirmektedir.

Bunun dünyadaki karşılığı savaşm kazanılması,

düşmanlann perişan olması, zulme ve haksızlığa

uğrayan insanlann kurtanlması, müslümanlann ' maddi ve mânevî geleceklerinin güvence altma

alınmasıdır. -

lirette ise yaptıkları harcamalara, çektikleri

sıkıntılara, mallanna ve canlanna gelen zararlara

karşılık olmak üzere kat kat mükâfatlar ve cennette

yüksek dereceler verilecektir. Savaşta geçirilen

zamanlar İçin, ibadette geçirilmiş gibi mânevî

miikâfatlarverileceği aynca bildirilmiştir. '

a. Ayet-İ Kerîmeler:

يستوىلا القاعدونمنالمؤ منينغير اولى لضرر و المجاهدون فى سبيل الله باموالهم وانفسهم.فضل الله المجاهدين باموالهم وانفسهم على القاعدين درجة.

' ًلاوك وعداله لحسنى، فضل ل له المجاهدين على القاعدين اًاجر اًعظيم , درجاة منه ومغفرة ورحمة،

وكان اًالسهغفور رحيما (النساء:٦٩-٧٩)

1. Müzminlerden —özür sahibi olanlar dışında— oturanlarla, mallan ve canlanyla i yolunda

cihad edenler bir olmaz. Allah, mallanve canlan ile

cihad edenleri, derece bakımından oturanlardan

üstün kıldı. Gerçi, Allah hepsine de güzellik va’d etmiştir ama, mücahidleri oturanlardan çok büyük

bir ecirle üstün kılmıştır. Kendinden dereceler,

bağışlama ve rahmet vermiştir. Allah çokbağışlayıcı

ve esirgeyicidir. (Nisâ: 95-96)

يا ايها الذين آمنوا هل ادلكم على تجارة تتجيكم من عزاب اليم - تؤ منون بالله و رسوله وتجاهدون فى سبيل ال باموالكم وانفسكم ٠ دلكم خير لكم

ان كنتم تعلمون. يغفرلكم ذنوبكم ويدخلكم ن

جنات تجرى من تحتها نهارلا ا ومساكن طيبة فى جناتعدن،ذلك الفوز العظيم. واخرى تحبونها،

نصر من الله ونتع قريب. وبشر المز منين (صن: ٠١-٣١) .. . .

2. Eyiman edenler! Sizi acı bir azabdan kurtaracak

ticareti size göstereyim mi? Allah’a ve Rasûlüne

İnapır, mallanmzla ve canlanmzla Allah yolunda

cihad edersiniz. Eğer bilirseniz, bu sizin İçin daha

hayırhdır.

İşte bu takdirde Allah, sizin günâhlarınızı bağışlar,

sizi zemininden ırmaklar akan cennetlere, Adn cennetlerindeki güzel meskenlere koyar. İşte en büyük kurtuluş budur.

Hoşunuza gidecek diğer bir nimet daha vardır ki, o da Allah tarafından yardim ve yafan bir fetih!..

Mii’minleri bunlarla müjdele! (Si: 9-13)

b. Hadîs-İ Şerifler: .

المجاهدون فى سبيل اله مضمونعلى اله اما ان يكفته الى مغفرته ورحمته اما ان يرجعه باجر و غنيمته ومثل المجا هد فى سبيل الله كمثل الصاصم القائم يغطرحتىلا يرجع (ه .ع .عن ابى سعيد)

1. Allah yolunda cihadda bulunan kimse, Allah-U

Teâlâ Hazretlerince tekeffül edilmiş kimsedir. Ya

' mağfiretine ve rahmetine derhal kavuşturur veya

ecir ve ganimetle yerine sağ salim geri gönderir.

Allah yolunda cihad eden kimse, gündüz oruçlu,

gece ibadette olan famse gibidir. Seferden donünceye

kadar böyle devam eder. (1. E. 233/5)

ذروة سنام ملاسلاا الجهاد فى سبيل الله لا يناله

■ افضلهملا ا (طب. عن ابى امامة)

2. İslâmın tepesinin tepesi, Allah yolunda cihaddır.

Buna ancak,müslümanlarmfaziletnolllârimazhâr

olur. (R. E. 286/3)

الجنة تحت للاظ السيوف (ك. ق. عن ابى موسى )

3. Cennet kılıçların gölgesi altındadır. (Râmûz el- Ehâdîs, 200/14) -

السيوف مفا تح الجنة ( ا بن عساكر عن يزيد بن شجرة)

4. Kılıçlar cennetin anahtarıdır. (R. E. 215/7)

مقام احدكم فى سبيل الله ساعة خير من عمله فى اهلهعمره (كر.عن ابى سعيد، ك . ابن سعد عن

سهيل بن عمرو)

5. Sizlerden birinizin Allah yolunda bir gazâda bir saat bulunması, evinde bütün ömrünce ibadet

etmesinden hayırhdır. (R. E. 393/11)

قيام ساعة فى الصف للقتا ل فى سبيل الله خير من

قيا م ستين سنة ( عد • كر. عن ا بى هريرة)

6. Harbde, fisebîlillah bir saat safta bulunmak,

altmış senenin gecesini ibadetle ihyadan daha

hayırhdır. (R. E. 336/10) .

سا عة فى سبيل الله خير من خمسين حجة

(الديلمى عن ابن عمر)

7. Allah yolunda bir saat harbde bulunmak, elli defa nafile hacca gitmekten daha hayırlıdır. (Râmûz

el-Ehâdîs, 295/4)

من رمى العدو فى سبيل اله فبلغ سهمه العدو واصاب اواخطأ فعدل رقبة ( ه - طب. لئ.

ق - عن عمرو ! بن عبسة)

8. Bir kimse Allah yolunda düşmana bir okatarsa,

oku düşmana ulaştığında —isabet etsin veya

etmesin— bir köle azad etmiş gibi sevab kazamr.

(Râmûz el-Ehâdîs, 422/1)

رباطيوم فىسبيل الله افضل منصيام شهر وقيامه ■ ومن مات مرابطا فى سبيل الله اجير من فتنة القبر

ويجرى له صالح ماكان يعمل الى يوم القيمة ( ا بن زنجوية عن سلما ن)

9. Allah yolunda bir gün nöbet beklemek, bir ay oruç ve gece ibadetinden hayırlıdır. Kim Allah

yolunda nöbette iken ölürse, kabir fitnesinden

kurtulur. Ve onun salih amelleri de kıyamete kadar

yazılmakta devam eder. (R. E. 288/10)

ان ادنى زرعات المجاهدين فى سبيل الله عدل صيام سنة وقيامها . قيل: وما ادنى زرعات المجاهدين 5قال يسقط سوطه و هو ناعس فيترك فيأخذه (ابن ابى عاصم فى الصحاة وابونعيم عن ثابت بن ابح عاصم)

10. Allah yolunda cihad edenler, en ufak bir zorlanma ile, bir senelik oruç sevabı ve bir senelik

gece ibadeti hak ederler.

En ufak zorlama nedir?” diye soruldu. - Buyuruldu ki, “Mesela, böyle bir mücâhid gece giderken uyukladı ve kamçısını yere düşürdü, inip bunu alması, en ufak zorlanmalardandır.” (Râmûz

el.Ehâdîs, 113/9) .

ان ةلاص المر يط تعدل خمسم رة لاص ه و تفقة الد ين ر والدرهم منه افضل من تسعمائة دينار ينفقه فى غيره

. ( ابو الشيخ، هب. عن ابى مامة)

11. Allah yolunda nöbet tutan kimsenin namazı,

beşyüz namaza bedeldir. Onun harcayacağı bir altm ' veya gümüş para, başka yolda harcanan dokuzyuz

altm paradan efdaldir. (R. E. 123/8) . .

مانة درجة فيى الجنه ماين كل رجتين كم بين

السماء و رضلا ا او ا بعد للمجاهدين قى سبيل الله ( عبد بن حميد عن ا بى سعيد )

12. Cennette yüz derece vardır ve her iki derece

ar asi,yerle gokarası kadar dıryahutdahadafazladır.

Bu, Allah yolunda cihad edenler İçin hazırlanmıştır.

(Râmûz el-Ehâdîs, 368/7) .

I. SHHlAİMTİfOLlCAGI

Savaşta çeşitli sıkıntılar olur. Cephede, arazi

şartlarında ölüm tehlikesi içindeki bir insan, barış

zamamndaki rahathğı bulamaz. Ailesinden, çoluk

çocuğundan uzaktadır. Yemesinden, içmesinden,

konforundan vaz geçmek zorunda kalmıştır. Böyle

bir durumda, ،،Bu savaş da başımıza nerden geldi?” diye bir isyan duygusu İçine düşmeden, sıkıntılara

sabretmek ve müslümanlann zaferi İçin sebat etmek

gerekir.

Banşzamamndanormal askerlik görevi yaparken

de aym durum söz konusudur. Askerlik görevinin

önemi, ülkemiz hakkında hazırlanan senaryolar ve bir savaş durumum ciddiyeti, askerlere sik sik anlatılmahdır. ،،Bu askerlikbitmez!” gibi düşünceler,

،،Gel, bilmemkaçgüngel!”gibigün saymalar,askerlik

• halfandaki yanhş şartlanmalann tezahürleridir.

ولنبلونكم بشئ من الخوف والجوع و تقص من مواللا ا

نفسلا وا والثمرات، وبشر الصا برين ( البقرة :٥٥١)

l .And olsun ki,sizibir az korku ve açlık; mallardan,

canlardan ve ürünlerden biraz azaltma ile deneriz.

Sabredenleri müjdele! (Bakara: 155)

ولنبلونكم حتى نعلم المجاهدين منكم و الصابرين ونبلو اخباركم (محمد:١٣)

2 .Andolsun ki sizi imtihan edeceğiz;takiiçinizden

mücahidleri ve sabr ü sebat edenleri belirtelim.

Haberlerinizi imtihan meydanlarına nümûne

,yapalım. (Muhammed: 31)

ام حسبتم ان تدخلوا الجنة ولما يأتكم مثل الذين خلو من قبلكم، مستهم البأساء ءاًوالضر وزلزلو ' حتى يقول الرسول والذين آمنوا معه متى تصراله،

لاا اننصر اللهقريب ( البقرة: ٤١٢ )

3 ٠ Sizden önce gelenlerin durumu sizin başınıza

gelmeden cennete girivereceğinizi mi sândınız?

Peygamber ve onunla beraber mü’minler, “Allah’ın

yar dil ne zaman?” diyecekkadar darlığa ve zorluğa

uğramışlar ve sarsılmışlardı, iyi bilin ki Allahın

yardımı şüphesiz yâkındır. (Bakara: 214)

j. ŞEHİDLİĞİN FAZİLETİ

insanlar İçin faydah olmak güzel bir şeydir. Bir müslümanm yardmuna koşmak sevaph bir ameldir.

Sadakalar vermek, vakıflar tesis etmek çok ecir kazandıran işlerdir. Hepsi de maldan, zamandan

fedâkârlık etmeyi gerektirir, insamn dünyadaki en kıymetli varlığı ise canidir. Şehid dediğimiz kimse,

müslümanlannselâmetiiçin, İslâmiyet’in izzetiiçin,

Allah nzası yolunda canim bile fedâ eden kimse

demektir.

Onun İçin ayet-i kerîmelerde ve hadis-i şeriflerde

şehidlik üzerinde çok durulmuştur. Onlarm ölürken

hiç acı çekmeyecekleri, günâhlarının affedileceği,

cennette yüksek dereceler verileceği, hurilerin

kendilerini beklediği bildirilmiştir. Onlara ölü bile denilmesi uygun görülmemiş, bizim bilmediğimiz

bir hayat ile diri olduklan İfâde edilmiştir. Böyle

olduğuiçinkefenlenmeyip, elbiseleri ile defnedilirler.

ilk müslümanlar bu meseleyi çok iyi kavradıkları

İçin şehâdet arzusu ile seferlere gitmişler, kısa zamandaogünün süper güçlerini mağlûb edip İslâm’ı yeryüzüne yaymışlardır. Yine bu arzu ile ispanya,

Anadolu, Doğu Avrupa, Hindistan fethedilmiş,

asırlarca devam eden devletler kurulmuştur. Onlar

canlarım ortaya koymuşlar, sayıca az olduklan halde

Allah-U Teâlâ onlara hem zaferi, hem de dünyânın

idaresini vermiştir.

a. Ayet-İ Kerîmeler:

تقولولا و لمن يقتل فى سبيل اللم اموات، بل احياء

تشعرونلا ولكن (البقرة:^٤٥١ ) .

1. Allah yolunda öldürülmüş olanlara, ،،ölüler ” demeyin! . Bil’akis onlar diridirler, lâkin siz anlayamazsınız. (Bakara: 154)

ان اسه اشترى من المؤ منين انفسهم واموالهم بان لهم الجنة، يقاتلون فى سبيل الله فيقتلون ويقتلون اًوعد عليه اًحق فى التورية نجيللا وا والقرآن، ومن وفى بعهده من الله فاستبشروا ببيعكم الذى با يعتم به،

وذلك هو الفوز العظيم (التويةة ١١١)

2. Allah mü’minlerden, mallanm ve canlarım, - kendilerine verilecek cennet karşıhğında satm

almıştır. Çünkü onlar Allah yolunda savaşırlar,

öldürürler,olürler.Bu,Tevrat’ta,Incil’de ve Kur’an’âa Allah üzerine hak bir vaaddir. Allah’tan daha çok sözünü yerine getirenkim vardır?!.. Ohalde, onunla

yapış olduğunuz bu alışverişten dolayı sevinin!..

İşte bu, gerçekten büyük kazançtır. (Tevbe: 111)

b. Hadîsi Şerifler؛

للشهيدعند الله سبع خصال يغفرله فى اول دفعة من دمه ويرى مقعده من الجنة ويحلى حلة يمانلا ا ويزوج اثنتين وسبعين زوجة من الحور العين ويجارمنعذاب القبر ويأمن من الفزع كبرلاا و يوضع على رأسه تاج الوقار الياقوتة منه خير من الدنيا ومافيها ويشفع فى سبعين انساتا من اهل بيته ( حم. ه. ع. طب. هب.

ت ٠ عن مقدام ، طب - عن عبادة)

1. Şehidiçin yedi hasletvardır: Kaninin ilk akışında

günahları affedilir. Cennetteki makamım görür.

Kendisine iman elbiseleri giydirilir. Cennet

hurilerinden yetmiş iki zevce ile evlendirilir. Kabir

azabından uzaklaştmhrve kıyamet gününün büyük

korkusundan emin olur. Başına yakuttan bir vakar

tacı giydirilir ki, dünyadan ve içindekilerden

hayırhdır.Ailefertlerinden yetmiş kişiyeşefaateder.

(Râmûz el-Ehâdîs, 350/13) -

افضل الشهداءالذين يقاتلون فى الصف وللاا

لاف يلفتون وجوههم حتى يقتلوا اولئك يتلبطون

فى الغرف العلى من الجنة يضحك اليهم ربك فادا . ضحك ربك الى عبد فى موطن لاف حساب عليه

( حم - طب . عن نعيم)

2. Şehidlerin faziletlileri, ilk safta, yüzlerini geriye

' çevirmeden ölünceye kadar harb edenlerdir. Onlar

cennet köşklerinde keyflerinden yuvarlanırlar.

Rableri onlardan hoşnud ve razı olarak sevgiyle

muamele eder ve onlara hesap sorulmaz. (15. E. 77/5)

زملوهم بدمائهم فانه ليس من كل يكلم فى الله

هولاا يأتى يوم القيمة بدماء لونه لون الدم وريحه ريح المسك (ن. طب " عن عبد لله بن ثعلبة)

3. Şehidleri kanlan ile defnediniz. Zira, Allah

yolunda alman yaralann kani, rengi kan renginde,

kokusu ise misk kokusunda olarak mahşere

gelecektir. (R. E. 292/12) '

من قتل دون ماله فهو شهيد، ومن قتل دون دمه فهو شهيد، ومن قتل دون دينه فهو شهيد، ومن قتل دون

اهله فهوشهيد (د.ن.ت. ٥. عن سعيد بن زيد)

4. Mali uğrunda öldürülen şehiddir. Canim

müdafaa ederken öldürülen şehiddir. Dini uğrunda

öldürülen şehiddir. Aile fertlerini müdafaa ederken

öldürülen şehiddir. (Et-Terğîb, c. 3, s. 258)

من سئل الله الشهادة بصدق يلغه الته سنازل لشهداء

وان مات على فراشه (م -د.ت. ن. . عن سهل عن بغ عن جدها

5٠ Bir kimse Allah’tan Sidk ile şehidlik isterse,

Allah 01 şehidler mertebesine ulaştırır", yatağında

bile ölse؛.. Râmûz el-Ehâdîs, 422/12)

ما من احد من اهل الجنة يسرم ان يرجع الى الدني غيرا لشهيد فانه يحب ان يرجع الى الديا يقول حتى اقتل عشرمرأت فى سبيل الله مما يرى مما اعتاه

الله من الكرامة ( ت٠ عن انس)

6. Şehiddenbaşka cennet ehlindenhiçbir kimseyi

tekrar dünyaya dönmek sevindirmez. Şehid ise, Allah’ın kendisine ihsan buyurduğu fazileti

gördüğünden dolayı, tekrar dünyaya dönmeyi arzu

eder ve “Tâ ki Allah yolunda on kere öldürüleyim؛” der. (Tinizi, c. 3, s. 207)

K. CİHADIN İKEDISI

Müsliimanlar Allah yolunda cîhâd ettikleri, şehid

olmak İçin seferlere gittikleri zamanlarda, zaferler

kazandılar ve dünyaya hakim oldular. Banş ve huzuru her tarafa götürdüler.

Fakat zamanla dünyaya bağlamlması, zevk ve sefaya düşülmesi, cihadm ve cihad hazırlıklarının

ihmal edilmesi, hayatin sevilip ölümden korkulur

olması zillet ve mağlûbiyeti getirdi. Bugün İslâm

Alemfnin perişanlığında, pek çok yerde zulüm, İşgal

ve kan dökülmesinin devam etmesinde esas sebep,

cihadm terkedilmesi ve ölümden korkulmasıdır.

Müslümanların bu zilletten ve belâlardan

kurtulması, ancak tevbe edip Allah yolunda cihada dönmekle mümkün olacaktır. Bunun İçin fertlerin

mallarıyla, canlanyla, bütün imkânlanyla İslâm

İçin çalışmaları, kâfirlerden gelecek her türlü

saldırıya karşı hazırhkii olmaları gerekir.

Devletler ve hükümetlerin ise, milleti dindar

yetiştirecek, cihad ve şehâdet gibi kavramlan

öğretecek bir eğitimi benimsemeleri, çağın

gerektirdiği savaş araç ve gereçlerini üretecek bir teknolojiyi geliştirmeleri ve düşmanlan korkutacak

bir güce ulaşmaları gerekmektedir.

iyi yetişmemiş insanlar, cephede canim tehlikeye

atacak operasyonlardan kaçmabilir, savaştan bile kaçabilirler. Yahut aldatılabilirler, dış güçlerin

etkisinde kahp ülkenin bölünmesine yol açacak

eylemlere girişebilirler.

iyi savaşmak, ölümden korkmadan harbe

girişmek, ancak iyi yetişmiş İmanlı insanların İşidir.

Fakat, bugünkü savaşlar yüz-yüze olmadığı İçin, bilek gücüyle olmadığı İçin, teknolojik araçların da önemi büyüktür.

a. Ayet-İ Kerime:

قل انكا ن آباؤكم وابناؤكم واخوانكم وازواجكم و عشيرتكم وا موال ن اقترفتموها وتجا رة تخشون كسا د ها ومساكن ترضونها أحب اليكممن الله و رسوله و جها د فى سبيله فتر بصو حتى يأتى الم بامره ، وال لا يهد

القوم الفاسقين ( التوبة :٤٢)

1. De ki: Eğer babalarınız, oğullarınız,

kardeşleriniz, eşleriniz, hısım akrabanız,

kazandığınız mallar, kesada uğramasından

kortuğunuz ticaret, hoşlandığınız meskenler size Allah’tan, Rasulünden ve Allah yolunda cihad

etmekten ر daha sevgili ise, artık Allah emrini

getirinceye kadar bekleyin! Allah, fasıklar

topluluğunu hidayete erdirmez. (Tevbe: 24)

b. Hadîsi Şerifler

ان اتتم اتبعتم ادناب البقر وتبا يعتم با لعينة وتركتم الجهاد فى سبيل الله ليلزمنكم الله مذلة فى اعناقهم ثم لا تنزع منكم حتى ترجعوا الى ماكنتم عليه و تتوبوا الى الله تعالى (حم - عن ابن عمر)

1. Eğer siz, öküzlerin kuyruğuna yapışır, hileli

alışveriş yapar ve cihadı da terkederseniz, üzerinize öyle bir zillet vurulur ki, cihada dönmedikçe ve tevbe

etmedikçe bundan kurtulamazsimz. (R. E. 148/1)

من مات ولم يغز ول يحدث به تفسه مات على شعبة من النفاق (م. د. ن. عن ابى هريرة)

2. Kim cihad etmeden ve cihad etmeyi gönlünden

geçirmeden ölürse, bir çeşit nifak üzere ölür. (Et- Terğîb, c. 3, s. 245)

ما ترك قوم الجهاد عمهملا ا الله يالعذاب (طب. عن ابى بكر)

3. Bir kavim cihadı terkederse, Allah kendilerine

mutlaka umûmî bir azab verir. (Et-Terğîb, c. 3, s. 246) •

L. lERIHEEUR!

Gerekayet-ikerimelerde,gerekse hadis-işeriflerde

mübinlerin savaş konusuna nasıl yaklaşacakları,

savaş İçin gerekli hazırlıklan yapmaları, cihadı

terketmemeleri, gerektiği zaman ölümü bile, göze alarakkorkmadan savaşmaları öğütlendikten sonra,

eğer bu tavsiyelere uyarlarsa zaferin mü’minlere ait olacağı da aynca bildirilmiştir.

İslâmiyet’in ilk günlerinden beri pek çok savaşlarda müslümanlar sayıca az obalarına

rağmen galib gelbşlerdir. Hattâ bazı savaşlarda

Allah’ın dilemesiyle melekler bile yardıma gelmiş,

insan şeklinde savaşa katılmışlardır.

O bakımdan, miislümanlann bugünkü perişan

halini görüp karamsarlığa ve ümitsizliğe düşmeden, büyük bir azimle "her alanda çalışmak, düşmanlan

korkutacak kadar güçlenmek, silahlar üretmek,

devlet ve millet olarak savaşa hazır olmakla

mükellefiz. Biz üzerimize düşeni yapmağa çakşırsak,

A!lah-uTeâlâ’mn yardımımutlaka gelecek,gakbiyet

ve zafer, izzetve şeref ne müslümanlann olacaktır.

Bu konuda açık müjdeler vardır:

Ayet-İ Kerîmeler:

يريدن ان يطفنو ترر الله بافواههم بيأى الله لاا

ان يتم نورم ولو كره الكافرون ( التوبة: ٢٣)

l.Allah’mJurunuağızlanylasöndürmekisterler.

Kâfirler iste nese de Allah nurunu mutlaka

tamamlayaca ؛tir. (Tevbe: 32)

٠٥

والذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا، وأت ألقه لمع

. المحسنين (العنكبوت:٩٦)

2٠Bîzim uğrumuzda id edenlere gelince, elbette

biz onlara yollanmızı gösteririz. Şüphesiz ki Allah

cihadı güzel yapanlarla beraberdir. (Ankebut: 69)

ومن يتول الله ورسوله والذين آمنوا فان خزب الله هم الغالبون (المائدة:٦٥)

3. Kim AHah’1, Peygamberini ve mü’minleri dost edinir, yardımda bulunursa bilsin ki, şüphesiz

Allah’tan yanaolanlar üstün gelirler. (Mâide٠. 56)

تهنوالا و تحزنولا و وانتم علونلا ا ان كنتم مؤ منين

(آلعمرا ن: ٩٣١)

4. Gevşeklik göstermeyin, üzüntüye kapılmaym. Eğer iman etmişseniz, üstün gelecek olan sizsiniz.

(Âl-iİmran: 139) -

b. Hadis-.؛ Şerifler:

تزاللا طائفة من امتى يقاتلون على ألحق ظاهرين الى يوم القيامة (كر. عن جابر)

1. Ümmetimden bir topluluk, kıyamete kadar

hakki savunmak İçin çarpışmakta ve galib olmakta

devam edecektir. (R. E. 471/12)

تقوملا الساعة لاا وطائفة من امتى ظاهرون على الناس يبالونمنخذلهملا منلاو نصرهم (٥.عن معوية)

2. Ümmetimden bir grup herkes üzerine hakim

olmadıkça kıyamet kopmaz. Onlar, kendilerini terk edenlerin terk etmesine ve yardim edenlerin yardim

etmesine aldırmazlar. (R. E. 476/9)

تقوملا السا عة حتى يفتح ل لله على المؤمنين ألقسطنطينية الرومية بالتسبيح والتكبير(الديلمى عن عمروبن عوف)

3.RumlaraaitKostantîniyye(Roma)müs]ümanlar

tarafından tesbih ve tekbirlerle feth edilmedikçe

kıyamet kopmaz. (R. E. 478/5) -

n. HER YONUYLE SAVAŞA

HAZIRLANIN!.. (*)

Esselâmü aleyküm ve rahmetullah!..

Muhterem kardeşlerim! Allahın selâmı, rahmeti,

bereketi, İhsanı, İkramı dünyada, ahirette üzerinize

olsun... Allah iki cihanda hayırlara erdirsin...

Allah’ın üzerimizde sayılamayacak kadar

nimetleri var; hamd ü senâlar olsun, Allah daim

eylesin... Nimetlerden sonranikbete, makbuliyetten

sonra, mahrumiyete düşünesin... Bize en büyük

şerefi müslüman olmakla, iman bahşetmekle

vermiştir. En büyük izzet ve itibar odur. Aynca şu şerefle iftihar ediyor ve bu sorumluluğun ağırlığını

da bütün şuurumuzun gücüyle hissediyoruz: Allah

bizi, Sirfyaşayalım diye buraya göndermemiş, görevli

bir ümmet olarak göndermiş...

كنتم خير ائ اخرجت اًللن س ( آل عمران-.^١١ )

Küntüm hayra, ümmetin uhricetlinnâs٦١nsa٦Aar İçin özel bir misyonla, görevle görevlendirilmiş bir topluluk eylemiş bizi...

(*) Prof. Dr. M. Es’ad COŞAN Hocaefendi’nin 31. 1. 1993 günü

Nevşehir’de Hakyol Vakfı eğitim programında yaptığı bir konuşmayı,

konumuzla ilgili olduğu İçin kısaltarak alıyoruz. (Dr. M. E.)

ولله العزة ولرسوله وللمؤ منين ( المنافقون-^٨ )

Ve lül İszetü, ve iirasU ve lilmü’miîûrö

izzet müshimanlanndır, müslümanlara yakışır ve müslümanlarda olmalıdır!.. Ve cihanın adaletinin,

sulhüniin, sükûnunun sağlanması ve korunması

görevi de sorumluluğumuzdur, üzerimizdedir. Bir başkasının vesâyeti ve sultası altmda yaşamak, bizim

izzetimizle kabil-i te’lif değildir.

Onun İçin, son derece sorumlu olduğumuzu

görüyorum. Etrafımızdaki olaylarm da son derece

planholduğumpveelimletutacakkadaryakınımızda,

. nerdeyse uzansam yakalayacağım kadar müşahhas

birmerkez tarafindan, İslâm’ın aleyhinde ؟alışmalar

yapıldığım adeta görüyorum. Yâni, Allah’ın verdiği

müsaadeyle,Allah’mdüşmanlan,İmanın hasımdan,

müslümanlann rakipleri, son derece organize olmuş

güçler halinde ve son derece şerli bir güç ve kuvvetle

؟okyakmımızdabulunuyorlar... Canavarın soluklan

duyuluyor... Soluklanın Sicaknefesi, çirkinkokusu

hissedihyor. Onuniçin,müslümamnherzamaniçinde

olması gereken uyanıklığa davet etmek istiyorum,

bütün müslümanlan...

Zaten bizim tarikatımızın prensiplerini koyan

Abâülhalik-¹ Gucdevânî Efendimiz, birinci madde

olarak (İş der dem,) prensibini koymuş. Yâni, ،،Her nefes alış verişte şuurlu olmak, gafil olmamak; lehv üzere olmamak, boş bir hal üzere, batıl üzere

olmamak, uyumamak!” Ana prensibi bu... Her bir nefesi alıpverirkenbile,AllabuTealâ Hazretlerinin

huzurunda olduğunu hissederek; sorumluluklanm,

hayatin kendisine yüklediği sorumluluklan bilen

bir insan olarak yaşamak lâzım!.. ٠

Bu konuşmalarda şunu vurgulamak istedik ki: Savaş ihtimali ile değil, vakıası ile karşıkarşıyayız!..

Yâni ihtimal ile değil, vaha ile karşı karşıyayız;

olasılık değil, olgunun içindeyiz. Bunu ben söylesem

bir manâ ifade etmezdi ama; Milli Birlik Komitesi’nde bulunmuş bir asker — hem de böyle, okullan

birincilikle bitirmiş iddialı bir asker— söyleyince

zaten savaşm İçinde olduğumuzu; o zaman herhalde

kimsenin itiraza mecali kalmaz.

Şimdi, muhterem kardeşlerim! İslâm’ın azılı tarihi

hasımlan var ve bunlar bertaraf edilmemiş; aksine

onlar, Islâm’ın İrşad ve tebliğ ve korunması ve i’lâ-yı kelimetullah vazifesini yüklenmiş olan güçleri

sendeletmiş durumda... Ecdadımızın asil çalışmalarını sendeletmiş durumda...

Biz yetmiş yıldır çok büyük bir fiili harbin İçine

girmemiş bir topluluk olarak yaşadık ve biz, fruko

şişesi imal eder gibi tek tip —yarim da demeyeceğim,

çok daha aşağı nisbette— aydm yetiştiren bir eğitimin

içinden geçtik... Tarihi misyonumuzu da, çizgimizi

de, istikametimizi de, dostumuzu da, düşmanımızı

da tanımadık... Dost dost diye diye, nicelerine sanldık;

azılı düşmanlar çıktı!.. Sadikdostumuzu doğru tesbit edememiştik... Son tecâvüzler ve hırıltılar, diş

göstermeler, bize düşmanlarımızın hakîkî çehresini

gösterdi. Bu bakımdan, “Bunda da bir hayır var, hikmet var!” diyoruz. Bir musibet, bin nasihatten

daha hayırlı olduğu İçin...

Vebengeçen yetmiş yıimmücadelesini biliyorum...

ilkönce islâmher şeyden silinmiş,tarih kitaplarında

İslâm tarihi bile okutulmaktan korkulmuş!..

Gazetelerde İslâmî romanlar bile, devlet gücüyle,

baskısıyla tefrika edilmektenkaldınlmış birortamm

içinden,' “Allah diyenler teşbihleriyle, takkeleriyle

suç üstü yakalandı.” diye gazetelerin haber verdiği

durumlardan; medrese-i yusufiyelerde ömrünü

geçiren müslümanlann yaşadığı çilelerden sonra;

derin, rahat nefes alma İmkânlarının yavaş yavaş,

—milletin gücüyle, zoruyla, isteğiyle, çalışmasıyla,

duasıyla, Allah’ın da duaya İcâbet etmesiyle— adim

adim kazanıldığını biliyorum... Ama bu zamanın ve şu anda İçinde yaşadığımız zamanlann, yine de meselenin ciddiyet ve vehametiyle orantılı olarak,

hızlı bir şekilde değerlendirilmediğini görüyorum.

Yâni, zaman var; —sonra çok ihtiyaç duyulacak boş zaman, ferağ zamam— bu zaman, vehâmetin

ciddiyetiyle mütenâsib bir şekilde hızlı

değerlendirilmiyor.

Her zaman söylediğim bir husus var: Bazı

kardeşlerimiz, Mehdi AS’ın gelmesini, kıyametin

kopmasını düşünüp titriyorlar... Hayatlarım ve faaliyetlerini dondurmuşlar... Arabasını tamir

etmiyor, boya etmiyor, çürütüyor arabasını...

inşaatını bırakmış, ahş-verîşini bırakmış, pasif bir şeye yönelmiş... Ben onlara gülüyordum ve kendilerine de söylüyordum: ،،Siz büyük kıyameti

bekliyorsunuz ama; üç yıl beş yıl sonra, on yıl sonra,

elli yıl sonra, yüz yıl sonra, bin yıl sonra gelecek bir olaydan titriyorsunuz ama; size bir an kadar yakm

mesafede bulunan bir başka kıyamet var; kendi ozel, şahsî kıyametiniz,küçük kıyametiniz var.” diyordum.

Peygamber Efendimiz buyurmuş ki:

إد مات نسانلا ا فقد قامت قيامته

fi matel insânü fekad kamet kıametth) “ًئا insan öldü mü, onun kıyameti kopmuş demektir!” Başka kıyameti ne beklesin? öldü mü İŞİ bitti demektir... Onun İçin, çok daha fazla hazırlanmak

lâzım'.. Dervişliğin gereği debudur; tarikatın dervişe

verdiği aksiyonun esasi da budur. Hızın kaynağı da budur. Yâni, ،،Her an ölebilirim!” diye düşünmek...

Rabia-yı Adeviyye’nin, sabaha çıktığı zaman

nefsine, ،،Ey nefsim, akşama yetişemeyeceksin! Bu gün, son günündür; bu gününü Allah’ın nzasma

uygun geçir!” dediği gibi; ،،Bir acelecihk ve bir toptan

pazarlık ile, ana meseleleri görerek çahşmak, şuur

İçinde olmak!” meselesini kavramıyor

kardeşlerimiz!... Bir rehavet içerisinde... Burehavet,

karşı taraftan da empoze ediliyor.

Bakin, bir Rum kadını, ،،Şimdiye kadar, üçbin

Anadolulu gence frengi aşılayabildim.’⁵ diye sevinebiliyor. Kuzeydeki Nataşa’lann da görevinin

bu olduğu, çok net olarak doktor kardeşlerimiz

tarafından ifade ediliyor. Yâni, Karadeniz

kıyılanndanDoğuAnadolukasabalanna, şehirlerine

kadar yayılan değişi tür bir savaş... Çok kalleşçe,

sinsice bir savaş...

Dortbir t ar afimiz ve cümle cihan, düşmanımız!.-. içimizde de düşmanlar var... Hem hudutlanmızm

İçinde düşmanlar var, hem de bedenimizin İçinde

düşmanlar var... 0 halde kademe kademe,

düşmanlarlamuhasara edilmiş olan insani anz. Eğer

İslâm’da ümid kesme yasağı olmasaydı, bir başkası

bunalıma düşebilirdi bu durum karşısında; bukadar

menfi düşmanlar karşısında... Ama ümidsizlige

düşmek, ayet-i kerime ile yasaklanmış bize:

لا تقنطو من رحمه الله (النمر-٣ه )

1ة taknetu min rahmetillah?) m٦ıı rahmetinden ümidinizi kesmeyin!” diye...

Sonra bir şey daha biliyoruz, bu da çok önemli:

Dünya üzerinde bir müslümanm sırtını, bir gayrimüslim hiç bir tarz ile yere getiremiyor;

öldürmekle bile... öldürdüğü zaman şehid ediyor.

Hiç bir şekilde bir müslümanı zarara uğratmak

mümkün değil... Kalırsa, kazanmışsa, yenmişse zaten

gazi oluyor; o, onun İçin daha iyi...

Simdi bu t plantun ve konuşmaların, hiç kâfi olmadığını İ١ raf edelim. Yâni konuşmalar, — konuşmalara kendi İç kaliteleri bir tarafa— bu meseleye haz:; lanma konusunda sadece küçük bir nümûnedir, küçük bir gösteridir, küçük bir ışıktır.

Meselenin çok daha geniş çaplı olduğunu, siz de belki, konuşmacıların konuşmaları anmda

hissetmişsinizdir. Ben bu konuda, bir komisyonun

toplanıp, bir kitap hazırlaması gerektiğine kaniim.

Yâni, savaş konusunda camiamızı, milletimizi ve ümmetimizi ikaz etmekiçin, klasik cihadkitaplanmn

dışında, çok daha pratik bir kitap hazırlamak

gerektiği kanaatindeyim. “Bir komisyon hazırlanıp,

bu yapılmalı!” diye düşünüyorum.

Şimdi savaşla İç İçeyiz, savaşırı olgusu, vakıası

içindeyiz. Her an bir t akim şeyler olabilir

çevremizde... Bir an gözünüzü yumun, kendinizi

Güneydoğu Anadolu’nun bir köyünde, kasabasında

düşünün... Nevşehir’de, İstanbul’da değil de orda düşünün... Ve ben ordan kardeşlerimi dinliyorum,

benden göç İçin izin istiyorlar; ،Müsaade edin, biz bu kasabadan kalkalım! Falanca yere gitmekistiyoruz.” diyorlar. Oramn yerleşik ahalisi...

Demekki, Anâdolünunbirtakımkısımlan seyahat

edilemez, yaşamlamaz durumda... Fiilen buboyle ve askeri harekât devam ediyor. Askeri karakollar

bombalanıyor, devriyeler pusuya düşülülüyor,

kışlalar roketatarla taranıyor... Onlar da mukabil

hareket yapıyorlar... filân. Yâni, bu İşin şakasımn

olmadığını; hattâ, terör ve anarşi denilen bu değişik

savaşın, büyük şehirlere de bulaştığını görüyoruz,

biliyoruz.

Şimdi bu savaşm, şimdiye kadar gördüğümüz

şekilleri üzerinde mutlaka müteyakkız olmalıyız!..

Netkanaatleresahibolmalıyizvehazırlıklı olmalıyız,

tedbirli olmalıyız... Türkiye’nin bu ağustos ayında

savaşa gireceğine dair senaryolar var... Yani,

tahminler, planlar, projeler, ihtimaller, hayaller;

sinsi, menfurplanlar... vs. Olur veya olmaz... Tehdit

veya kendi yandaşlarına İşaret veya ihtimal... Amaç

her ne olursa olsun, mutlaka ilk yapacağımız şey: “Savaş olmasm!” diye bir savaş vermemiz gerekiyor.

Yânı, savaşı çıkartmamak, savaşm İçine bulaşmamak

gayretinde olmalıyız. Çünkü, savaş bizim

aleyhimize... Banş, İslâm’ın yayılması İçin çok daha

güzel...

Eger Yugoslavya’da savaş çıkartılmamış olsaydı;

biz oraya vaizlerimizi göndermiştik, dostlar

edinmiştik, arkadaşlar, gelen gidenler vardı, iyi münasebetler kurmuştuk. Belki bu münasebetleri

geliştirerek, orada İslâm’ın tekrar canlanmasına

yarayacak çalışmaları yapmak içindeydik. Ve hakikaten de harb olmasaydı, bizim İçin çok daha iyi olurdu... Ordaki müslümanlar İçin, çok daha iyi olurdu. Ama düşman boş durmuyor. Plansız değil,

gafil değil, projesiz değil... Zatenmüslümanlan orda yerleştirmemenin, karıştırmanın, azınlıkta tutmanın

planlanm yapmış ve zaman zaman, defalarca

katliama maruz bırakmış. Tabii, tehlikeyi gördüğü

İçin, şimdi de karşı tedbirleri alıyor ve biz pek de bir şey yapamıyoruz.

Demek ki, aslmda savaş olmasa, mâsum

münasebetler halinde, kültürel münasebetler

halinde, hatta ticari münasebetlerle çok daha güzel

çahşmalaryapılabilir. Ohalde taktik olarak, strateji

olarak, savaşm çıkmamasını sağlayacak, İç ve dış tedbirleri almamız gerekiyor, ilk çahşmamızın, var gücümüzle bu yönde olması lâzım!..

Bunu konuştuk. Meselâ, Agâh Oktay Bele

görüştük. Ben çay içerken kendisine,”Bu savaşm

çıkmaması konusunda beynelmilel bir çare düşünür

mü, düşünmekte mi?” diye sordum. “Valla hocam,

kuvvetli olmaktan başka bir çaresi yoktur!” dedi.

Yani, bu beynelmilel saha, kuvvete dayanan bir sahadır. Birlik ve beraberlik İçinde olmaktan başka

bir çare yoktur. Yani, Kuran-ıKerim’in emrini sizler

ve bizler uygulayacağız:

وأعدوا لهم مااستطعتم من قوة ومن رباط الخيل ترهبون به عدو لل وعدوكم نفال-.لأ (ا ٦

٢Ve eiddu lehi mestetatl min boetinj

Gücümüzün yettiği her cins kültürel, sosyal,

ekonomik, ticarî, askerî, politik her türlü silahı,

gücü, kuvveti hazırlayacağız vebuyekpareliktenbu

hazırlanılmış olmaktan karşı taraf da korkacak;

“Aman ben bunlara bulaşmayayım, ben bunlara

çatmayayım!” diyecek, yolunu değiştirmek zorunda

kalacak...

Bir miim nokta var; onu çok net olarak tesbit ettim ve müjde olarak size söylüyorum: Bu adamlar ' çok korkak!.. Fevkalâde korkak!... Çünkü, yaşamak

istiyorlar. Yasamak isteyen insan, korkak olur. Müslüman da olsa, korkak olur!.. Hayatlarından

başka bir amaçlan olmadığı İçin, çok korkaklar...

Onun İçin de, büyük çaplı kanli bir savaşı hiç birisi

istemiyor. Bunu bildikleri İçin, oturduklan yerlerden

burunları kanamadan, çeşitü entrikalarla, daimi

kan kaybına yol açacakmetodlarlabizleri yıpratmağa

çalışıyorlar.

Bilmiyorum duydunuz mu: Ispanya’daki boğa

güreşlerinde, boğa İslâm’ı sembolize edermiş...

latadorlarm, onu yaralayıp kanim akıta akıta,

sonunda burnundan soluyarak çökmesini sağlayan

oyunları da, İslâm’a karşı yapılan çeşitü tedbirleri

sembolize edermiş... Hakikaten bir konuşmacının

konuşmasından hatırlayacaksınız: —Agâh Oktay

Bey söylemişti. Ben bu kitaba zaten yıllar önceden

makalelerimde dikkatinizi çekmiştim.— Papalık,

müslümanlarla çarpışmak İçin, ticaret yollarım

vurmak ve ekonomilerini çökertmek tedbirini dahi koyuyor. Yâni, “Bunları çökertmek İçin, ticaretlerine

İmkân vermeyelim, yollanmkeselim,Rodos’ualalmr,

gemiler rahat gidemesin, ticaretleri engellensin,

kazançları olmasm!..” diye.

Onun İçin ben dergilerimizde acizâne, nâçizâne

bir kampanya açtım; “Hasımlanmizm hiç bir malını

almayın!” diye. Yâni, onlann malını almadığınız

zaman ölecek misiniz?.. Aç mi kalacaksımz, açıkta

mi kalacaksınız?.. Kendi kendine yeterli, her türlü

İmkâna sahib olan, nadir ülkelerdenbiriyiz. Suyumuz

yeter, gıdamız yeter, her şeyimiz yetebilir. Kafiyyen

sizin olmayan mail, başkasının malim almaym!..

Başkasının malını almak, ona bahşişte bulunmak

demektir. Kan vermek demektir, can vermek

demektir, kuvvet vermek demektir... Ne arabasını

alin, ne başka bir şeyini alin; kendiniz yapm!..

Kendimiz bir araya gelelim, parçalarım toplayalım;

meselâ, İSPAmarkabirarabayapahm...Ama,onlann

hiç bir şeyini almayalım!..

Ne radyosunu alin, ne saatini alin, ne otomobilini

alin, ne gıdasını alm, ne kumaşını alin; hiç bir şeyini

almaym!.. Zaten, ekonomik bakımdan çıkmaz

içindeler; etraftan borç arayıp duruyorlar. Avrupa’nın ekonomileri en sağlam ülkeleri, sarsıntı İçinde...

İslâm Alemi, onlardan alışveriş yapmamakla bile onlan çökertebilir. Bu noktamn üzerine tekrar donelim. Hayatınızda prensibiniz olsun: Aldığınız

mal, bir müslüman kardeşinizin mail olsun; bir muslUmanm ürettiği mal olsun! Yurt İçinde veya

yurt dışında, kat’iyyen başkasının malim almaym!..

Kafiyyen, evinizin İçine lüzumsuz eşya

doldurmayın!.. Kafiyyen, milyonlan ıvır-zıvıra

yatırmayın; işe yarayan şeye yatırm!..

Bir savaş olduğu zaman, evinizi bırakıp

gideceksiniz. Bakin, ،،üzerindeki güvelenmesin diye dökülmüş ilaçlan duran çarşaflan, biz açtık.” diyor Yugoslavya’dan gelenkardeşlerimiz; olaylara katılan,

gören kardeşlerimiz... Yâni evi, hiç bir şeyini

alamadan, bırakıp gitmek zorunda kalıyor, o halde

yükte hafif, pahada ağır olacaksımz ve kötü şartlarda

işinize yarayan şeyleri alacaksimz.

Boykot yapmak, malını almamak, ticaret

yapmamak; bu fevkalâde önemli... Bunu açıkça da söylersiniz: ،،Ey Fransa, madem ki sen Ermenistan’ı destekliyorsun; bundan sonra senden hiç bir şey almıyorum!.. Gelip yalvanncayakadar, pabucumun

altını yalaymcaya kadar, senden bir şey almayacağım!..” diyebilirsiniz. ،،Ey Almanya, bundan

sonra senin hiç bir şeyini kullanmayacağım!..” diyebilirsiniz, o malin alternatifini ararsınız.

Müslümana muzır olmayan bir başka mail özellikle alırsimz.

Biz yıllar önce dergilerimizde, bazı deterjan

markalan üzerinde bunun denemesini yaptık;hiçde

o deterjan firmasından maddi menfaat istemeden...

Hattâ o şahıs, belki bunu bilmez bile; bizim ona yaptığımıziyiliğinfarkındabile değildir. ،،Şumarkayı

kullamn!” dedik. Bana mektuplar geliyor, İÇİ şişkin

zarflargeliyor; meselenin şuurundan haberdar değil...

Yok efendim, çamaşm iyi yıkamıyormuş da, şöyle

oluyormuş da, böyle oluyormuş da.. ،،Niye bizi buna

alıştırıyorsunuz?” vs. Yâni milletin, bu İşin

öneminden haberi yok!..

Kat’iyyenmüsliiman olmayanın malini almayın!..

Eğer o sahada müslümanm mail yoksa, onun

üretimine geçin!., la meselâ bir ISPA damgası

yazilsin, o kullanılsın...'

Sonra, dost ve müttefik bulma ve arama

çalışmalarım, mutlaka sür’atle yapıp tahakkuk

ettirmek zorundayız. Bu çok önemli bir noktadır.

Dikkat edilirse bizim Türkiye İçinde bile ittifak hasıl

olmamıştır; olanlar da dağılmıştır. Müslümanlar

parça parçadır, rakib rakibdir, grup gruptur, hasım

hasımdır... Gıybetçidir, iftiracıdır, dedikoducudur;

İslâm ahlakına yakışmayan durumdadır... Liderleri

komplekslidirvemeselelerin. şuurundan habersizdir.

Onun İçin mutlaka, müslümanlarm ittibasmda bile bir sorumluluk taşıması lâzım!.. Yâni, ittibaya ehil olmayan, salih ve uygun olmayan bir kimseye ittiba

etmek, ona omuz vermek, vebaldir.

من كثر سواد قوم فهو منهم ( حادلأراموزا يث :٤/١٤٤ )

ÇMen hessera seoade hanin oe hiiue TÜı)

Kim uygun olmayan bir grubun İçinde yer alıyorsa,

onlardan sayihr. Onlannhesabınayazıhr gider. Onun

İçin kat’iyyen; ' - '

■ طاعةلمخلوقلا فى معصية لخالق

حاديثلا (راموزا^٩١٨٤ )

La taate lirnahlvin p, ma’sıyetil hai,^١ ü’a isyanda hiç bir mahlûka, daha yukarıdaki başaitaat

edilmez. Allah’a isyanda kula itaat, çok büyük

rezalettir, kepâzeliktir, İslâm’a yakışmayan bir şeydir. Enfaziletli cihad, zalim yöneticinin—amirin,

idarecininin, sultanin, melikin—karşısında hak sözü söylemektir. Eğer Saddam’m etrafında, onu destekleyen şuursuzlar olmasaydı; Saddam Irak’a bu kadar zarar veremezdi!.. Eğer falanca ülkede,

filânca lede an’anevi, mânâsız,budalacabağhhklar

olmasaydı; İslâm Alemi, böyle kepâze duruma

düşmezdi... Perakende duruma gelmezdi.

Onuniçinmutlaka, tabam birleştirmeğe çalışmak

lâzım... Mutlaka, yurt içinden ve yurt dışından,

samimi, takva ile müzeyyen, ahlâkı hamide sahibi

insanlarla bütünleşmek lâzım!.. Biz bunu —itiraf

ediyorum— hiç yapamadık... Yani, hudutlarımızın

dışındakikardeşlerimizlebütünleşmeolmadı.İçerde ' yapamadık ki, dışarda yapılsm...

Bence Irak’m problemlerinin çözülmesi, Türkiye

ile birleşmesiydi. Kral Faysal ve Nuri Said Paşa

zamanında,Menderes’le bu düşünülmüştü. Amaher

iki taraf da, ihtilâlle bertaraf edildi. Bu şeyi düşündükleriiçm, heriki taraf daboyle cezalandırıldı.

Onlan devirenler de hayır görmediler... Ama, en iyi çare eskiden olduğu gibi Irak’m Türkiye ile

birleşmesiydi ;Şimdi ben bunu yine söylüyorum, — belki bazılan, iudak bükecekler ama— problemin

çözümü bund n başka bir şey değildir.

Niçin Hafi ( e!-Esed’e ittiba ediyor Suriyeliler;

yaptıkları ortadayken?.. Niçin Saddarria itaat ediyor

İraklılar?.. Niçin falanca ahali, filânca ahali, falanca

nâehil yöneticiye körükörüne, tapar casma, itirazsiz

bağlı; Allah’aitaatten daha öne getiriyor, onaitaati?..

Niye onu putlaştırıyor?..

Bizim aleyhimizde yazı yazanlar, çizenler; İşte putlaştırmaktan, şirkten, vs.den bahsederler... Ama

hiç bu konudan bahsetmezler. Asil fiilen İslâm

Alemi’ni parçalayan nokta budur; buna hiç bir şey yapmazlar. Biz, insanlan nefis terbiyesine, tezkiye-i

nefse, ma’rifetullaha götürmeğe çalışıyoruz; talebenin

bize muhabbetini şirk diye tahribetmeye çakşırlar...

Yapacaksan sen, asil git ötekilerle uğraş!..

. Uçüncüsü: Düşmam parçalama çahşmalanm

mutlaka yapmak lâzım!.: Bu, büyük bir politika

İşidir. Tabii, müstakil politika güdebilecek

politikacılann, siyasetçilerin İşidir. Düşmanın ana vasfi, birleşmektir. Peygamber Efendimiz, hadis-i

şerifinde bildiriyor: ،،Beni Asfar’m güzel bir t akim

■vasıflan var dır. Onlarittifak ederler, şöyle yaparlar,

böyle 1 yaparlar; icabmda meliklerini bile te’dib ederler.” diye Efendimiz, onlann bu vasıflanna bir hadisi şerifinde İşaret ediyor.

Şimdi onlann tarih boyunca bizlerle yaptığı

savaşlar, hep ittifakla, bir araya gelerek yapılmış

savaşlardır. Onlar, kuvvetli düşmanın karşısında,

birleşmeyi daimâ yapmışlardır. Ama, ehl-i tevhid

olanmüslümanlar,kat’iyyen bu güzel şeyi yapmıyor.

Yâni, birlik ve beraberi değil de, bölünme İçinde...

Zaten bölünmüşüz, bir Türkiye kalmış; Türkiye’yi de bölüp —hattâ müslUman olan bazı kimseler— ،،Bir de Kürdistan olsun, bir de bilmem ne olsun...” diye düşünebiliyorlar, bunu ideal edinebiliyorlar. Daha

başka şeyler düşünebiliyorlar, o halde, biz birliği

sağlamağa çalışacağız, müşterek noktalar bulmağa

çalışacağız... Karşı tarafın birliğini parçalayıcı bir t akim tedbirleri komisyonlar, politikacılar

düşünsünler, taşınsınlar, çarelerini bulsunlar.

Tabii, bizim en büyük kusurumuz, İrşad, tebliğve

İşbirliği çalışmalarını ihmal etmemizdir!..

Osmanh’nm da en büyük kusuru budur. Sulhiçinde

insanlan yaşatmak önemli değildir... Hele Yıldırım

Bayezid’in, kendisinin karşısında hayranlık duyan

esirlerine Gidin! Gene bana gelin, çarpışın!..” demesi

de, bence hüner değildir gibi geldi. Bunlar nefsâni

işlerdir. Mühim olan, onlara, ،،Biz sizinle herhangi

bir zaferiçin çarpışmadık; zafeHahveriyor.Miihim

olan, doğru yola gelmenizdir. Ben sizden dilerim ki, Allah’ınkuluolasınız;ahiretteebedîsaadete eresiniz.

Benim İçinmühim olan odur.” diyebilmeliydi. Yâni

mücahid komutan, cihadm maksadmm insanlara

hakki götürmek olduğunu, söyleyebihneliydive onlar

burdan ülkelerine müsluman gidebilmeliydiler...

OsmanlI bunu yapmadığı İçin ve içindeki

gayrimüslimlerin teslisini bile kafalarından silecek

çalışmalar yapmadığı İçin, onun cezasını çekiyor...

Bubirilâhîcezadır.Yânitebliğveirşad çalışmalarını vaktinde yapmadığı İçin, kendi İçinde beslediği

insanlann hıyanetine uğradı.

Güzel güzel anlatırlardı, biraz da teşvik ederlerdi,

mükâfat verirlerdi ve gönül hoşluğu ile müslüman

olmalan sağlanabilirdi.

لا اكراه فى الدين (البقرة:^٦٥٢ )

Lâ ikrâhefid dîn) Evet, “Dinde zorlama yoktur!” amma, teşvikvardır...Çocuğunuz güzelbirşeyyaptığı

zaman, “Aferin!” demek vardır... İşçiniz başarı

kazandığı zaman, mükâfat vermek vardır... Anket

güzel doldurulduğu zaman, sürpriz birhediyevermek

vardır... Bunlar güzel şeylerdir. Bunlaryapılmahydı.

Ben bunlann iyi yapılmadığı kanaatindeyim.

Savaşm olmaması İçin savaş başlığı altmda,

savaşm olmamasına gayret babı İçinde, sivil savunmaya ve askeri teşkilatların tecrübelerinden

faydalanmayaonem vermeliyiz.Buhusustaherkesin

kendi mıntıkasındaki mekanizmayı öğrenmesini,

ilgili şahıslarla tanışmasını temenni ediyorum.

Çünkü,bugürültüpatırtıkoptuğu zaman,buişlerin

artık öğrenilme imkânı da kalmaz. Şimdiden sivil savunmacı görevli kimdir, askeri tedbirler nedir?..

Bir bölgenin savunması nasıl olur?.. Düşman gelirse,

sivil halkın ne yapması lâzım gelir?.. Kendimiz nasıl

organize olabiliriz?.. Nerelere çekilebiliriz?..

Nerelerde savunabiliriz?.-Bunlanduünmeklâzım!..

Müsliimanlar mutlaka, sığmaklar ve emniyetli

sığınma bölgeleri düşünmeli... Her bölge İçin, burda

otur anher kardeşimiz kendi mmtıkasıiçiıı,،،Düşman

nereden gelebilir? Kendileri nereye sığınabilir?” diye düşünmeli...

Yugoslavya’daki mücahidler diyarlarmış ki: “Ah, bizim evlatlarımızı emniyetiçinde bırakabileceğimiz

bir yerimiz olsa, ne kadar güzel çarpışırdık!..” Bu olmadığı İçin, mücahidbir hafta çarpışıyormuş; ondan

sonra evine gidiyormuş, çoluk çocuğunun açlığıyla,

problemyle uğraşıyormuş. Ondan sonra, tekrar gelip

çarpışıyormuş... Yani, bu işlerin mutlaka önceden

düzenlenmesi lâzım!..

Alet, araç, gereç ve silahların mutlaka

hazırlanması lâzım!.. Evde bir müzik setinin olması

yerine, bu gibi durumda kullanılabilecek bir şeyin

olması çok daha önemlidir. Silahlanma da sivil çerçeve İçinde, mümkün olduğu kadar yapılmalıdır.

Av tüfeği mi olur, ruhsatlı hangi şekilde olursa...

Mümkün olan yüksek seviyede mermi vs. deposu da yapdmahdır.

Tabii burdakonuşmacılar, çokacıbirşeysoylediler;

yüreğime hançer gibi saplandı. Hâlâ kafamda ve yüreğimde saplantı duruyor. Diyor ki: ،،Gelişmiş

silahlara sahib-müstevliler, gelişmemiş ülkelerde ne kadar zulümler yaptılar?!.. Ateşli silahlara sahib

olanlar, nasıl karşılarmdakileri mağlub ettiler?!..” Evet, bu boyledir. Avrupa’dan 1490 kusurda—ondan

daha önce müslümanlar gitmiş ama; isbat edilmiş

bir şey— Amerika’ya oluk oluk hapis kaçkını, ip kaçkını, kazık kaçkını insanlar gidince; orda

Kızılderililer’!, tnkalâr’1, Aztekler’i nasıl

mahvettiler?!.. Medeniyetlerini nasıl yıktılar;

zenginliklerini, servetlerini nasıl ahp getirdiler?..

Ingilizler ve Avrupahlar Avustralya’yı bulduğu

٠ zaman, Aborjin denilen yerli ahaliyi nasıl katliama

uğrattılar?!.. Afrikalıların sömürgeciler tarafından

nasıl öldürüldüklerini, nasıl köle olarak

kullamldıklanm biliyoruz. ’

Onun İçin milletçe ve devletçe, askerce ve sivil olarak, silahm mutlaka en mükemmelini yapacak - durumda olmamız lâzım!.. Ben, her şeyin bırakılıp, en mükemmel silah yapma çalışması İçine, milletçe

girilmesi gerektiği kanaatindeyim...Büyük stokların

hazırlanması gerektiği kanaatindeyim... Belki

batıklarda olmayan mükemmellikte —çok masraf

istese dahi—silahların aramp bulunması, yapılması;

mevcudsilahlann özeleri yanyanakonulup,onlan

aşacak özellikte silahlar yapılması gerektiği

kanaatindeyim... . I

Onun menzili 1,5 km ise, bizimki 2 km olmalı...

Onun menzili havaya doğru şu kadarfeetise,bizimki

daha fazla olmak... Meselâ, Mevlüt Bey dedi ki: “Kaleşinkov’unmermisi şu İŞİ yapıyor ama, —bir şey adi söyledi, Kalekov mu dedi, ne dedi— Kalekov

mermisi ondan çok daha hafif...” Bu güzel, ağırlık

tasarrufu vs. var. ،،Ama tahribatı çok daha büyük؛..” dedi, insan aradığı zaman en güzelini bulabilmeli...

Benbiliyorumki, nükleer güce s ahib değiliz. Belki

sahihsek bile, onu bir bomba yapacak duruma

getirmiş değiliz. Yapmışsk bile, deneyle denemiş

değiliz galiba... Sanıyorum, buna firsat verilmedi

emperyalist güçler tarafından!.. Ama biz konvansiyonel silahlarla çok mükemmel techiz

olunursak; onlar ölümden korktukları İçin, biz onlan

yeneriz.

Meselâ, Bosna-Herseğe bir silah yardımı

yapılabilse, Sırpları Macar hududuna kadar

sürerler!.. Çünkü, onlar olümdenkorkuyor; bizimkiler

ölüme can atıyor. Yâni, şehid olmağa gidiyor. Ben kaç tane gencin sorusuna muhatab oldum; geliyor,

،،Hocam, müsaade edin, Bosna-Herseğe gideyim!” diyor... Veya şuraya, buraya gideyim diyor.

Muhterem kardeşlerim! Bize milletçe, milli

eğitimde öyle afyonlu şeyler yutturulmuş ki, biz herkesi dost sanmışız!.. Dünya politikasındaki en son değişme ve gelişmelerde de, Rusya’yı uslandı ve dağıldı sandık... 0 da bir yanlış görüntü ve yanlış

algılama ve izlenim, yanlış teşhis... Rusya,

Afganistan’da bir savaşm darbesini yedi. Kendi

sisteminin çıkmazlan İçinde bocaladı. Kendisine yük olan safralan attı...Ama,kendi hashudutlaniçinde,

daha kuvvetli olmanın çahşmasım yapıyor ve etrafındaki hristiyan ülkelerle dostluk bağlan

kurarak, müttefiklerle bütünleşerek, daha iyi kenetlenerek kuvvetleniyor. Bu bizim İçin yine ayni tehlikedir. Yugoslavya’da çektiğimiz Rusya’dan...

Bulgaristan’daki katliamlann arkasında da yine Ruslar vardı. Bugün Kafkasya’daki katliamın

arkasında da yine onlar var dır.

Ben Ermenilerle mücadeleyi, bir nimet olarak

görmüştüm, ilk başladığı zaman... ،،Bu fırsattan

istifade ederiz, Nahcivan ile büyük Azerbaycan

arasındaki koridoru alırız; boylece direkt bir bağlantımız olur.” diye düşünüyordum. Bu yapılamadı. Bence burda çok karagözlü olup, bu İŞİ başarmak lâzımdı. Nasıl olsa savaşı onlar başlattı diye; orda onlann canlarına okumak, ciğerlerini

sökmek lâzımdı. Fakat, taktik ve strateji olmadığı

İçin, bu sağlanamadı orda...

ikinci bir koridor, Gürcistan’ın kuzeyinde,

Dağıstan’ın güneyindeki vadidir. Bu Hocamız’m vatani olan Şeki’den Bakü’ye kadar uzanır. Bu da Gürcülerin ve Ermeniler’inkontrolündeoldugundan,

bundan da istifade mümkün değil... Yâni, Sarp smır

kapısından Batum’a, ordan doğuya yönelerek,

dağlann arasında nisbeten mevcud olan bir geçitten

faydalanarak, Bakü’ye kadar gidebilirsiniz. Bu da tesâhüb edilemedi. -

Ayrıca bunun kuzeyinde Osetya’dan,

Çeçeııistan’dan geçen, Batum’un kuzeyindeki Söçi vs. limanlar ile Hazar Denizi kıyısmdaki Mohaçkale

tarafmı bağlayan bir başkakoridorvaLOkoridoru

da Rusya, iki taraftan kırpmak ve kesmek istiyor, o da tabii, Birleşik Devletler Topluluğu İçine alınmış

bir arazi olduğu İçin, ordan koparmak zordur ama;

stratejik olarak, bu kanalların açılmasından başka

çare yoktur.

Ben Muzaffer Beyin, Çin elçisinin söylediği sözü doğru anlamadığına kani oldum. Çin elçisinin,

“Yakında komşu olacağız!” demesi; “Siz Türkistan’a kadar geleceksiniz, boylece hemhudut olacağız.” anlamına geliyor. Tabii, korkuyor. Çin yönetimi,

“Türkiye’nin Çin hududuna kadar gelmesi; Çin’in içindeki Türkler’e de müsbet tesir eder.” diye korkusundan; Çin Türkistani’ndaki, Sinkiang

eyaletindeki nüfus kesafetini kendi lehine değiştirme

çahşması yapıyor.

Şimdi bizim tabii, mü’min kardeşlerle

bütünleşmemiz gerekirken, bütünleşeceğimiz en kolay malzeme, Azerbaycan ve Orta Asya’daki has müslümanlardır. Çok temiz müslümanlardır,

bozulmayanlan vardır. Tabii obabalann, o dedelerin

evlatlan kısa zamanda ıslah olurlar. Bizim, onlarla

bütünleşmenin çaresini ■ bulmamız gerekirdi;

yapılmamıştır. ٠

Her ne pahasına olursa olsun, îran’ı halletmek

zorundayız. Iran, bizim Pakistan’la bütünleşmemizi,

Afganistan’labütünleşmemizi,Güneydoğu Asya’daki 350 milyonmüslümanlabütünleşmemizi sağlayacak

yol üzerinde, bir koca taştır. Büyük bir manidir.

Bununeyapıpyaprp,şurdan girerek,burdan girerek;

،،Onların İçin e 240 dan fazla Türk ırkından insan

var... Bir ta, i siniler var... Şiilerin İçinde de imam Hum mî dolayısıyla fikirlerinde, tarihi

kanaatlerinde biraz değişme olanlarvar...”filândeyip

halletmemiz lâzım...

Yani, Yunanistan’la dostluğu düşlüyorsunuz,

Avrupadevletleriyle dostluğu düşlüyorsuz..٠Onlar

şirk içerisinde değıl mi?.. Onlar küfrün içerisinde

değil mi?

لقد كفر الذين قالوا إن الله ثاك ثةلاث (المائدة-^٣٧ ) -

لقدكفر ا لذ ين قا لو إن السه هو المسيح ا بن مريم

(المائد ة-٢٧)

٢Lehadhefe,rellezrnekaXûmnaUah£sâtisüselâseh^١ veya (bebesünümeryemHiyeninsanlar kâfir

değil mi?.. Onlarla ittifakı düşlüyor, İran’la düşünmüyor... İran’la bütünleşmeyelim diye,

kıyametler kopartılıyor, provakasyonlar yapılıyor...

İran’la ne yapıp yapıp, o hudutların serbest çalışmasını, geliş gidişin sağlanmasını, önemli bir olay olarak görüyorum. Mutlaka, bu hususta da çalışmalar yapmak gerektiğine kaniim. '

Askerler derler ki, ،،En iyi müdafaa, hücumdur!” Biz böyle, ،،Gelsinler bakalım, nasıl savunacağız!” diye düşünmek gibi pasif bir duygu İçinde olacağımıza, elimize silahı aldığımız zaman, ‘Yâ

Allah؛” diye nerelere saldırabileceğimizi de düşünmeliyiz.

Diyorlar ki, “Trakya dümdüz bir arazidir. İşte Rus tanklan, ordan kalkarburayakadar gelirse şuolur...

Suriye’nin tanklan bilmem şurda şöyle yaparsa;

şöyle olur, böyle olur...” Niye sen onun gelmesini

bekliyorsun?.. Sen git! Tabii hudutları sen tut!..

Çaresini sen düşün!.. Onun İçin böyle stratejilerin,

planlann, önemli yerlerin tesbitini; harb olmadan

önceki çok önemli faaliyetler olarak görüyorum.

Yugoslavya’nın, Kafkasya’nın, elimizde bir Türkçe

haritası yoktur; utanç verici bir durumdur!.. Bir araştırma enstitümüz yoktur. Dış Türklerle ilgili

kurduğumuz enstitülerin mutlaka çalışır hale gelmesi lâzım!..Ayncabir de savaş stratejisi enstitüsü

kurmamız lâzım!.. Stratejik araştırmalar enstitüsü

kurmamız lâzım!.. Haritalar, çeşitli şeyler orda bulunmalı...

Hangi şehrin nerde olduğunu bilmiyoruz. Meselâ

Karayina bölgesinde, Hırvatlar Sırplar’a hücum

etmiş... Haritaya bakmca, “Haaa, normal! Zaten

şimdiye kadar durdukları kabahat bu aptalların!” dedim. Karayinabolgesi, Venedige yakm taraf; yâni,

Bosna-Hersegin batışında... Hırvat Sırp’ı, orada

İçinde barmdmrsa, ahmakların ahmağı olur. Madem

ayn birdevletkurmakistiyor; elbette, herne pahasına

olursa olsun, oraya saldıracak. Çünkü orası batısı...

Ortada Bosna-Hersek var. Doğuda Sırp var, batida

yine Sırp var. öyle şey olur mu?.. Tabii, Hırvat buna

razı olmayacak; saldıracak her ne pahasına olursa

olsun... ' ٠ :

Harita yok, düşünce yok, bilgi yok, görgü yok, çalışına yok, enstitü yok, tahlil yok, ta’kibyok, nüfus

sayımı yok... Oradan dost yok, tamdık yok, bildik

'■yok... Tabii, böyle gaflet, böyle tembellikler, böyle

ataletler, böyle cahillikler olunca, bir şey olmuyor.

Tabii, tıbbî tedbirlerin, hastanelerin, vs.nin ' düşünülmesi lâzım!.. Savaştan once bir kere, savaş

korkusunuyenmesini öğretmemiz lâzım halfamıza!..

Çünkü savaş bizim İçin, iki güzellikten birisine

kavuşma vasıtasıdır.İki yolun da sonucennete gider.

Birincisi: Şehid olmaktır; şehidlik en yüksek

mertebedir. İkincisi: Gazi olmaktır; zafer kazanıp,

İslâm’ın bir adim daha ileri götürmektir.Obakımdan,

bizim bir kere savaşla ilgili soğuk duygularımızın

mutlaka İzâle edilmesi ve müslümanlarm savaş

konusunda, cihad konusunda, şehadet konusunda

mutlaka isteklendirilmesi lâzım... Neyin sevab

olduğunu, neyin günah olduğunu mutlaka onlara

öğretmek lâzım!.. Bu bir. . ■ :٠٠■

!kincisi bence, savaş savaştan önce kazamhyor

veya kaybediliyor gibi... Yânı, ben böyle düşündüm.

Kendi kendime ،،Bir vecize koyayım ortaya!” dedim,

aklima bu geldi: ،،Savaş, savaştan önceki

hazırlıklarla kazamhrveya kaybedilir.” önceden

iyi hazırlanmış olan kazanır; hazırlıksız

yakalanmışsa, —hazırlıksız yakalanana, ،،Baskın

tarzında yakalanmış.” deniliyor askeri bakımdan—

tabii cezasını çeker. Çünkü, hiç bir hazırlığı yok.

Bosna-Hersek’teki kardeşlerimizin ikmal yolu yok!.. Yardim alma İmkânları, Hırvatların

kontrolündeki bölgelerden geçiyor.Kendiiç hazırlığı

yok... Silâhını yapma imkânı yok... Böyle savaşa hiç hazırlanmamış, savaşı hiç düşünmemiş bir grup

insan... Allah yardımcıları olsun... inşallah

umulmadık bir yerden, Allah yardim eder.

ومن يتق الته يجعل له اًمخرج ويرزقه من حيث

لا يحتسب (I لالط ق ٢ - ٣)

ج٧٢ men yettaüe yedal Ih mahren re yerzukhil rain haysii la yahtesib) “Takva ehli olursa,

Allah ummadığı yerden tahmin edilmeyen bir lütuf

ihsan eder.” Allah takva sahibi eylesin...

Şunuçoknetolar ak görüyorum ki, savaşta niyetin

çok büyük önemi var, zafere de tesiri var. Sahabe

ordusu bile, sayısııun çokluğundan zafer kazandiğnı

sandığı zaman, hezimete uğradı. BaşmdaPeygamber

olan ordu bile, kendilerine (A’cebetkUm kesretiküm)

“Sayınızın sizi hayran bırakması” diye ayet-i kerime

ile bildirilen bir kusur İçine düştükleri İçin... ،،Kendi

sayınızın çokluğundan, zafer kazandığınızı

sanmanız.” demek oluyor. Demek ki, insan Allah

nzası İçin yapacak, sonucun Allah’tan olduğunu

bilecek... Zafer önemli değil. ٠

Eski mücahidler, “Bu düşmanla çarpışmayalım,

bunların adedi fazla!” diyenlere; “Hayır! Peygamber

Efendimiz bizi buraya, düşmanın çokluğunu veya

azlığını düşünsünler diye göndermedi; bizim

vazifemiz çarpışmaktır!.. Yeneriz veya yeniliriz...

Sonuçla ilgili mütalâa bizim İçin önemli değildir.

Mâdem ki buraya geldik, bunlarla çarpışmamız

emredildi.Ohaldeçarpışacağız!..”zihniyetinde idiler.

O bakımdan, bunlann güzel öğretilmesi lâzım

halkımıza... Halk bunu bilmiyor, biz de bilmiyoruz.

Ekseriyetle bilinmiyor.

Savaşı yapacak kimsenin kemâli çok önemli, fikri çok önemli... Kâmil insanlardan kâmil İşler çıkar.

Nâkıs insanlardan kâmil İş çıkıyor, güzel bircihad

da çıkmıyor, o bakımdan cihad edecek kimselerin, hiç olmazsa komutanlarının, başındaki insanlann

İnsan-ı kâmiller olması lâzım!.. Bunun başka çaresi

yok... İnsan-ı nâkıslar olursa, Afganistan’daki savaştan sonraki durum olur. Nâkıslardan büyük

zararlar gelir.

Sonra, gördüğümüz bir şeyvarki, eskiden savaşlar

cephede oluyorken ve ahali az zarar gorüyorken;

günümüze doğru yaklaştıkça yapılan savaşlarda,

askerden çoksivillerin öldüğünü; sivillerden zayiatm

%15-17’lerden%85’eçıktığımgörüyoruz.Asıl siviller

öldürülüyor. Çünkü, askerin elinde silah var. Adam

ölmek istemediği İçin, ona sataşmıyor; gidiyor öbür

taraftan çökertmeye çahşıyor... Arka taraftan

kuyusunukazarakmoralmançökertmekistiyorveya

desteğini kopartmak istiyor. -

o bakımdan, savaş sadece erkeklerin İŞİ değil; bu çok net olarak görülüyor. Çok net olarak görüyorum

ve dinleyen hamm kardeşlerimizin de olduğunu

bildiğimiçinbastırabastıra söylüyorum: Kadmlann

ve çocukların bile savaşa hazırlanması lâzım!..

Bizim hammlannuzm koşması bile yoktur. Savaş

olsabiryerdenbiryere gidemez bile!.. Tıkanır. Şurda merdivenlerden hızlı çıktığım zaman, ben bile tıkamyorum. İmamlığa geçtiğim zaman, ayetin

sonuna kadar nefesimle tamamlayamıyorum. Bu idmansizhkia olmaz.

Mevdûâî’nin askerleri, sabah namazından sonra

koşuyormuş... Sabah namazından sonra koşulmaz.

Her ؟؟y RasûlüHah’ın emrettiği zamanda yapılır.

Sطنز؛ namazından onra zikirvaktidir, zikiryapıhr.

Zikirden sonra koş^٤ sn... öğleden önce koşarsın,

öğleden sonrakoşarsır ... ani, seninkoyduğun kaide,

RasûlüHah’ın koyduğu kt lenin önüne geçmemeli!..

Ama, kadınımız da nefesin n açılması İçin, kilosunun

atılması İçin, koşabilmesi İçin, şununiçinbununiçin

yetiştirilmeli... Evde hami أ hanim duruyor ama,

şimdi artıkkarate, tekvando, yafan savunma sporlan

dahil hepsini öğrenme٦i... Yamnda bir silahı

bulunmak, şûrasında (sağ ayak bileğinin üstünü, dış kısmını göstererek) bir pıçağı bulunmak... Bir pışpışlar var şimdi, pis diye püskürttüğün zaman,

karşı tarafı bayıltıyormuş; onlardan bulunmak...

Ama mutlaka silahlı olmak...

Bir şey daha öğrendim bu konuşmalardan; zaten

biliyordum ama karanm kesinleşti: Düşmana teslim

olmak olmuyor; ■ çünkü, onlarm ahde vefası yok!٠. Tarihte de boyleydi. Meselâ bir kaleyi teslim almak

İçin otururlar, anlaşırlar: ،،Tamam, kadınlara

çocuklara dokunmayacağız. Kaleyi teslim edin!

Mücahidler çıksın! Elinde alabileceği kadar şeyler

alsm...” derler... Avusturya ile böyle anlaşmalar yapılmıştır, Osmanh-Avusturya savaşlannda...

Kaleyi teslim aldiklan zaman; kadm, çocuk, erkek,

küçük, büyük hepsini öldürmüşlerdir. Onlann ahde

vefası yoktur.

Haçlılar Anadolu’ya, Kudüs’e sefer yaptıkları

zaman fethettikleri her kalede; kadın, çoluk çocuk,

ihtiyar... hepsini öldürmüşlerdir. Çünkü onlann ana zihniyetini Kur’an-¹ Kerim bize bildiriyor ama, biz Kur’an-ı Kerimi bilmiyoruz.

ذلك يأنهم قالو ليس علين في ميينلأ ا سييل (آلعمران-٥٧)

٢ZalihebieTuıeh,ümkalûleyseale?۶nâfiUmmiy:/îne

sebil) Yâni, kendilerinden olmayanlara her şey yapabilecekleri kanaatinde adamlar... Halbuki bizde,

papaza dokunulmayacak, savaşmayan kimseye

dokunulmayacak, arazi tahrib edilmeyecek, şu yapılmayacak, bu yapılmayacak... insanhk var, medeniyet var. Onlarda kalleşlik kanun, kaide...

Şimdi, çifte standart diye aylardır, yıllardır

gazetelerde tenkid edilen şeylerin de asimi, —Allah

razı olsun— Ahmed kardeşimizin konferansından

öğrenmiş oldum. Adamlar bir kere, devletler

hukukunu kendi aralannda hukuk olarak kabul

edip, ötekibarbarlara şamil saymadıklaniçin, elbette

çifte standart prensipleri bu adamlann... Elbette

sana, kendi aralannda uyguladıkları ahkâmı

uygulamayacaklar! Ne diye şikâyet edip

duruyorsun?.. Sen de yap karşılığını, sen de tedbirini

ona göre koy!..

Bunlann ana prensipleri çifte standarttır... Ana prensipleri ahde vefasızlıktır... Hiç bir sözlerine

güvenilmez!.. Ve biliyorsunuz, ،‘Benî Asfarim gadri” diye Antakya’daki “Mehame-iAhöra” (Büyük Savaş),

onlarrn gadriyle alâkalı olacak. Dost görünecekler,

müttefik görünecekler; ondan sonra hıyanet

edecekler!.. Bu kalleşlik, onlann tarihî kafa

yapılannda, ahlâklanmn İçinde vardır. Ona göre davranacism ،،Gururdan dost, domuzdan post olmaz!” demiş dedelerimiz;tecrübeyedayahbir söz...

Onlann bu özelliğini iyi bilmemiz lâzım! Bu bilinmeyince olmuyor.

Onun İçin, kadmlann da teslim olması yoktur. Kadınlan öldürmek yasak! Yâni, düşmanın eline

geçmesin diye, bizim bir kurşun sıkmamız olmuyor.

Onlann eline düşmesi de olmuyor, o zaman bir tek çare kalıyor: Kadmlann da canını verinceye kadar

çarpışması!.. Bunun İçin de, yetişmesi lâzım!.. Kadm

da mücahide olacak. Kadm da şimdi, oturacak

kalkacak, kendisini savunmasını ve ölünceye kadar,

son nefesini verinceye kadar mücadele etmesini

öğrenecek. Çocuklar da öğrenecek. Büluğ çağma

ermiş çocuk da ne yapacağım, nasıl davranacağım

bilecek... Bunlan öğretmek zorundayız. Bedenen

yetiştireceğiz. Bedenen kabiliyetli olacaklar, fikren

cesur olacaklar.

Bizim tip ilmine mensub kardeşlerimiz kurslar

açmışlar; hanımlardan rağbet az olmuş.

Öğrenecekler!.. Gidecekler; hastabakıcılık mi, ameliyat mi, pansuman mi, İğne yapmak mi, şunu

mu,bunumu...neyse çeşitlimeslekleri öğrenecekler!..

Başka çaresi yoktur. Silah kullanmayı da öğrenecekler!.. Silahı görünce, silah patladığı zaman,

“Ay, kulaklarim!” deyip, silahı yere atmayacak...

Silah bir de yerde patlayıp, kendisini

yaralamayacak... Alışkın olacak. Başka çaresi yok...

Bir de muhterem kardeşlerim, dervişliğin çeşitli

şekillerde tarif edilebileceğini düşünüyorum.

Dervişlik, ölüme hazırhkh olma mesleğidir, insan,

her an ölebilir; 0 halde ölüme hazırlıklı olmahdır. Bir de ölen insanların çeşitli ölüm durumlarına

bakıyorum da, ölümün çeşitleri var... Allah bize,

güzel bir ölümle ölmeyi nasib etsin... Nasıl olsa öleceğiz, bir defa öleceğiz. Allah, bu ölümün güzel bir tarzda olmasım nasib etsin... ölümden korkmakla,

kaçmakla, titremekle ölüm de geriye gitmiyor, o halde ölümün şekli şemaili çok önemlidir, insan,

düşmana eğilmeden, düşmana taviz vermeden,

düşmanmöniinde zelil olmadan,düşmanın kendisini

hor etmesine firsat vermeden, zamanı geldiğinde

güzel bir ölümle ölmeyi de bilmelidir. '

Elin olun bakıyorum şu anarşist kızlara filân;

“Ya bunlara kim öğretti bunları?..” diye hayret

ediyorum. Polisle, askerle çatışmaya giriyor.: “Şu anarşist, ölüolarak ele geçti.” deniliyor. Kız, dairede

kıstırılmış; teslim olmuyor, çarpışıyor. Bu önemli bir husus...

Burdan döndükten sonra ne olacak?.. Burdan

döndükten sonra, gittiğiniz yerde —nerede

oturuyorsanız, ne İş yapıyorsanız— savaşa her yönüyle hazırlanacaksınız: -

.1. ،،Bir savaş olmaması İçin gayret!” faaliyetleri

İçine bütün gücünüzle gireceksiniz.

2. “Eğer savaş olursa...” ihtimaline karşı en iyi bir şekilde hazırlanacaksınız. Tabii, hazırlıklı olmanın

en başında, Allah’mhuzurunaçıktığı zaman,mahcub

olmayacakbir durumda olmak ve hertürlü günahtan

kesilip, tevbe edip, Allah’ın yoluna girmek; teybe-i nasuh ile tevbe edip, Allah’ın yoluna girmek geliyor.

3. Gittiğiniz yerde çalışacaksınız. Bir köy bile olsa, mutlaka bir derneğiniz olacak, bir düzeniniz olacak

ve bu meseleleri konuşacaksınız, düşüneceksiniz...

Hepinize görev düşüyor. Bu bir büyük yüktür, sosyal

yüktür, ümmetin yüküdür, İnsanlığın yüküdür,

faziletin yüküdür, Allah’ın yüklediği bir yüktür. Bu yükten hepiniz bir parça sırtlayacaksınız ve çalışacaksınız gittiğiniz yerde... . .

Mutlaka derneğiniz olacak, vakfa katılnmz

olacak; mutlaka sosyal çalışmaları yapacaksınız,

mutlaka kültürel çalışmalanyapacaksımz...Mutlaka

dergilerimizi okuyacaksınız, okutacaksınız,

yayacaksınız... Mutlaka dergilerde söylediğimiz

çalışmaları yapacaksınız... Yâni burdan, “Tatil bitti,

çalışmaya gidiyoruz!” diye düşünüyorum.

Allah hepinizden razı olsun...

SORU:

Bosna’ya gitmek istiyoruz, uygun görürmüsünüz?

CEVAP:

Ben, bizimkardeşlerimizinBosna’ya gittiği zaman,

çok büyük fayda sağladıklarım sanmıyorum.

Afganistan’a gittikleri zaman da büyük ölçüde

öyleydi. Umumiyetle onlara yük oluyorlar. Çünkü,

dillerinibilmezler,arazilerini bilmezler...Ama, moral

veriyorlar. Yâni, onlar Türklerı seriyorlar; Türklerın

oraya gelmesindenmoral buluyorlar. Tabii, bunlann

da onlara verecekleri bazı şeyler olabilir. Münasib durumda olanlar gidebilir. Ama, herkesin gitmesi

gerekmez. Çünkü, İslâm Alemi’nin her tarafında

savaş var, her yerde hizmet var... Tabii, en yakm

yerleri onceliklekollayıp, ondan sonrakiuzakyerlere

de yardim elini uzatmak lâzım!..

Hocaefendilerin ifadeleri beni fevkalâde titretti

ve heyecanlandır dr. “Batida, mağribdebirmüslüman

kadrn esir olsa, maşrıktaki bütün insanlann, cümle

cihan halkmm ellerinde ne kadar parası varsa verip,

ne yapıp yapıp o kadim kurtarmalan gerekir!.. Bunu

yapmadıkları takdirde, vebal altmda kalırlar,

sorumlu olurlar. Allah, onlan mes’ul tutar!” diye bildirildiğine göre, herkesin ona göre çalışması

lâzım!.. Elbette bütün gayreti gösterecek... ,

SORU:

Hazırlık İçin, ruhsatsız kaçak silah alabilir miyiz?

CEVAP:

Hayır, kaçak silah almaym! Her şey usûlüne uygun

olsun!.. Sivil savunma uzmanlarıyla tanışın!..

Askerlerle tanışın!.. Meselâ ben, Muzaffer özdağ’m konuşmalarından çok memnun oldum. Hocaefendi

gibi çıktı; hamd ile, senâ ile, son derece dindarâne

sözlerle konuşmasına başladı. Tanışmakta büyük

faydalar olduğu kanatindeyim. Çünkü, onlar bizleri

gerici olarak gorayor, çok ters bakıyor; biz de cephe

olarak onlan, vatanin menfaatlerini kollamasını

bilmeyen, görevlerini yapmayan insanlar olarak

görüyoruz. İşin asil bu... Hattâ onun İçin, Muzaffer

Bey diye başlayan bir soru yöneltmişlerdi burdan...

Biraz da böyle, ،،Askerler bu meseleleri biliyorlar mi? Bunlarla ilgileniyor mu?” gibi sitemli bir ifadesi de vardı. Birisi böyle bir soru da sormuştu.

Maalesef Türkiye’de askerlerle millet, zaman

zaman kârşıkarşıya gelmiştir, getirilmiştir. Milletin

askere kırgmlığıolmuştur; askerin milleteyanbakışı

olmuştur. Bunun bitmesi lâzım, bunun çözülmesi

lâzım... Çünkü, düşmanın elde ettiği faydalardan

birisi de, sizin bütünlüğünüzü parçalamaktır. Yâni,

siz parça parça parçalandığınız zaman; o, şıkır şıkır

oynayacak demektir, o bakımdan bu meseleleri

halletmeli...

SORU-.

Diğer cemaat ve liderler, İslâm aleyhine yaklaşan

bu tehlikelerin farkında değil mi?

CEVAP:

Samyorum gazeteleri okuyorsunuz. Bizim yıllardır

söylediğimiz şeyler, şimdi artık onlar tarafmdan da söyleniyor... Bir çok kimse, köşe yazan, “Birlik

beraberlik zamanıdır; tefrika zamam değildir!” diyorlar.

Birleşmeleriiçin bir güzelzemin...inşaallah ileriye

dönük olarak olur. Hepsi meselelerin yavaş yavaş

farkma vardılar. Taşın sert olduğunu, ateşin

yaktığını, suyun boğduğunu anlamaya başladılar.

SORU:

Bizim bu çalışmalarımızı, sözlerimizi ve hazırlıklarımızı hafife alanlar olduğunu; onlarla

karşılıklı konuştuğunu anlatıyor bir kardeşimiz.

CEVAP:

Muhterem kardeşlerim!.. Polisler, bir cinayeti bir parmak ucunun izinden tesbit edebiliyorlar... Bir saçın pıçağa yapışmış telinin mikroskopla

incelenmesinden; damlayan bir kanin tahlilinden,

bir delilden faili çıkartıyorlar... Yâni, bizim

müslümanlara hayret ediyorum ki, böyle küçük

delillerden bile, leb demeden leblebiyi anlamalan

lâzım gelirken; kulaklarının dibinde davul çalındığı

halde; gümbür gümbür olaylar üstüne geldiği halde,

hâlâ hafife almak; herhalde ağustos böceği zihniyeti

olsa gerek... Kışın anlayacaklar!.. 1

Allah, hakki göstersin, hakki işletsin... Rızasını

kazandırsın... Huzuruna sevdiği, razı olduğu kul olarak varmamızı nasib eylesin... Bihürmeti esrârı

suetil fatiha!..

(Prof. Dr. M. Es’ad COŞAN- 31.1.1993)

Sivil Savunma

II. BOLUM

SİVİL SAVUNMA

Saa e ilkyardım

GİRİŞ

Sivil savunma, ،،Düşman saldırılarında, doğal

afetlerde ve büyük yangınlarda can ve mal kaybının

en az düzeye indirilmesi İçin, alınacak koruyucu ve kurtarıcı tedbirler ve çalışmalardır.” diye tarif

edilebilir.

' Günümüzde gelişmiş savaş araçlarından dolayı

savaşların şekli ve mahiyeti çok değişmiş; savaş

sınır boylannda belli cephelerde kalmayıp bütün

ülke düşmanın saldm alam haline gelmiştir. Yalnız

askeri tesisler ve silahh kuvvetler değil, belki

bunlardan önce yurt içindeki sanayi kuruluşları,

fabrikalar, enerji üretim merkezleri, ikmal yollan,

ulaştırma tesisleri ve sivil halk, en yakıcı ve yıkıcı bir şekilde düşman saldırılarına uğrayacaktır.

Bundan dolayı, son yıllardaki savaşlarda sivillerin

askerlerden daha çok zarara uğradığı görülmüştür.

1991’deki Irak savaşında yüzbinlerce ton bomba

atılmış, sivil yerleşim yerleri ve tanm alanlan

tamamen harab edilmiştir. Savaşm arkasından

uygulanan ekonomik ambargo,Irakhalkliçin hayati

çekilmez halegetirmiştir.Bosna-Hersek’te ise savaş

tam bir soykırıma dönüşmüş, cali cansız ne varsa yok edilmeye devam edilmektedir.

Birleşmiş Milletler, Güvenlik Konseyi, insan

Haklan... gibi sözde banşı ve insan haklanm

koruyacak kuruluşlar, zulme ve katliamlara destekçi

ve seyirci olmakta, haksızlıklara gerekçeler

hazırlamaktadırlar.

Onun İçin muhtemel bir savaş, ülkemizin her tarafım ilgilendiren bir ölüm kahm mücadelesi

olacaktır. Bu mücadelede başarıya ulaşmak, zaran

en aşağı düzeye indirmek İçin herkesin savaşa

hazırlanması ve askerî önlemlerin yanında sivil savunma önlemlerinin de alınmasıyla mümkündür.

Bu konuda devletin “Sivil Savunma Teşkilâtı” vardır. Bu teşkilât ikaz ve alârm sistemleri kurma,

düşman saldmsma uğraması muhtemel yerlerden

halkm boşaltılması; sal din sonrasında ilk yardim,

yangm söndürme, enkaz kaldırma gibi hizmetleri ve daha banş zamanından bunlann hazırhklannı ve eğitimi yapmakla yükümlüdür.

Fakat ne kadar kuvvetli olursa olsun, bu teşkilâtın

yapacağı İşler sınırlıdır. Genel bir savaş halinde,

onlarca yangm, yüzlerce binlerce yaralı karşısında

aciz kalır. Bunun İçin herkesin, her ailenin, her apartmanın eğitilmesi, savaş ihtimaline karşı

hazır ilkli olması gerekmektedir.

!.organizasyon

Sivil savunma eğitiminin ve hizmetlerinin

yürümesi İçin sivil savunma müdürlüğü tarafindan

cadde ve sokaklar İçin sorumlular belirlenir.

Apartmanlarda oturan kimseler arasında İş bölümü

yapıhr. Bina ile ilgili sivil savunma çalışmalarım

yürütebilecek bir kişi bina koruma amiri olarak

seçilir. Apartmanın büyüklüğüne göre yeterli sayıda

olmak üzere, bazı kimseler de bina koruma personeli

olarak belirlenir. Bu kişilere görev konulanna göre gerekli eğitim ve hazırlıklar yaptırılır.

Bina korunma amiri:

1. Banşta: Apartman İçinde ve çevresinde

ahnması gereken sivil savunma tedbirlerini ve malzemesini tesbit eder. Bina korunma personelini

tayin eder,görevlerinibildirir. Çeşitli kurs,konferans

ve yayınlardan yararlanmak suretiyle görevlerinde

iyiyetişmelerinisağlar.Her ailenin alacağı tedbirleri,

temin edecekleri malzemeyi kendilerine anlatır.

2. Olağanüstü halde ve savaşta: Banştaki

tedbirleri bir kere daha gözden geçirerek savaş

durumuna göre hazır bulundurur. Bina koruma

personeline ve apartmanda oturan kimselere alârm

Sirasmda alacaklan tedbirleri ve ne yapacaklarım

bir kere daha hatırlatır. '

3. Alarm sırasında: Binadaki bütün insanların

âlânı duymalanm ve sığmak yerine gitmelerini ve sığmağa gitmeden önce binaiçinde gerekli tedbirlerin

ahnmasmı sağlar.

4. Tehlike geçti haberinde: Korunma personeli

ile birlikte binayı ve çevresini gözden geçirerek bir tehlike olmadığım anladıktan sonra Sigmaktakileri

çıkarır. Korunma personeliyle beraber yangm

söndürülmesi, kurtarma ve ilk yardim hizmetlerini

yürütür.

Bina korunma personeli:

a. Bina itfaiyecileri:

1. Barışta: Bina İçinde ve çevresinde yangına

karşı gerekli önlemlerin ahnmasım ve malzemenin

temin edilmesini sağlarlar. Yangm söndürme

usûllerini öğrenirler.

2. Olağanüstü halde ve savaşta: Almması

gereken önlemleri gözden geçirerek tamamlarlar.

Yangm söndürme malzemesini işe hazır

bulundururlar.

3. ikaz ve alârm sırasında: Elektrik, doğalgaz ve suyun ana anahtarlannm kapatılmasını veya

sigortalarının çıkarılmasını; yanan soba ve ocaklardan mümkün olanlarmm söndürülmesini

veyakapaklarmmiyicekapatılmasmisağlarlar.Kapı

ve pencerelerin—varsa pancurlann— kapatılması,

perdelerin ؟ekilmesini hatırlatırlar.

4. Tehlike geçti haberinde: Binayı, çatışım ve civannıgözdengeçirerek,görülecekyangmbaşlangıç

noktalanm söndürmeğe çalışırlar. ٠

b. Bina hastabakıcıları:

'■ 1. Barışta: Ahıası gereken ilk yardim ilâç ve

malzemelerinin temin ve muhafaza edilmesi işlerini

düzenlerler. Nasıl kullanılacaklarım ve yapılacak

ilk yardi usûllerini öğrenirler.

2. Olağanüstü halde ve savaşta: ilâç ve malzemede noksanlar varsa tamamlatırlar ve ilk yardim çantalan İçinde işe hazır bulundururlar.

3. Alarm sırasında: Bulunduğu bina veya daire

İçinde ahnacak tedbirlerin tamamlanmalanna

yardim ederler, ilk yardim çantalanm yanlarma

alarak sığmak yerine giderler.

4 Tehlike geçti haberinde: Gerek sığmakta ve gerekse sığmaktan çıktıktan sonra yaralananlarveya

hastalananlar olmuşsa, bunlara tıbbî yardim

yaparlar. Durumu ağır olanlar varsa, ilk yardim yaptıktan sonra, mahallî sivil savunma teşkilatmdaki

ilgili personele haber verirler.

c. Bina kurtarıcıları:

l Barışta: Binada bulunması gereken kurtarma

ve onarma malzemesinin tesbit ve tedarikini temin

ederler; bulunacakları yerleri belirlerler. Kurtarma

usûllerini öğrenirler.

2. Olağanüstü hal ve savaşta: Malzemeyikontrol

ederler ve sığmak yerinde bulunmasmı sağlarlar. '

3. Alarm sırasında: Sığmak yerlerine giderler.

Sığmak amiriyle birlikte almacak takviye tedbirleri

alırlar.

4. Tehlike geçti haberinde: Binayı ve çevresini

gözden geçirerek, altlarmda insan kalmış olması

muhtemel hafif yıkmtılann kaldınlmasma ve altlarmda kalanların kurtanlmasma çalışırlar.

Elektrik, su, doğalgazgibi tesislerdeki basitanzalan

tamir ederler.

i Bina sığınak a miri:

1. Barışta: Binadaki!. r İçin uygun bir sığmak

yeri hazırlanmasını sağlar. Burada bulunması

gereken malzemeyi tesbit eder ve temin edilmesini

organize eder.

2. Olağanüstü hal ve savaşta: Sığmak yerinin

ve malzemesinin hizmete hazır bulundurulmasını,

tertip vedüzenini sağlar.

3. Alarm Sirasıda: Binadakilerin sığmağa

gidişlerini, sığmakta hareket tarzlarım düzenler.

Morallerinin bozulmamasma yardim eder؛ Yetkili

makamlarm radyo ile verdikleri haberleri izleyerek

Siğmaktakilere bilgi verir. Sığmağın bir tehlikeye

uğraması halinde tehlikeyi gidermeğe çalışır veya ٠ içindekilerin başka bir yere sığınmalarını sağlar.

4. Tehlike geçti haberinde: Çevrede bir tehlike

olmadığım anladıktan sonra Siğmaktakileri dışan

çıkarırve sığmağı tekrar bllammahazırhalegetirir.

Bina korunma personelininbuhizmetleri gerektiği

şekilde yapabilmeleri içm J٠banş zamanında açılacak kurslara katılmaları ve çeşitli yayınlardan

yararlanarak iyi bir şekilde yetişmeleri gerekir.

Aynca binada oturan herkesin bina korunma

personeline yardımcı olması gerekir.

1٠ YANGINLAR

Yangın tehlikesiher zaman vardır. Fakat düşman

silahlarının yıkıcı ve yakıcı tesirleriyle meydana

gelecek çok sayıdaki yangınlar dolayısıyla savaş

zamanında daha fazla tedbirh olmak gerekmektedir.

Düşman uçaklarından atılacak yangm bombalan

düştükleri yerlerde yanarak yangm Çikaracaklan

gibi diğer bombalann tahrib ve basınç tesirleriyle

kopacak elektrik tellerinden oluşacak kontaklar,

doğalgazborulanmnpatlaması; sobalann, ocaklann

devrilmesi gibi sebeplerle de yangmlar çıkabilir.

Nükleer bombalann patlamasmdan meydana gelen

ISI dalgası da yanıcı cisimleri tutuşturur. Boylece

düşman saldmsı esnasında bir anda çıkabilecek bir çok yangın, başlangıçta önlemezse büyüyerek ve binleşerek bütün semte yayılabilir. Onun İçin, bir savaş halinde çıkabilecek yangınlan önleyici ve söndürücü tedbirlerin önceden bilinip alınması

şarttır.

a. Yangınlara Karşı Alınacak Tedbirler:

l.Binalarmiçindeki eski eşyave elbiseler,birikmiş

kâğıtve gazete gibi lüzumsuz şeylerayıklanarakyok

edilmelidir, özellikle bu gibi şeyleri çatı aralarmda

saklama adeti terkedilmelidir. Gerekli eşyalar

dolaplarda ve sandıklarda muhafaza edilmek; ağaç mobilya mümkün olduğu kadar azaltihnahdır.

2. Binaların çatı, tavan ve teraslannda, bahçe ve çevrelerinde çöp, çalı, çırpı, kırpıntı, odun, kömür,

ağaç parçalan gibi şeyler temizlenmelidir. ihtiyaç

İçin bulundurulan gaz,odun,kömür gibikolayyama

ve patlayıcı maddeler, yangının kolayca

ulaşamayacağı yerlere konulmahdır.

3. Olağanüstü durumda binalann kapı, çatı ve pencerelerinin ağaç kısımlan alçı, çimento, yanmaz

boya veya benzer maddelef sürülerek veya İçine tuz katılmış sönmüş kireçle birkaç defabadana edilerek,

yangma karşı kuvvetli hale getirilmelidir. Çatı altı tavan döşemesi tahta olan binalarda, tahtamn üzeri

çimento tabakası veya toprak tabakasıyla

kaplanmahdır.

4. Elektrik tesisleri ve elektrikle İşleyenütü, ocak,

soba gibi cihazlann sik sik gözden geçirilerek tellerde,

kordanlarda, prizlerde bozukluk varsa tamir edilmek;

eskimiş olanlar varsa yenilenmekdir.

5.D0ğalgaz,sıvıhştınhmşpetr0İgazı(LPG),maz0t

gibi maddelerle çalışan ısıtma tertibatlan varsa

gözden geçirilerek boru ve ekyerlerinde paslarvarsa

onanhnah veya değiştirilmekdir.

6. Kurumla dolmuş bacalar temizlenmeli, sobalar

ve borular binalann ağaç kısımlanna en az 25 santimden uzak olmah; döşeme tahta ise soba altlığı

kullamlmahdır. Elbise, gazete, kâğıt gibi yamçı

cisimler soba, ocak ve fırınların yakmlanna

konulmamalıdır.

?.Köylerde ve سئ alanlarda tarla ve çayırlardaki

ekin, saman, ot, odun gibikolayca yanabilen maddeler

birbirinden uzak küçük yığınlar halinde

bulundurulmalı, vakit geçirilmeden kapalı yerlere

taşınmalıdır, ürünü kaldırılmış boş tarlaların — amz— yakılmasına kesinlikle izin verilmemelidir.

b. Yangm Söndürme: -

Herhangi bir düşman saldmsmdan sonra tehlike

geçer geçmez bina itfaiyecileri tarafindan, binanın

her t ar afi gözden geçirilerek yangm başlangıçlan

olupolmadığı kontrol edilir. Yangm başlangıcı varsa

hemen söndürülmesin başlanır.

Eğer yangm o binada bulunanlarm gücü dışında

ise, bir taraftan sondürülmeye ve yayılması

önlenmeye çalışılmakla beraber, bir tarlan da sivil savunma örgütüne haber verilerek yardim istenir.

Fakat ayı anda pek çok yerde yangınlar başlamış

olabilecegiiçinyardim gelmesinin gecikebileceği göz önünde tutulmalıdır.

Bir yangmm söndürülmesi İçin:

1. Yanan şeyin hava ile temasım kesmek, havasız

bırakmak,

2. Yanan şeyi uzaklaştırmak,

3. Yanan cismi, tutuşmasım engelleyecek kadar

soğutmak lâzımdır.

Küçıikyangın başlangıçları kilim, seccâde, kumaş

gibi sik dokulu parçalar yanan şeyin üzerine

örtülerek, havasız bırakılmak suretiyle

söndüriilebilir. Bu parçalar ıslak olursa daha iyi sonuç ahir.

Yanan cismi taşımakmümkünsebinadandışanya

a٠, dışarıda söndürülür. Taşımakmümkün değilse,

etrafındaki yamçı cisimler uzaklaştınhr. Tehlikeli

olmayacak kadar yanan cisme yaklaşılır. Yangm

söndürücü veya su ile söndürülür.

Su, en çokkullamlanyangm söndürme maddesidir.

Petrolveelektrikyangmlan dışmdaherçeşityangım

söndürür. -

Yangım söndürürken yangm söndürücü veya su hortumu daima yanan maddelere doğru yöneltilir.

Alevler tabana ve döşemeye yayılmışsa, en yab

yerden sondürülmeye başlanır. Alevler bir duvardan

yukarı çıkıyorsa, yukarıdan aşağıya doğru

söndürülür.

Ateşten korunmak İçin, yanan bir odamn kapısı

açılırken, kapı açılınca ateşin dışan hücum edeceği

düşünülerek dikkatli hareket edihnehdir. Egerkap!

bulunulan tarafa doğru açılıyorsa, ayak ile dayanıldıktan sonra ağır ağır açılmalı; kapun

arkasmda durup Sicak gaz ve alevin yüzü yakmaması

İçin yere çömelinmelidir. Oda duman ve gazla dolu ise,yere yab kısmında hava daha temiz Gİacağıiçin

sürünür gibi yere çomelinmeli, ağız ve burun ıslak

bir bezle kapatılmalıdır.

Pencereden inmek gerekirse birbirine

düğümlenmiş perde, çarşaf gibi şeylerin yardımıyla

inilebilir. Bu gibi şeyler, sarkıtılmadan önce sağlam

biryerebağlanmahdır.Penceredenatlam ak zorunda

kalınırsa, elle pencerenin alt kenanndan tutularak

—düşülecekyerin yüksekliğini azaltmak İçin—kollar

gerilinceye kadar sarkılır; ayaklar duvardan biraz

uzaklaştınlır ve ellerle vücud hafif geriye itildikten

sonra bırakılarak atlair.

c. Yangm Söndürme Malzemesi:

Yangm söndürme malzemesinin başmda su gelir.

Bombardıman tesiriyle şehir su şebekesi bozulacağı

İçin, savaş zamanında genellikle sular kesilir. Onun

İçin binalarda sarnıç, termosifon, küvet ve bidonlar

İçinde mümkün oldukça bol miktarda yedek su bulundurulmalıdır.

Yangm söndürülmesi İçin binalarda bulunması

gereken malzemeler şunlardır:

— Yangm söndürme cihazı

— 3 Su kovası

— SKumkovası

-Merdiven .

— Kazma, kürek, balta

— 10 m lastik hortum

— Kahnip

/ Binamn büyüklüğüne göre bu malzemelerin

miktarı ayarlanmahdır. •

HLKORUMA VE STOKLAMA

a.YiyecekveİçecekMaddelerirdn.Koruxwıası

Yiyecekveiçecekmaddelerinin özellikle radyoaktif

serpinti, gaz ve mikrop gibi nükleer, kimyasal ve biyolojik zararlı maddelerin tesirlerine karşı

korunmaları gerekir. Bu korumada esas, zararlı

maddelerin yiyecek ve İçecek maddelere

bulaşmaması, onlarla birlikte vücudumuza

girmemesi İçin, mümkün oldukça kapalı kaplar veya

yerler İçinde saklamaktır.

1. Düşman saldırışına uğrama ihtimali olan şehir ve kasabalardaki yiyecek ve yem stoklan yeraltı

depolannda saklanmalı veya olağanüstü durumdan

itibaren şehir dışına taşınmalı, buralarda. toz geçirmez güvenli depolar İçine konulmalıdır.

2. Köylerde, çiftliklerde üreticinin elinde bulunan

yiyecek maddeleri ve yem maddeleri stoklan,

olağanüstü halden itibaren üstü toprakla örtülü

mahzen ve kuyularda veya kaim duvarlı, kapah yerlerde bulundurulmalıdır.

3. Açıktaki buğday, arpa vs. hububat, bakliyat, ot ve saman yığınlannın İçine nükleer, biyolojik ve kimyasal zararh maddelerin girmemesi İçin üzerleri

muşamba ve benzeri şeylerle örtülmeü; muşamba

üzerine toprak da atarak, örtü mümkün oldukça

kahnlaştınlmahdır.

4. Evlerde, (Hanlarda ve diğer satış yerlerindeki

yiyecek ve İçecek maddelerinin korunması İçin kapaklan sıkıcı kapanan kutular, bidonlar, dolaplar,

sandıklar, cam veya plastik kaplar temin edilmeli;

bir olağanüstü durumda yiyecek ve içecekmaddeleri

bunlarmiçinekonup kapaklan sıkıca kapatılmalıdır.

5. Düşman saldmsı esnasında nükleer, biyolojik

ve kimyasal silahlar kullamlmış ise; tehlike geçti

haberinden sonra, kapah dolap, kutu, kap ve ambalajlar üzerindeki zararlı maddeler su ile temizlendikten sonra açılarak yenilmelidir.

6. Saldmya uğrama ihtimali olan kasaba ve köy] -نمdeki hayvanlann da korunması İçin, bunlann

barmdıklan yerlerin patlama tesirlerine karşı

takviyesi, pencerelerin kapatılması ve yangm önleyici

tedbirlerin alınması gerekmektedir. Kapah yerlerde bekletilecekhayvanlariçin yeteri kadaryem ve su da stoklanmahdır.

b. Yiyecek ve SularmYedeklenmesi

Savaş zamanlannda ulaştırma hizmetlerinde

aksamalar olması ve devamlı saldmlar dolayısıyla

günlerce dışarı çıkılamama ihtimalleri göz önünde

tutularak,her evde en az 15 günlük yiyecekve İçecek

maddeleri bulundurulmalıdır. Bunlar barış

zamanından temin edilmelidir.

Günümüzde savaşlar uzun sürmekte, savaşm

yamsıra uygulanan ambargolar her türlü sıkıntıyı

beraberinde getirmektedir. Onun İçin İmkânları ve evleri müsait olan aileler, daha uzun sürelere yetecek

miktarda gıda stoku yapmalıdır.

Stoklanacak gıdaların başında un gelir. Bizim

toplumumuzun beslenmesinde ekmeğin önemli bir yerivardır. Başka gıdalann yokluğuna dayanılabilir

ama ebeksiz olmaz. Onun İçin her evde hiç olmazsa

bir çuval (50 kg) un bulunmalıdır. Evlerde ebek

yapılması öğrenilmeli; sac, tava, tahta, oklava gibi gerekli malzeme temin edilmelidir.

Savaş zamamndakolaycapişİTİlebilecekmakama,

bulgur, pirinç, tarhana gibi gıdalardanfazlamiktarda

temin edilmelidir.

Uzun sure dayanabilenpatates, soğangibisebzeler

fazlasıyla ahnmahdır.

Yemek pişirilmesinde kullanılmak üzere yedek

SIVI yağ bulundurulmalıdır.

Peynir, bal, zeytin, reçel vs. kahvaltılık

yiyeceklerden yedek olarak bulundurulmalıdır.

Tuz ve şeker stoku yapılmahdır.

Stoklanan gıdalann en geçyıldabir, sulann ayda

bir defa değiştirilecek şekilde kullamhp yenilenmesi

sağlanmalıdır.

Savaş zamanında elektriklerin kesilmesine bağh

olarak pompalama sistemleri çalışmayacaktır.

Bunun dışında, su borularının tahrib olmasına bağh

olarak da su kesilmeleri olacaktır. Onun İçin barış zamanındamusaitevlerin bahçelerine kuyu açılmalı

veya tulumba kurulmalıdır. Belediyeler tarafmdan,

؟evredeki doğal kaynaklardan elektrikkesilmesinden

etkilenmeyen sular getirtilmelidir.

c. Temizlik Maddeleri

Uzun süre devam eden savaşlarda temizlik

maddelerinin temin edilmesi de büyük bir problem

olacaktır. Gerek üretimlerinin durması, gerekse

dağıtımlarının aksaması sıkıntılara yol açacaktır.

Beden, elbise ve ev temizliğinin yeteri kadar

yapılamaması özellikle çocuklarda ve yaşlılarda

rahatsızlıklara, kaşıntılı hastalıklara, mantar

hastahklanna, uyuz vs. parazit hastalıklanna sebep

olur. Sinek ve böceklerin üremesine ve bunlar

aracılığıyla besinlerin kirlenmesine, sebep olur.

Bunlann sonucunda s algin hastahklar ortaya

çıkabilir.

O bakımdan temizlik maddeleri de barış

zamanından stoklanmahdır. Bunun İçin en az bir ay yetecek kadar sabun, çamaşır deterjanı, bulaşık

deterjanı vs. temizlik maddeleri temin edilmelidir.

Makas, traş makinası, jilet, permatik, gibi temizlik

araçlanndan yeteri kadar bulundurulmahdır.

Aynca savaş zamanında çamaşır makinası,

şohben, elektrik süpürgesi gibi teknolojik aletler

çalışmayacağı İçin; çamaşır kazam, çamaşır leğeni,

süpürge gibi malzemeler de evlerde

bulundurulmalıdır.

d. İlâçlar

Kronik hastalığı olan ve devamh İlaç kullanması

gereken kimseler —kalp hastalan, tansiyon

hastalan, şeker hastalan, sarahlar (epilepsisi

olanlar), astımhlar, romatizmal hastahğı olanlar— bir savaş durumunda ilâçlarının temin

' edilemeyeceğini düşünerek imkânlan ölçüsünde

yedek ilâç bulundurmahdırlar.

Aynca her evde bir miktar ağn kesici, geniş etkili

antibiyotik, yara merhemi ve pansuman malzemesi

bulunmalıdır. Bu konuda ilkyardım bölümünde

aynca izahat verilecektir.

e. Yakacaklar

Günümüzde evlerin ısıtılmasında, mutfaklarda

ve banyolarda sıvılaştmlmış petrolgazlan(tüp)veya

doğalgaz kullamlmaktadır. Savaş zamanında petrol

ve petrol ürünleri sıkıntısı olacağı İçin, bumaddelerin

temininde problemler ortaya çıkacaktır. Onun İçin, evlerdeki tüpler yedeklenmelidir.

Yurdumuzda kışlar soğuk geçmektedir. Kışın

evlerin ısıtılmasında kullanılacak yakacaklar

önceden temin edilmelidir. En az faşı sıkıntısız

geçirecek kadar yakacak stoklanmahdır.

Kaloriferli evlerde elektrik kesilmesine bağlı

olarak ısınma problemleri ortaya çıkacaktır.

Olabilecek olumsuz gelişmeler göz önünde tutulup

tedbirler almalıdır.

Bugünkü modern cihazlarda her şey elektrikli

olduğu İçin kibrite ihtiyaç yoktur. Fakat bir savaş

zamanında, bir bombardıman sonrasında, göç esnasında, dağda, açık arazide ateş yahnak İçin kibritin önemli bir yeri vardır. Bu bakımdan evlerde

bol miktarda kibrit bulundurulmalıdır. Gazlı

çakmaklar da ayni İŞİ görebilir.

f. Aydınlanma Malzemeleri '

Savaş sırasında elektrikler genellikle kesik

olacaktır. Işık ihtiyacm karşılanması İçin tüplü

lambalar, gaz lambası, gemicifeneri, ışıldak, el feneri,

mumgibiaydmlanma malzemeleri barış zamanından

temin edilmelidir. Bunlariçin de yeteri kadar gazyağı

ve pil bulundurulmalıdır.

IV. SIĞINAKLAR

a. Sığmak

Nükleer, biyolojik, kimyasal ve konvansiyonel

silahların etkilerinden korunmak amacıyla

kullamlan ve bu amaçla yapılan emniyetli yerlere

sığmak denir. -

Sığmaklar kullanım amaçlanna göre, basınç

sığmaktan ve radyoaktif serpinti sığmaktan olmak

üzere iki gruba aynlır.

1. Basınç Sığmaklan

Ateşli silahlann basınç, ISI ve yıkma tesirlerinden

ve nükleer silâhıann radyoaktif etkilerinden

korunmak amacıyla yapılmış sığmaklardır.

Doğrudan doğruya düşman saldmsma uğraması

ihtimali olan yerlerde yeni yapılan binalann ve daha

önceden yapılmış sağlam binalann bodrumlannda

yapılırlar.

Böyle bir sığmak yapılması konusunda gerekli

bilgi ve projeler en yakın sivil savunma örgütünden

temin edilebilir. ٦

2. Radyoaktif Serpinti Sığmakları

Radyoaktif serpintilerin etkilerinden korunmak

İçin yapılan sığmaklardır. Evlerin bodrumuna veya

bahçenin bir köşesine yapılabilirler.

Doğrudan doğruya düşman s aldırışına uğraması

beklenilmeyen yerlerde yapılırlar. Ateşli silahların

basınç etkilerine karşı da kısmen koruyabilirler.

Radyoaktif serpinti sığınaklarının büyüklüğü

adambaşmaen az birmetrekare alan düşecek şekilde

ayarlanmalıdır. Yükseklik 1.80 m olmalıdır. Giriş,

en az bir adet dik açı dönüşlü olmalı, havalandırma

İçin gerekli tedbirler alınmalıdır.

Duvar kalınlığı en az 61 cm beton, 76 cm tuğla

veya 91.5 cm toprak olacak şekilde ayarlanmahdır.

Bu kalınlıklar radyasyon şiddetini 1/100 oranına

indirirler. ,

b. Sığmak Olarak Kullanılabilecek Yerler

Büyük betonarme binaların, apartman veya

işhanlanmn duvarlan kahn ve alanlan geniş

olduğundan, zemin katlarında veya bodrum

katlarında sığmak olarakkulllanılacakyerlerbulmak

mümkündür. Tavan kısım çökmeye karşı dayanıklı

ise veya takviye yapılarak dayanıklı hale getirse,

basınç sığmağı görevini de görebilir.

Sığmak yeri olarak aynlan bodrum ve zemin

katlann dışa bakan pencereleri kum ve toprak dolu torbalar, tuğla veya beton bloklar dizilerek

kapatılmak, dışa bakan kapılann önüne kum

torbalan ve beton bloklarla zikzaklı giriş yolu yapılmalıdır.

Acil durumlarda pencerelerin önüne kitap, yatak,

yastık gibi şeyler yıgılarakpencereler kapatılabilir.

Tavan zayıf ise, radyasyona karşı korunmak İçin toprak, tuğla, briket gibi şeyler veya İÇİ eşya dolu bavul ve sandık gibi şeyler dizilebilir.

Çevrede bulunan mağara, tünel, metro gibi yerler

sığmak olarak kullamlabilir.

c. Sığmaklarda İması Gereken Tedbirler

Alarm verildiği zaman sığmaklara girilir ve çıkma

izni verilince çıkılır. Radyoaktif serpinti olduğu

durumlarda iki hafta sığmakta kalmak gerekebilir.

Onun İçin hiç dışanya çıkmadan iki haftayı

geçirecek şekilde gerekli yiyecekler, içecekler,

giyecekler, aydınlanma ve ısınma cihazlan sığmağa

yerleştirilmelidir.

Yatmak İçin gerekli eşya, ranzalara yerleştirilir.

İsınma ve havalandırma İçin tedbirler ahmr. ,Tuvalet

İhtiyâcının giderilmesi İçin yer yapılır. Çöpler İçin çöp kutusu temin edilir.

Yemekpişirmekiçin tüplü ocak,mutfak malzemesi

bulundurulur.

Dışarıdan haber almak İçin pilli bir radyo ve yedek pil temin edilir.

Olaylan ve gelişmeleri takib etmek İçin genel ve bölgesel haritalar bulundurulur.

Karşılaşılabilecek sağlık problemleri İçin ilkyardım çantası ve ilkyardım kitabi bulundurulur.

Vakti boşa geçirmemek İçin okunmak üzere

Kurian-ıKerim, duakitaplan ve çeşitlü ve kültürel

yayınlar bulundurulur.

V. KARARTMA VE gizleme

Savaş zamanında, düşman uçaklarına

görünmemek ve hedeflerini bulmalarım engellemek

İçin ışıkların söndürülmesi ve karartma tedbirleri

uygulanır. Hangi bölgelerde ne zamana kadar

karartma uygulanacağına hükümet karar verir.

Karartma yapdan bölgelerde geceleri dışandalıiç

bir ışık yakılmaz. Binalariçinde mecbur kalmadıkça

ışık kullanılmaz, içeride yakılan ışığın dışandan

görünmemesi İçin pencereler koyu renkli perdelerle,

sik dokunmuş kahnkumaşlarla veyabattaniye, hah, kilim gibi şeylerle ışık geçirmeyecek şekilde örtülür.

Alev çıkaran fabrika ve müesseselerde alevin

dışandan görünmemesi İçin tedbir alınır.

Araçlann ışıklan tamamen söndürülür. Zorunlu

hallerde farlann üzenine koyu mavi kıhf geçirilerek

havaya aksetmeyecek şekilde yakılabilir. ٠

Karartma İçin gerekli malzemeler barış

zamanından hazırlanmalı, tatbikatlar yapılarak

hazırlıklı bulunulmahdır.

VI. YARDIMLAŞMA

Savaş ve olağanüstü durallarda herkes birbirine

yardımcı olmak zorundadır. Hadis-i şeriflerde

insanlann hayırlısının insanlara faydalı olanlar olduğu bildirilmiştir. ،،Komşusu aç iken, tok yatan

bizden değildir.” denilmiştir. Müslümanların bir vücut gibi olması gerektiği anlatılmıştır.

Onun İçin daha banş zamanında insanları

uyarmak; savaşla ilgili konularda, sivil savunma ve ilkyardım konularında bilinçlendirmek yardim

etmenin en güzelidir. Başta akrabalar olmak üzere,

dostlar, komşular ve bütün halk savaşa ve savaşm

getireceği sıkıntılara hazır olmalıdır. En yakın sivil savunma kuruluşuna başvurularak gerekli bilgi,

doküman ve eğitim ahnmahdır.

a. Kurtarma İşleri -

Düşman saldiTilanmn etkisiyle bir çok binalar

yıkıhr. Yıkıntıların arasında veya altmda pek çok imseler kalmış olabilir. Sağ ve sağlam olanlar bu konuda eğitim görmüş klavuzlann öncülüğünde

kurtarma çalışmalarına girişirler.

Tecrübesiz kimseler tarafından bilinçsizce

girişilecek kurtarma faaliyeti fayda yerine zarar

getirir. Kurtarıcılar bile enkaz altmda kalabilirler.

Kurtarılan yaralılar, en yakındaki sıcaktan ve soğuktan korunmuş, emniyetli bir yere taşınırlar.

Gerekli ilkyardımları ve dinlenmeleri sağlanır.

Su, elektrik ve doğalgaz tesisleri zarar görmüş

olabilir. Mümkünse ana vanalardan veya ana sigortadan kesilirler. Mümkün olmazsa kopan su ve gaz borulan çekiçle ezilir, veya takoz çakılır. Sızıntı

varsa çamurlu bezle sanlır. Elektrik tellerine çıplak

elle dokunulmaz. Kuru ağaç parçası, süpürge, lastik

gibi bir şeyle ayak altından uzaklaştmlır.

Kurtarma ve tamirat işlerinde kullanmak üzere

her evde kazma, kürek, çekiç, balta, testere, pense, - tornavida, çivi, tahta gibi malzemeler

bulundurulmalıdır. '

b. Yaralıların Taşınması

Yarahlanntaşmmasıiçin en uygun araçsedyedir.

Sedye yoksa, kopmuş bir kapı, bir merdiven gibi şeyler sedye olarak kullanılabilir.

Sedye ile taşıma imkânı yoksa, yarahlar çeşitli

şekillerde taşınabilirler:

1. Koltuktan Destekleyerek Taşıma:

Yarahmn şuuru yerinde ise ve tutunabiliyorsa,

Sirta almarak veya koltuklan altma girilerek

yanlanndan desteklenmek suretiyle taşınır.

2. itfaiyeci Usul Kaldınp Taşııa:

Yar alının şuuru yerinde değilse, kollar hastanın

omuzlan altından geçirilip kaldırılarak, ağırlığı

ortalayacak şekilde omuzdan arkaya sarkıtıhr.

3٠ Kucakta Taşıma: ٠

- Kurtancı yar aliyi iki eliyle kucakta taşır. Daha

çok çocukların taşınması İçin emniyetlidir.

4. Yerde Sürünerek Taşıma:

Yaralı sırtüstü yatırılıp, elleri bileklerinden

birbirine bağlanır. Kurtancı, dizleri yaralmm iki yanında kalacak şekilde hastanın üzerine eğilir,

başını yarahnm kollan arasından sokup yakan

kaldım. Dizüstü sürünerek ve sürükleyerek hastayı

taşır.

5. Yaralun Merdivenden indirilmesi:

Yar aliyi merdivenden indirmek gerekirse, kollar

yarahmn arka tarafindan ve koltuklarının altından

sokularak yarahmn başı kollar arasma ahmr ve sırtüstü sürükleyerek ؟ekilir- 6. Koltuk ve Bacaklarından Kaldırarak

Taşıma:

Kurt arıcı iki kişi ise, birisi arkada durup ellerini

koltuk altından sokup önde kenetleyerektutar.Ikinci

kimse önde, yaralımn bacaklan arasma girip iki eliyle bacaklan tutarak yukan kaldmrarak hasta

taşınır.

7. iki El Ustünde Taşııa:

Kurtancı iki kişiden biri bir, diğeri iki elini veya

her ikisi de iki ellerini birbirine kenetlerler. Yar ah bu ellerüzerine oturtulur ve kollan da kurtancılann

omuzlan üstüne konur.

8. Kollar Uzerine Oturtup, Arkadan

Destekleyerek Taşıma:

Kurtancı iki kişi önde el ele tutuşup, arka tarafta

birbirlerinin omuzundan tutarlar. Hastayı

tutuştukları kollan üzerine oturtup, arka taraftan

kollarıyla destek olurlar. Hastanın kollan

kurtancılarm omuzlanmn üzerine konur. .

9. Sandalyeye oturtarak Taşıma:

Yaralı sandalyeye oturtulur. Kurtarıcının biri arkadan, dayanma yerinden tutar. Diğer kurtanel

sandalyenin ön tarafindan tutar. Bu şekilde taşınır.

10. üç Kişinin Bir Yar aliyi Taşıması:

Kurtarıcı üç kişi ise, sırtüstü yatan bir hastanın

altından ellleriyle tutarak, dengeli bir şekilde ayni anda ve yavaşça kaldırarak taşıyabilirler.

ilkyardım ٠

Bir düşman s aldırışından sonra sağlam kalanlar,

bina hastabakıcısının rehberliğinde hasta ve yaralıların yardımına koşarlar. Solunumun

sağlanması, kanamaların durdurulması, yaraların

sarılması, kınklarm tesbit edilmesi gibi ilkyardım

çahşmalanm yaparlar.

Kitabimizin Ilkyardım”bölümündebukonugeniş

olarak incelenmiştir.

vn. İŞGALE ITERORIST

SALDIRILARA KARŞI ALINACAK

TEDBİRLER

Savaş sırasında bazı bölgeler düşmanın işgaline

uğrayabilir. Surdan Sizan düşmanlar veya onlann

yerli işbirlikçileri şehirlere, köylere, evlere saldırarak

terörist faaliyetlerde bulunabilirler. Toplumumuzun,

özellikle suur bölgelerinde yaşayanların bu konuda

uyanık olmalan, can ve mal emniyetini sağlamak

İçin tedbirler almalan gerekmektedir.

1. Köydeki, mahalledeki veya apartmandaki

komşularla iyi bir diyalog ve dayanışma İçine

girilmeli, oturup beraberce tedbirler düşünülmelidir.

Tedbirler konusunda en yakm sivil savunma

örgütünden ve emniyet teşkilâtından bilgi ve yardim

alınmalıdır. .

2. Irk ve mezheb farklılığı problem haline

getirilmemeli, bu konuda İç ve dış tahriklere

kapılmamalıdır. Bütün müslümanlann kardeş

olduğu üzerinde durulmahdır. Bosna-Hersek’te komünist ve dinsiz olanların bile katliamdan

kurtulamadıkları hatırlatıhp, bu ülkede yaşayan ve müslüman kökenli olan herkesin düşmanlara karşı

birlikte olması gerektiği vurgulanmahdır.

3. Dayamşmanm kolaylaşması bakımından

akrabalar veya birbirini tanıyan, birbirine güvenen

insanlar ayni apartmanda veya mahallede

yerleşmelidir.

4. Köye gelip giden yabancılar sorgulanmak,

mahalleye gelen şüpheli kişiler gözlenmelidir.

Apartman sakinleri yakından tanınmalıdır.

5. Köylerde, mahallelerde ve apartmanlarda nöbet

tutulmak, şüpheli hareketler tesbit edilmelidir.

Güvenlik güçlerine haber vermek İçin bir telsiz

vericisi bulundurulmahdır.

6. Saldırıya maruz bölgelerde evlerin bodrumunda

sığmaklar hazırlanmalı, evden eve yeraltından geçiş

yerleri yapılmahdır.Bunlar,bir çatışma durumunda

kadmve çocukların can güvenliği İçin faydahdır.

7. Köylerde ve kenar mahallelerdeki evlerin

bahçesinde kopek bulundurulmalıdır. Kötü niyetli

kimselerin gelişini haber vermesi ve onlara karşı

koyması bakımından faydah olur.

8. Kanunlar çerçevesinde her evde silah

bulundurulmalıdır. Bu silahlann cinsi, kalitesi,

özellikleri konusunda uzman kimselere danışılıp,

devletinizin verdiği en güçlüsilâh temin edilmelidir.

Fazlasıyla mermi stoku yapılmahdır.

9. Silah kullamlması konusunda subay, assubay,

polis veya emeklilerinden veyahut da anlayan

kimselerden yardim istenmek; erkekler olduğu gibi hanımlar da eğitilmelidir.

10. Bir düşman işgaline uğramak söz konusu

olursa, kadınlar ve çocuklar güvenli yerlere

gönderilmeli, erkekler direnişi sürdürmelidir.

Düşmana kesinlikle güvenilmemek, gerekirse

kadnerkek ölünceye kadar savaşılmalıdır. Bosna-

Hersek’te Sırpların ve Hırvatlar’m, Azerbaycan’da Enneniler’in kendilerine teslim olan insanlara

yaptıkları işkencelervekatliamlargözlerönündedir.

Irz ve namus ayaklar altma alınıp, işkence ile olmektense, direnişi sürdürüp şerefli bir şekilde

şehid olmak tercih edilmelidir.

Silah Temin Edilmesi:

a. Av Tüfeği

Av tüfeği almak İçin, aşağıdaki belgelerle bağlı

bulunulan kaymakamlığa müracaat edilir:

1. Savcılıktan alman iyi hal kâğıdı.

2. Sağlık raporu.

3. Nüfus kâğıdı örneği.

• 4. İkâmetgâh ilmühaberi. .

5 ز. Fotoğraf (iki adet)

6. Dosya.

Kaymakamlık emniyet amirliğine havale eder.

Gerekli harç yatınhr. Bir gün sonra av tezkeresi

ahnir.

Av tezkeresinin fotokopisi verilerek, silâh satılan

herhangi bir yerden beğenilen tüfek alınır.

Faturasıyla beraber tekrar emniyete gidilir. Alman

tüfek av tezkeresine kaydettirilir.

b. Tabanca -

Tabanca almak İçin, aşağıdaki belgelerle bağlı

bulunulan valiliğe müracaat edilir:

1. Savcılıktan alman iyi hal kâğıdı.

2. Sağlık raporu.

3. Nüfus kâğıdı örneği.

4. İkâmetgâh ilmühaberi.

5٠ Fotoğraf (dört adet)

6. Dosya.

Valilik il emniyetine havale eder. Gerekli harç yatırılır.

Daha sonra evraklar semt karakoluna gider Karakol gerekli tahkikatı yapar. '

Onbeş gün kadar sonra il emniyetinegidilip ruhsat ahmr.Daha sonra tabanca ahmpemniyete götürülür

ve ruhsata kayd ettirilir.

vm. ikaz VE ALARM

ع Hazırhk İkazı

Bir savaş tehlikesi durumunda hükümetçe uygun

görülürse, sivil halkm ve müesseselerin son hazırhklamu da tamamlamalan İçin hazırhk İkazı

verilir. Bu ikaz radyo, televizyon ve basm yoluyla da duyurulabilir.

Böyle bir ikaz durumunda:

1. Binalardaki koruma personeli, koruma

m۶؛ ٦emesi ve sığmak yerleri bir kere daha gözden

geçirilerek, eksikler tamamlamr ve hizmete hazır

bulundurulur.

2. Daha önce usûlüne uygun bir sığmak yeri hazırlanamaiT sa, binanın bodrum veya zemin

katinda, dışarıya bakan pencere ve duvarları en az, çöküntüye en dayanıklı bir yer sığmak olarak

hazırlamr.

3. Işıkların söndürülmesi ve karartma tedbirleri

gözden geçirilir.

4. Binanm çatısında ve etrafindakolayca yanıcı ve patlayıcı maddeler varsa, zararsız yerlerekaldınhr.

5. En az bir haftalık yedek yiyecek ve İçecek ٠ maddeleri tamamlanarak kaplar İçinde saklanır.

B. Tehlike Haberleri

Olağanüstü durumlarda ve savaş hallerinde, ikaz-

alârm sistemi vasıtasıyla, düşman hava saldırılan

ve radyoaktif serpinti tehlikesiyle ilgili haberler ve gelişmeler bölge halkma duyurulur.

Bu haberlerin herkes tarafından çok iyi bilinmesi ve öğrenilmesi lâzımdır:

a. ikaz (San ikaz):

،،Saldın ihtimali var!” demektir, üç dakika

çalınacak devamh siren (canavar düdüğü) sesi ile duyurulur.

Bu İkazı duyunca:

l.Evveyaherhangi bir binaiçinde bulunuluyorsa; havagazı,elektrikve su anahtarlankapatıhr.Yanan

ocak veya soba varsa söndürülür veya kapaklan

iyice kapatılır.Açıkkapı ve pencerelervarsakapatıhr,

perdeler çekilir. Gece ise, dışanya ışık sızmaması

sağlanır. Sığmağa konulacak yiyecek ve İçecek

maddeleri sığınak yerine taşınır. Giyecekler,

ilkyardım çantası, el feneri gibi eşyalar ahnarak

sığmağa gidecek gibi hazır beklenir.

2. Açıkta biryerde bulunuluyorsa; çokyakmda ise eve veya işyerine gidilir. Veya, bir alârm halinde

hemensaklamnaküzere civardakigenelsıgmaklara,

sığmaklar yoksa yeraltı geçitleri, sağlam pasajlar,

bodrumlar gibi sığınılmağa elverişli bir yere gidilir.

3. Taşıt aracmda bulunuluyorsa; yakmsa hemen

şehir dışına ؟ıkıhr. Veya, bir alârm halinde

saklamlabilecek bir yere gidihr.

b. Alârm (Kırmızı ikaz):

،،Saldın tehlikesi var!” demektir, üç dakika

çahnacak yüksehp alçalan dalgalı siren (canavar

düdüğü) sesi ile duyurulur. .

Bu işareti duyunca:

LEvveyaherhangibirbinaiçinde bulunuluyorsa;

ikaz işaretiyle ilgili önlemlerden eksik kalanlar

çabukça tamamlanıp sığmak yerine gidilir. Tehlike

geçti işaretine kadar sakin bir şekilde beklenir.Ancak

isabet alınmışsa,yıkıhna,yangın,gazveyaradjrasyon

gibi bir tehlike varsa, bina koruma amirinin

gözetiminde başka bir yere sığınılır. j

2. Açıkta bir yerde bulunuluyorsa; en çabuk bir şekilde, hemen saklanmak üzere civardaki genel

sığmaklara; Siğmaklaryoksayeraltı geçitleri,sağlam

pasajlar, bodrumlar, duvar dipleri, kur İçleri gibi

sığınılmağa elverişli bir yere saklanılır. Vücudun

açık yerleri örtülür. Tehlike geçti haberine kadar

buralarda beklenilir. .

3٠ Taşıt aracında bulunuluyorsa; uygun bir yerde

durulur, Siğmalacak bir yer bulunup sığınmağa

çahşıhr.

c. Radyoaktif Serpinti Tehlikesi:Uersaniyelikkesikkesik çalınacak sirencanavar

düdüğü) sesiyle duyurulur. Aynca radyo, televizyon,

hoparlör, megafon gibi araçlarla İlân edilir.

Yayınlarda tehlikenin ne zaman başlayacağı

bildirilmemişse, hemen başlayacak gibi hareket

edihr. Kırmızı ikazda ahnan tedbirler ahmr.

Eğer tehlikenin belli bir süre sonra başlayacağı

bildirilmişse, san ikazda bildirilen önlemler alimr.

d. Tehlike Geçti (Beyaz ikaz):

Hava hücumu veya radyoaktif serpinti tehlikesi

kalmadığı anlamına gelir. Radyo, televizyon,

hoparlör, megafon gibi araçlarla halka duyurulur.

Bu haber duyulunca sığınılan yerden çıkılır. Bir gaz veya radyasyon varsa temizlenilir. Yangm

başlangıçları varsa söndürülür. Kurtarma ve - ilkyardım çalışmalanna yardımcı olunur.

c. Ikazsız Anî Saldın

Şehir ve kasabalann ikazsız anî bir saldmya

uğraması da mümkündür. Herhangi bir ikaz haberi

verilmeden, göz kamaştırıcı kuvvetli bir ışık, yakıcı

bir sıcaklık, çok şiddetli ve sarsıcı bir patlama sesi duyulması anî saldırının belirtileridir.

Böyle bir durumda:

1. Bir bina İçinde bulunuluyorsa; hemen ve mümkünse patlama sesinin geldiği taraftaki duvar

dibine paralel olarak yatılır. Varsa sağlam masa,

Sira, tezgâh, karyola gibi şeylerin altına girilir. Yüz kollarla kapatıhr, açık yerler mümkünse örtülür.

Yıkma dalgası geçtikten sonra, varsa daha emniyetli

biryere gidilir. Tehlike geçti haberinekadar beklenir.

2. Dışarıda açıkta bir yerde bulunuluyorsaj liemen

yere veya varsa yakındaki bir duvar dibi,çükür gibi bir yere yüzükoyun yatıhr. Ense yaka ile, yüz kollar

ile örtülür. Yıkma dalgası geçtikten sonra varsa

yafandaki emniyetli bir yere sığınılır. Tehlike geçti

haberine kadar beklenir.

3. Taşıt aracında bulunuluyorsa, inihr; dışarıda

açıkta bir yerde bulunan bir kimse gibi hareket

edilir.

İFdım

III. BOLUM

ILIDIM

SaışveİFdi- 138

İLKYARDIM

Sağlık personelinin olmadığıbiryerde hastalanan,

yaralanan veya kazaya uğrayan kimselere, sağlık durumlannm kötüleşmesini önlemek İçin, mevcut

imkânlarla yapılan yardıma ilkyardım denir.

ilkyardımın Temel Prensipleri:

1. ilkönce hastanın solunumu düzenlenir.

Solunum yoluaçıhr, gerekirse sun’î solunum yapıhr.

2. Hastanın dolaşımı düzenlenir. Gerekirse kalp masajı yapıhr. Kanamalar durdurulmaya çalışılır.

3. Şoka karşı tedbir alınır.

4. Ismk ve sokmalar ciddiye ahmr.

5. Ağn kesilmeye çahşıhr. Hasta sakinleştirilir.

6. Kırık ve çıkık araştırması yapıhr.

?.Uygun bir şekilde sağlık kuruluşuna götürülür.

I. SOLUNUM sistemi

Solunumun durması, kritik ve acil müdahaleyi

gerektiren bir durumdur, ilk üç dakika İçinde tekrar

başlatılamazsa beyinde tamir edilemeyen hasarlar

meydana gelir.

د NEFESSİZ KALMANIN BELİRTİLERİ

1, Nefessiz kalan bir kimse, şuuru yerinde ise, ani bir refleks olarak elini boğazına götürür.

2. Konuşamaz.

3. Hırıltılı sesler çıkarır ve nefes almak İçin olağanüstü çaba gösterir.

4. Boynunun önündeki kaslar ileri doğru firlar,

solunum sesi kesilir.

5. Rengi moranr; dudaklar, yanaklar, kulaklar,

. tırnaklar ve sonra bütün vücut mavimsi gri bir renk

alır.

Baygm bir kimsedeki nefessiz kalma belirtileri

ise; renginin morarmış olması ve göğsünün inip kalkmamasıdır.

.... B. SOLUNUMA ENGELOLAN ETKENLER

!.Solunum yoluna kaçan yabancı maddeler:

Suda boğulmalarda solunum yolu su ile dolar.

Çeşitli sebeplerle solunum yolunakaçan kan,kusmuk

gibi sıvılar da solunuma engel olabilir. Çocuklarda

burna kaçmlan taş, boncuk, silgi parçası gibi cisimler

genizden gırtlağa düşerek solunuma engel olabilirler.

Yaşlılarda takma dişler solunum yoluna kaçabilir.

2. Solunum yolunda olan değişmeler:

Toz, duman ve tahriş edici gazlanniçe çekilmesine

bağh olarak veya böcek ısırması, İlaç kullanılması

gibi allerjik nedenlere bağlı olarak gırtlak ve nefes

borusunun şişmesi ve spazmı solunuma engel olur.

Gırtlak ve nefes borusunun tümör ve iltihaplan

da solunuma engel olabilir.

3. Anatomik sebepler:

Başın öne eğilmesiyle çene göğse yaklaşmışsa,

bunun sonucuolarakboğazdameydana gelen tutulma

solunumu engelleyebihr.

Bayılmalarda alt çene geriye sarkar, dil geriye

düşerek solunum yolunu kapatabilir.

c. SOLUNUM YOLUNUN AÇILMASI VE suni SOLUNUM .

1. Yaralının ağzının İÇİ temizlenir. Parmak

yarahmnağzmda gezdirilerek, vi geçirmeden ağız içindeki yabancı cisimler, kırık dişler, kumlar ve protez çıkarılır.

2. Hasta sırtüstü yatırılır. Yakası, kemeri,

elbisesinin önü açılır. Hastanın sol tarafına, omuzu

hizasma oturulur.

3. Sol elle enseden tutulup boyun yukan

kaldırılırken, sağ el almdan bastmlıp baş mümkün

olduğu kadar arkaya doğru ittirilir. Boynun iyice

gerilmesi sağlanır. (Kılıç yutma durumu).

(Bu anda solunum başlarsa, bundan sonraki

işlemler yapılmaz.)

4. Boynun ve omuzlann altına herhangi bir eşya vs. konulup el boynun altından çekilir.

5. 801 elle alt çene tutulup öne ve aşağıya doğru

çekilerek ağız açılır; alt dişler üst dişlerin önüne

kadar getirilir. Bu esnada bayılmaya bağlı olarak

kaymış olan alt çene ve dil yerine getirildiği İçin solunum yolu açılır.

(Bu anda solunum başlarsa, bundan sonraki

işlemler yapılmaz.)

6. Sol elle hastamnağzıaçıhrken, sağ elle hastam

burnukapatıhr.

7. Derin nefes alınır, ağız hastanın ağzına iyice

kapatacak şekilde yerleştirilip, güçlü ve hızlı bir şekilde, hastanın göğsü yükselinceye kadar üflenir.

8. Sonra ağız hastanın ağzından çekilip tekrar

derin nefes ahnir. Dakikada 12-17 defa, göğsü

yükseltecek şekilde ağızdan ağıza sun’î solunum

yaptınhr. Hasta nefes almaya başlayıncaya veya

öldüğünden emin oluncaya kadar sun’î solunuma devam edilir.

9. Hasta nefes almaya başlamışsa, tam olarak

kendine gelinceye kadar hava yolu açık tutulur.

OAgızdanağızanefesverilirkenhastanın göğsü

yükselmezse boyun oynatılarak, daha da gerdirilerek

hava yolu tekrar kontrol edilir ve daha güçlü üflenir.

11. Bütün bunlara rağmen göğüs yükselmiyorsa,

solunum yolunda bir yabancı cisim olabileceği

düşünülür. Hasta yan yatırılıp, omuzlan arasma

vurulur. Gerekiyorsa, solunum yolundan yabancı

cisimlerin çıkarılmasıyla ilgili diğer yöntemler

uygulanır.

D. SOLUNUM YOLUNDA YABANCI

CİSİMLER

Çocuklarda, yaşlılarda ve yutma güçlüğü olan kimselerde daha çok görülür. Küçük çocuklarda

boncuk, misket, leblebi, şeker gibi kati maddeler

ağza alınıp, bilmeden solunum yoluna kaçırılır.

Bunun sonucunda solunum durabilir. Onun İçin bir an önce aşağıdaki müdahaleler yapılarak solunum

yolu açılmaya çalışılır. Yabancı cismin

Çikanlmasmdan sonra, gerekirse ağızdan ağıza

solunum yapılır.

1. Hasta ayakta dururken arka tarafa geçilip, bir

ellekanundantutulur.Hastayı biraz öne eğipsııtına,

kürek kemikleri arasma el ayasıyla dört kez kuvvetlice vurulur. (Yukandaki şekil)

2.Eğerhastaayakta ise veyaoturuyorsa; hastanın

arkasında durulur, kollar onun beline dolanır. Bir yumruk öbür elle tutularak hastamn göğüs kemiği

ile göbeği arasma yerleştirilir. Yumruk hastamn

midesi üzerinde yukanya doğru çabuk hareketlerle

birkaç defa bastınhp bırakılır.

3. Hasta uzanmışsa, hasta sırtüstü yatınhp

bacaklarının üzerine dizler kenarda kalacak şekilde

oturulur. Bir elin ayası hastanın göğüs kemiği ile göbeği arasına yerleştirilir. Diğer el de onun üzerine

konur. Eller, hastamn midesi hizasında yukanya

doğru birkaç defa hızla bastınlıı.

4. Yabancı cisim çıktıktan sonra solunum yolu açık tutulur. Solunum halâ başlamamışsa ağızdan

ağıza sun’î solunuma başlanır.

b. ÇOCUKLARDA:

1٠ Çocuk elle göğsünden tutulup kolun üzerine

yatınhr. Kürek kemikleri arasma ele dört kez

vurulur.

2. Bir sandalye üzerine oturulur. Çocuk bacağm

üstüne yatırılıp, başı bacakların arasına sarkıtılır.

Sırtına elle birkaç defa kuvvetlice vurulur.

3. Çocuk omuza alımr, başı ön tarafta aşağı doğru

sarkıtılır. Sol elle kollarından tutulurken, sağ elle bir kaç defa çocuğun Sirtma kuvvetlice vurulur.

4. Küçük çocuk ayaklanndan tutulup baş aşağı

sarkıtılır. Diğer elle sirtma dört kez vurulur.

5. Küçük çocuk bir elle göğsünden tutularak baş aşağı sarkıtılır. Diğer elle sırtından bastmhr.

BURUNDA YABANCI cisimler

Küçük çocuklarda nohut, boncuk, düğme, kuru

fasulye, kum, silgi gibi şeyler burna kaçabilir.

Küçük cisimler sümkürtülmekle çıkarılır.

Büyükçe olan yuvarlak cisimler, pensle almak İçin uğraşihrsa daha yukarılara kaçabilir; gırtlağa

düşerek solunum yolu tıkanmasına sebep olabilir.

Burundakalanbircisim,çocuk uyurkenaym şekilde

gırtlağa düşebilir.

Nohut gibi İçine su alabilen maddeler ise burun

İçinde zamanla şişerek kokuya ve infeksiyona sebep

olurlar.Obakımdan bir an önce birdoktora götürülüp

çıkartılmalıdır.

Doktora götürme imkânı olmayan durumlarda,

ucu u şeklinde eğilmiş bir telle cismin arkasına

ulaşıp yuvarlayarak dışan çıkarmak denenebilir.

II DOLAŞIM sistemi

i IIP DUASI

Kalp durması, ağır ve ciddi kalp hastalıklarının

veya öldürücü hastalıklann son anında ortaya çıkan

kaçınılmaz bir sondur. Fakatbazan—kalbibesleyen

damardaki tıkanma, solunumun durması, elektrik

çarpması... gibi— beklenmedik bir anda ortaya

çıkabilir. 0 anda derhal müdahale imkânı

bulunabilirse hasta kurtulurvetekrarnormal hayata

döner.

Kalp durması 4 dakikayı geçtiği takdirde beyinde

tamir edilemeyecek hasarlar meydana gelir.

Kalp lasajı (Dışarıdan):

1. Hasta yere sırtüstü yatırılır. Baş alçak, ayaklar

yüksekte olmalıdır. Yumuşak yatakta masaj

yapılamaz.

2. Masajı yapacak kimse hastanın sağ t araba

diz çöker. Bir elin aya kısmım göğüs kemiğinin alt kısmma koyar. Diğer eli de onun üstüne bastmr.

Dirsekler gergin tutulur ve bütün gövde ağırlığı

verilerek bastmhp bırakılır. Dakikada 60 defa bastmhr. Her bastırmada göğüs kemiğinin altucu 3-

4 cm kadar inip ؟ikmalidir. Bu esnada kaburga

kırılabilir. Küçük çocuklarda göğüs kemiği ortasma

sadece parmaklarla bastınlmahdır.

3. Masaj esnasında bağırarak bir yardımcı

çağırmahdır.Ağızdan ağıza sun’îsolunum yaptıracak

bir yardımcı temin edilemezse, her 15 masajda bir 2­

3 defa ağızdan ağıza solunum yaptmlmahdır.

4. Sun’î solunum yaptıracak kimse varsa, hastanm

öbür tarafına geçerek ağızdan ağıza sun’î solunuma

başlar. Bu sefer 5 kalb masajı yapıldıktan sonra,

yardımcı arkadaş 1 kez ağızdan ağıza solunum

yaptırır. Sonu؟ olarak dakikada 60 kalp masajına

karşılık 12 kez solunum yaptmlmış olur.

5. Üçüncü bir kimse varsa, o da hastanm

bacaklarım yukan kaldırarak kalbe giden kan miktanm artım.

Bu işlemlere gözbebeği küçülünceye, nabız

alınıncaya ve hastanın rengi düzelinceye kadar

devam edilir. Kalp tekrar çalışmaya başlayınca,

hastayı sarsmadan, nazik bir şekilde hastaneye

götürmelidir.

B. GOG AGRISI (ANGINA PECTORIS)

- Koroner hastalığı olan kimselerde görülür. Kalp

kasını besleyen damarlardan birinin spazmına

(büzülmesine) bağlı olarak yeteri kadar oksijen

gidememesi sonucu ortaya çıkan bir ağndır. Ağn

göğüs kemiğinin arkasında, baskı ve sıkıştırma

tarzında hissedilir. Genelliklesolkola,omuza, dirseğe

yayılır. Sırta, boyna, solçeneye, dişe ve mide bölgesine

de yayılabilir.

Daha çok hasta yorulduğu zaman, yokuş veya

merdiven çıkarken,heyecanlandığızaman,üzüldüğü

zaman ağn nöbeti gelir.

Göğüs Ağrısında ilyardım:

1. Hasta olduğu yerde durursa, dinlenirse ağrı birkaç dakikada geçer. 10 dakikadan fazla sürmesi

nadirdir.

2. Hastanın dili altma koronor dolaşımı

düzenleyici bir ilâç verilir. (Trinitrin, îsordil 5 mg, Sorbidvs.)Hasta dahaonce de boylenobetler geçirdiği

İçin, yanmda bu ilaçlardan birisi genellikle vardır.

3. Paniğe kapılmadan ağnnın geçmesi beklenir.

Bazan dilaltı hapını birkaç kez vermek gerekebilir.

Yarim saate kadar geçmeyen ağrılarda kalp krizi

(infarktüs) düşünülür, doktor çağnhr.

c. KALP KRİZİ (MYOKARD İNFARKTÜSİİ)

Kalbi besleyen koroner damarlann uzun süre büzülü kalması veya tıkanması sonucunda, kalp kası o bölgede kansız ve oksijensiz kahnca kalp krizinden bahsedihr. .

1. Göğüs kemiğinin arkasında, baskive sıkıştırma

tarzmda ağn hissedilir. Ağn çok şiddetlidir ve ölüm

korkusuyla birliktedir. Genelle sol kola, omuza,

dirseğe yayılır. Sırta, boyna, sol çeneye, dişe ve mide

bölgesine de yayılabilir.

2. Hastanın rengi solar, alnmda iri ter damlaları . belirir. Sonra bütün ■vücudunu soğuk bir ter kaplar

(Ecel teri).

3. Bulantı ve kusma hemen her vakada vardır.

Kalp Krizinde ilkyardım:

1. Hasta sırtüstü yatırılır. Nefes darlığı olursa

başı ve göğsü yükseltilir, yan oturur duruma getirilir.

2. Dilaltı hapı verilir.

3. Doktor çağınhr. .

4. Doktor yoksa, sarsmadan sedye ile hastaneye

götürülür.

III. KANAMALAR

Vücuddaki ana kan damarlanndan birinin

kanaması son derece tehlikelidir. Bir litrelik kan kaybı, şokun orta derecede belirtilerini; iki litrelik

kayıp, vücudu ؟ok tehlikeli duruma sokacak şiddetli

bir şok halini ortaya çıkarır, üç litrelik kayıp ise genellikle öldürücüdür.

Olağanüstü durumlarda ve savaşta, ciddi

kanamalar acil olarak kontrol altma ahnmahdır. Aksi halde yaralılar kaybedilebilir.

د DIŞ KANAMALAR

1. Atardamar Kanamaları:

Kan kalpten, atardamar denilen damarlarla

vücudun her tarafma gönderilir. Atardamarlar

genellikle kaslann altmda, İç kısımlarda bulunurlar.

Ancak, hareketli eklemlerin İç kısımlarında — koltukaltında, dirseğin İç kısmında, kasıkta, dizin

alt kısmmda— yüzeye yakm seyrederler.

Bir atardamar kesildiğinde, kalp atışlanmn

ritmine uygun olarak belirli hşkırmalarla veya darbeler şeklinde bu yaradan parlak kırmızı kan akar.

Büyükçe bir atardamar hasar görürse, oldukça

büyük miktarda kan, kısa bir zaman İçinde

kaybedilebilir. Bunun İçin, atardamar kanamalan

en tehlikeli kanamalardır. Acilen kontrol altma

alınmazsa öldürücü olabilirler.

2. Toplardalar Kanamaları: -

Toplardamarlar, vücudun her tarafında

kullamlan kani kalbe taşırlar. Genellikle yüzeye

yakm seyrederler.

Bir toplardamar kesildiğinde,koyu kırmızı renkte,

atardamar kanamasma göre yavaş akan bir kanama

olur. Toplardamarlardaki kan basmel, atardamarlara

göre çok daha düşüktür. Yine de fazla miktarda kan kaybı olabilir. Fakat atardamarlara göre daha kolay

kontrol altma almırlar.

3. Kılcaldamar Kanamaları:

Kılcaldamarlar, atardamarlarla toplardamarlan

birleştiren ince damarlardır.

Kılcaldamarlara ait kanamalar, küçük

kesiklerden ve sıyrıklardan meydana gelir. Kan bu yaralardan yavaş yavaş ve sızarak akar. Akan kan fazla değildir. Kolay kontrol altma almırlar.

Genellikle kan pıhtılaşır ve kanama kendiliğinden

durur.

a. Direkt Basınç Uygulanması:

1. Her türlü dış yara kanamasında yapılacak ilk İşlem, yara üzerine basınç uygulamaktır. Basınç

uygulaması, önce parmak veya elle direkt olarak

kanama yeri üzerine bastırılmak suretiyle yapılır.

Eğer varsa steril bir gazlı bez, yoksa temiz bir bez veya kumaş parçası kullanmak suretiyle de basınç

uygulaması yapılabilir. .

Direkt basınç uygulaması kanama duruncaya

kadar devam etmelidir. Yanm saatlik bir uygulama

genellikle yeterlidir.

2. Yarim saat devamh basınç uygulandığı halde

kanama durmamışsa, basınç sargısı yapılır. Basınç

sargısı yaramn üzerine direkt olarak tatbik edilen ve sıkıca sarılmış bir bandajla tutturulan bir sargıdır.

Normal pansuman bandajmdan daha sıkıdır. Fakat

kan dolaşımını engelleyecek kadar da sıkı olmamalıdır.

Basınç sargısı bir iki gün yerinde bırakılır.

Kanamanın durumu ve sargmm dolaşımı aksatıp

aksatmadığı devamlı kontrol edilir.

b. Yukarıya Kaldırma:

Yarak kol veya bacağı, mümkün olduğu kadar

kalp hizasının üzerine kaldırmak, kanin kalbe geri

donesine yardim eder ve yaradaki kan basmam

düşürerek, kan kaybım azaltır. Fakat bu uygulama

tek başına kanamayı durdurmaya yetmez. Bunun

İçin direkt basmçla beraber uygulan.

c. Turnike Uygulanması:

Kanama yerine uygulanan direkt basınç ve yukanyakaldırmauygulamalannarağmenkanama

durdurulamamışsa, ozaman turnike uygulanmasına

baş vurulur. Nadiren ihtiyaç olur.

Turnike kol veya bacağm üst kısmınajarah alan ile kalp arasına uygulanır. Kolda dirsekle omuz

arasında, bacakta dizle kalça arasmda tek kemik

olduğu İçin, sıkıştırarak dolaşımı engellemek

mümkündür. Bununiçm bir kayış, ipveyabezparçası,

kol veya bacağın etrafina sanlır; arasma bir sopa

yerleştirilip çevirmek suretiyle kan akımını

durduracak kadar sıkılır.

Çözülmeyi engellemek İçin sopamn bir ucu da o organa bağlamr.Daha sonra yara temizlenip sanhr.

15-20 dakikada bir turnike gevşetilip dokularm

kansız kalması önlenmeye çalışılır.

Turnike atardamardaki kan akımını durduracak

kadar sıkı olmazsa, yalmz toplardamar dolaşımına

engel olduğu İçin kanamayı daha da artırabilir.

Aynca,ilgih yerlerdeki sinirlerde ve dokularda tamir

edilemez hasarlara sebep olabileceği İçin, gereksiz

yere uygulanmamalıdır.

B. İÇ KANAMALAR

Yaralanmaya veya bir hastalığa bağlı olarak,

organlardaki kamn damar dışına çıkıp organ veya

vücut boşluklanmniçine akmasmaiçkanama denir.

Dalak,karaciğerve böbrekler düşme ve çarpmalar

sonucu yırtılabilir. Karm boşluğuna kanama olur. Dış gebelikteyineyırtılmasonucukarmiçinekanama

olur. .

Sindirim yolunda ülserlere ve tümörlere bağlı

kanamalar olabilir. Yemek borusu, mide ve onikiparmak barsağı ile ilgili kanamalarda kan kusma (hematemez) görülebilir. Büyük abdestin

rengi hazmolmuş kandan dolayı siyahtır (melena).

Kahnbarsakkanamalannda dışkı ile kanşık kırmızı

kan gelir. .

Akciğerin tüberkülozunda ve tümörlerinde

solunum yoluna kanama olabilir. Balgamla beraber

kan tükürülür• (hemoptizi). L

Bobrel ve idrar yollarından taşa veya

iltihaplarabağli olarak kanamalar olabilir.

Kanama hızh ve fazla ٠ miktarda olursa hasta

fenalık duyar, solar ve soğuk ter dobeye başlar.

Tansiyon düşer, nabız gittikçe hızlamr ve küçülür

(filiformnabız).Derhal kan verilmezse şoka girebilir.

Onun İçin hasta başı aşağıda yatmlarak, sedye ile acilen hastaneye götürülmelidir.

BAZI KANAMALAR

1. BASUR MEMELERİNİN KANAMASI

Basur memeleri (hemoroidler) ٠ makad

bölgesindeki küçük toplardamarların şişmesiyle

oluşur, iltihaplanmalar olduğunda ağrılıdır.

Kanamalar olabilir. Kanama olduğu zaman:

1. Sırtüstü yatıp istirahat edüirç'kalça ve bacaklar

yüksekte tutulur.

2. Dayamlabilecek kadar sıcaklıkta suyla

doldurulmuş bir kabm İçine oturulur; soguyuncaya

kadar beklenir. Bu uygulama günde iki üç defa tekrarlanır.

3. Makat bölgesine bir havluya sarılmış Sicak

termofor, tuğla veya ütü uygulanabilir.

4. Tuvalette uzun süre oturulup ıkınılmaması

tenbih edilir. Soğukmevsimlerdetaharetlenmekiçin

sicak su kullanması ve kurulanması tavsiye edilir.

5. Şikâyetler devam ediyorsa doktora gidilir.

2. BURUN KANAMASI (EPISTAKSİS)

؟ok sik rastlanan ve acilmüdahalegerektiren bir burun hastahğıdır. üç bolümde inceleyebihriz:

a. Burnun kendi hastalıklarına bağlı olan

kanamalar: -

Gelişme çağındaki çocuklarda ve gençlerde sik görülür. Burnun aşağı ön kısmındaki damarh

alandan (Little sahası) kanama olur. Sik sik tekrarlasa da tehlikesizdir. Bunun dışında burun

boşluklanndaki tümörlerde de kanama olabilir.

b. Genel hastalıkların seyri esnasında

görülen burun kanamaları:

Damar sistemi hastalan sonucunda oluşan

tansiyon yiiksekliğinebağholarakburun kanamalan

görülebilir.

Kan hastahklannda ve karaciğer hastahklannda,

pıhtılaşmayla ilgili maddelerin eksiğine bağh

olarak burun kanamaları görülebilir.

Çeşitli infeksiyon hastalıklarında,

zehirlenmelerde; havacı ve dahcilarda ani basınç

değişikliklerine bağlı olarak burun kanamalan

görülebilir.

c. Travmalara bağlı burun kanamalan:

Burna isabeteden çarpma ve vurmalar sonucunda,

burun İçinin yırtılmasına bağlı olarak kanamalar

görülür. .

IH KANAMASINDA İLKYARDIM

l.Enbasitşekil, burun kanatlannımn iki parmak

arasma alınıp, 8-10 dakika sıkıca tutulmasıdır. Bu uygulama burnun aşağı ön kısmından olan kanamalarda etkilidir.

2٠ Hasta başı arkaya eğilmiş olarak dikbir şekilde

oturtulur.

3. Burun köküne, boyna bir beze sanlmış buz tatbik edilmesi faydah olabilir.

4. Kanama durmuyorsa, burun kanamasma sebep

olan genel hastalıklar da düşünülerek doktora

götürülür.Kamıı solunum yoluna kaçmasını önlemek

İçin, hasta yan yatırılaraktaşınır. .

5. Doktora götürme imkânı yoksa, burna tampon

uygulanabilir. Bununiçin2-3 cm genişliğinde, 30 cm uzunluğunda gazlı bez alınır Tuzlu suda 10 dakika

kaynatıhr.Vazelin sürülüp arkadan öne doğru burun boşluğuna sıkıca yerleştirilir. Kanayan damar

üzerine yeteri kadar basınç uygulanabilmesi İçin, diğer burun deliğine de tampon uygulanır. Tampon

en fazla 48 saat yerinde tutulabilir.

3. DÜŞÜK TEHDİDİNDE İLKYARDIM

Hamileliğin ilk yirmi haftasmda düşmeye,

çarpmaya veya başka sebeplere bağh olarak kanama

başlayabilir. Bununla beraber belde, kanndaağnlar

vardır. Böyle bir durumda:

1. Hastaya kesin yatak istirahati yaptınhr.

Dizlerini dikip sırtüstü yatması sağlanır. -

2. Hasta psikolojikbakımdan rahatlatılır, paniğe kapılmaması sağlanır.

3. Cinsel perhiz uygulanır.

Bu tedbirlerle hastanın şikâyetleri azalmazsa, - sedye ile sarsmadan hastaneye götürülür.

IV٠T،İH

Çesitli sebeplere bağlı olarak vücut dokularının

bütünlüğünün bozulmasına yara denir. Kapalı veya

açık olabilir.

A. KAPALI YARALAR

l.Hematom:

ÇarpmaVe vurmalara bağlı olarak deri altmda

kitle teşkil edecek şekilde kan birikmesine denir.

2. Ekimoz: .

Çarpma ve vurmalarabağbolar ak kanamaolmuş

ve bu kan dokular İçine sırsız olarak dağılmışsa , ekimozdan bahsedilir.

3. Bûl: i

Yanma, vurma gibi sebeplere bağlı olarak derinin

üst tabakaları arasında SIVI toplanmasıdır. '

B. AÇIK YARALAR

1. Sıyrık şeklinde yara:

Çok zaman sürtünme sonucu oluşan, derinin üst tabakalarım İçine alan yüzeysel bir yaradır.

Kılcaldamar kanaması vardır. Yara yüzeyi temiz

değildir, iltihaplanma olabilir.

2. Kesik şeklinde yara:

Kesici cisimlerle oluşan, kenarlan düzgün bir yaradır. Genellikle temizdir. Yaranın derinliğine

bağlı olarak fazla kanama olabilir.

3. Yırtık şeklinde yara:

Keskin kenarlı olmayan cisimlerle oluşan bir yaradır. Kenarlan düzensizdir.

4. Delik şeklinde yara:

i؟ organlara kadar uzanan delici cisimlerle

meydana getirilmiş olan bir yaradır, i؟ kanamalara

ve iltihaplanmalara sebep olur. Kanamayı

arttırmamak İçin delici cisim duruyorsa, hastaneye

gidinceye kadar Çikanlmaz. Şoku ve kanamayı

önleyici tedbirler ahnir.

' 5. Ezik şeklinde yara: ٠

Ağır bir darbe, çarpma, sıkışma gibi sebeplerle

dokuların ezilmesi sonucu oluşan yaradır.

iltihaplanma tehlikesi büyüktür.

6. Ateşli silah yarası:

Ateşli silahlardan Çikanmermilerle veya patlamış

bomba parçalan (şarapnel) ile oluşan yaradır.

Merminin çıkış deliği giriş deliğinden büyüktür.

: iltihaplanma ihtimali fazladır. Şarapnelyarasıdaha

ر büyüktür.

7. Isırık yarası:

insan ve hayvanların ısırmasıyla oluşur,

iltihaplanma tehlikesi büyüktür. Kuduz ve tetanoz

ihtimali var dır. Kuduz ve tetanozu önlemek İçin gerekli aşı ve serumlar yapılmalıdır.

AÇIKYARALANMALARDAİLKYARDl:

1. Kanama durdurulmaya çahşıhr.Yaranın yerine

ve derinliğine göre direkt basınç uygulanabilir. Yarah

organ yukan kaldınhr. Kanama durdumlanuyorsa

—özellikle kol ve bacak kopmalarında— turnike

tatbik edihr.

2. Yar ah hasta yatırılır. Boylece kan kaybma,

ağrıya veya kan görmeye bağlı olarak hastanın

tansiyon düşmesi sonucu bayılması önlenmeye

<^٠ çalışılır. -

3. Once yaranın etrafı su ve sabunla temizlenir.

Sonra, yaranm temizliğine bakılır. Toz toprak gibi yabancı maddeleri gidermek İçin varsa serum

fizyolojik ile, yoksakaynamış soğumuş suileyıkamr.

4. Yara üzerine oksijenli su, tentürdiyot gibi antiseptik Sivdar dökülmez. Çünkü, yarayı daha da derinleştirirler ve iyileşmeyi geciktirirler.

5٠ Yara İçinde görülen mermi, şarapnel, kemik

parçalan gibi cisimler çıkartılmaz. Aksi halde

durdurulamayan kanamalara sebep olunabilir.

6. Yaranm üzerine varsa steril (mikropsuz) bir pansuman (gazlı bez, ped), yoksa temiz bir kumaş katlanarak konur, üzeri sargı bezi ile sanhr.

7. Yaralanmış bölge üzerine havluya sanlmış

buz torbası konulabilir. Bu uygulama şişlik, kanama

ve ağnyı azaltır.

8. Büyük, derin veya delici yar alanmalarmutlaka

doktora götürülmelidir.

9. ntihaplanmayı (enfeksiyon) önlemek İçin hergün pansuman yapılır. Yara yerinde kızankhk,

şişlik, ağn olması, ISI artması iltihap behrtisidir.

Antibiyotik ve ağn kesici kullanmak gerekir. Böyle

bir durumda hasta doktora götürülmelidir.

c. DELİCİ KARIN YARALANMALARI

Kann bölgesi birkaç katkastabakasiile örtülüdür,

ide, barsaklar, karaciğer, safra kesesi, dalak,

pankreas, idrar kesesi ve idrar yollan karin İçinde

bulunur. Bu organlann yaralanmalan kanamalara

ve kann İçini döşeyen zann (periton’un) tehlikeli

iltihaplanmalarına yol açabilirler. Bu yaralanmalar

en çok bıçak, kama, ŞİŞ gibi delici cisimlerle ve ateşli

silahlarla olmaktadır.

Delici Kann Yaralanmalarında ilkyardım:

1. Hasta sırtüstü yatırılır, dizleri dikilir; boylece

kann kaslanmn gevşemesi sağlanmış olur. Dizlerin

dikili kalması İçin altma bir şeyler konur. Başı biraz

yükseltilir. Sedye ile taşınır.

2. Yaranın üzeri, mikropsuz(steril) bir pansuman

veya temiz bir bezle kapatıhr. Hafif basınç yapacak

şekilde sanhr.

3. Kann yaralanması sonucunda eğer barsaklar

dışan çıkmışsa, kesinlikle İçeri sokulmaz. Olduğu

gibi kann üzerinde bırakıhp, steril bir gazh bezle

veya temiz bir bezle örtülür. Kurumayı önlemek İçin kaynatılıp soğutulmuş su ile ıslatılır, üzerinden çok sıkı olmayacak şekilde sanhr.

4. Yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmez. Agn

kesici İlaç verilmez. ‘

5. Kanniçineniifuz eden kann yaralanmalarında

yaralılar hiç bekletilmeden, acil olarak hastaneye

gönderilmelidir.

V.KARIN AĞRILARI

Şiddetli ve birdenbire başlayan kann ağnlan

hasta b aklindan önemlidir. Bunların bir kısmında

acil cerrahi müdahale gerekebilir. Bir kısmmda ise tıbbî tedavi yeterlidir.

A. ACİL AMELİYAT GEREKTİREN Kil

AĞRILARI:

1. iide veya Onikiparmak Barsağı ülseri

Delinmesi (Peptik Ulser Perforasyonu):

Mide bölgesinde çok şiddetli ve sürekli bir ağrı vardır. Krsa sürede bütün karma yayihr. Kann tahta

gibi sertve çöküktür (Kayık kann). Hasta hareketsiz

yatmakta ve bağırmaktadır.

Erken olarak kusmalar başlar, ilk saatlerde terleme var dır. Soluk, çökük ve gergin bir yüz görünümüvardır. Burun sivrilmiştirCHipokrat yüzü).

Sedye ile, rahat edebileceği bir şekilde yatmlarak

acilen hastaneye götürülmelidir.

2. ince Barsak Tıkanması (ileus):

Çeşitli sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Göbek çevresinde şiddetli, zaman zaman şiddeti

azalıp çoğalan (kolik tarzında) bir ağn vardır. Ağn iki üç dakikada bir gelir. Zamanla kann İÇİ zan iltihaplanınca, sürekli hale gelir.

Kusma erkenbir belirtidir. Kısa aralıklarla bol ve püskürerekkusulur. önce midedeki maddeler, sonra

onikiparmak karsağındaki safralı sıvılar kusulur.

Daha sonra incebarsaktaki maddeler kusulur.

Barsak hareketlerinde artma görülür. Karin

üzerinden görülebilir ve gürültüsü duyulabilir,

ilerlemiş vak’alarda yavaşlar ve kaybolur.

Hasta büyük abdestiniyapamazvegaz çıkaramaz.

Sedyeile,rahatedebilecegi bir şekilde yatırılarak,

acilen hastaneye götürülmelidir.

3. Akut Apandisit:

Çocuklarda ve gençlerde sik rastlanır,

incebarsaklakahnbarsağmbirleştiği yerde bulunan

10-12 cm uzunluktaki korbarsağm iltihabıdır.

Önceleri göbek çevresinde şiddeti azahp çoğalan

(kolik tarzında) ağnlar duyulur. Fakat elle muayene

edihrse karnin sağ alt bölgesi hassas bulunur.

Bulantı, kusma vardır. ٠

Daha sonralan iltihap karm İÇİ zanna yayihnca

ağn karnin sağ alt bölümüne yerleşir. Oriya

bastmnca ağn artar. Bastmp aniden bırakılınca

daha fazla ağn duyulur. Kann kaslan tahta gibi gerginleşir.Kusmalarşiddetlenir.Ateşyükselir.Ağn

sağ bacağa doğru yayılır.

Ağnlı bölgeye havluya sarılı buz torbası koyup,

sedye ile acilen hastaneye götürülmelidir.

B. ACİL AMELİYAT GEREKTİRMEYEN

KARIN AĞRILARI: -

1. Safra Koligi:

Genellikle kırk yaşını aşmış şişman kadınlarda

görülür. Ağrının nedeni, safra kesesi veya safra

yollarındaki taştır.

Çok zaman gece başlar. Şiddetli, kolik tarzında

(şiddeti azalıp çoğalan) bir ağrıdır. Karnin sağ üst bölümünde,kaburgakenannda hissedilir. Sırta, sağ omuza vurabilir. Bulantı ve kusma vardır.

Elle muayene edilirse safra kesesi bölgesinde

ağrı ve kaslarda gerginlikvardır. Sağ kaburga üzerine

yumrukla vurma, şiddetli ağnya neden olur. .

Hastaya ağn kesici ilâç verilebilir (Baralgin,

Novalgin).

Tekrarlayan ağrılarda, hasta hastaneye

götürülür. Uygun bir zamanda ameliyatla taş alınır.

2. Peptik Ülser Koliği:

Mide ve oniki parmak barsağı ülserlerinde bazan

çok şiddetli ağn görülebilir. Ağnnın yeri mide

bölgesidir (karnin üst kısmında, kaburgalar

arasındaki yumuşak bölge). Kusma vardır.

Ağn kesici İlâçlar verilir (Baralgin, Novalgin).

Antiasit (Mucaine, Talcid) verilir. Süt verilebilir.

3. Barsak Koliği:

ince barsak koliğinde göbek çevresinde, kaim

barsak koliginde sol alt kadranda kolik tarzında

şiddetli ağn vardır. Kusmalarla birlikte ishal de vardır. Besin zehirlenmelerinde, zehirlenmelerde ve gastro-enteritlerde görülür.

Ağn kesici İlâçlar verilir (Baralgin, Novalgin).

4. Böbrek Koliği:

Böbrekten idrar kesesine kadar idrar yollannm

herhangibiryerindekitaş, kan pıhtısı vs. tıkanmaya

ve şiddetli ağnya yol açar. Ağn şiddetlidir. Şiddeti azalıp çoğahr (kolik tarzmda). Ağn belde, böbrekler

hizasmda olabilir. Kasığa yayılır. Daha aşağı

bölgedeki taşlarda kasıkta ağn olur, idraryaparken

yanma SIZI olur, idrarm rengi bulanık veya kanlı

olabilir.

Ağn kesici İlâçlar verilir (Baralgin, Novalgin).

Sicak su dolu bir küvete, leğene girmek ağnyı

hafifletir.Ağnyan yere sicak tatbiki de faydaholabilir.

VL YANIKLAR

Isı, elektrik, kimyasal maddeler ve radyoaktif

ışınlarla meydana gelen doku harabiyetine yamk

denir. Bu harabiyetin şiddeti yamk sahasmm

genişliği ve yanığı meydana getiren etkenin devam

süresi ile orantılı olarak artar.

istatistiklere göre yamklann %77 si alev ve patlama nedeniyle, 213 ü su ve diğer sıvılarla

haşlanarak, %5 i ateşle temas ederek, %3 ükimyasal

nedenlerle ve %2 si de diğer sebeplerle meydana

gelir.

üçyaşmaltındaki çocuklar genelliklehaşlanarak

yanarlar, üçle 15 yaş arasındakiler elbiselerinin

alevle tutuşmasından; 15 le 60 yaş arasındakiler

endüstri kaz alan nedeniyle ve 60 yaş üzerindeki

şahıslar ise fenahk geçirme,yatakta sigaraiçmegibi

sebeplerle yanarlar. Aşağı yukan vakaların %80 i evlerde meydana gelir. Harp zamanlannda ise yamklar en çok uçak kazalan, gaz patlamalan, alev makinalan ve bomba patlamaları ile meydana gelir.

د YANIKLARIN SINIFLANDIRILMASI.

a. Derinliğine Göre:

1. Birinci Derece Yanıklar:

Derinin dış tabakalarım ilgilendirenbiryanıktır.

Deri yüzeyi kızarmıştır (eritem). Uzun süre güneşte

kalma hallerinde görülür. Ağrı ve hafifşişme (ödem)

vardır. Ağrı ve yanma hissi genellikle 24 saatte

geçer. Yüzeyelbiryaralanmaolduğuiçin iltihaplanma

(enfeksiyon) görülmez. Deri dökülür ve yara 3 ile 6 gün İçinde iyileşir.

2. ikinci Derecede Yanıklar:

Derinin tamamı etkilenmiştir. Kızarıklığa ek olarak İÇİ su dolu kabarcıklar (vezikül, bul) oluşmuştur. Ağn ve şişme (ödem) oldukça fazladır,

iltihaplanma (enfeksiyon) olabilir, iltihaplanma

olmazsa 14 ile 21 gün İçinde iyileşirler.

3٠ Üçüncü Derecede Yanıklar:

Derinin tamamı ve derialtmdaki dokular yanmış

ve harab olmuştur. Bazan kemiklere kadar

etkilenmiştir. Deri yumuşakhğım ve nemliliğini

kaybetmiş, kösele gibi olmuştur. Kuru ve kömür

rengindedir.

Sinir uçlan da yandığı İçin yarada ağrı ve hassasiyet yoktur. Kendi kendine iyileşme olmaz.

Yamk merkezlerinde ölü dokular temizlendikten sonra, sağlam deri nakli yapılar akortülmek suretiyle

tedavi edilebilirler. .

b. Genişliğine Göre:

3. İÇİ Yanıklar:

Vücut yüzeyinin %5 inden daha az bir kısmını

tutan birinci ve ikinci derecedeki yaraklardır. (Yüzde,

ellerde, ayaklarda ve genital bölgede yamk yoktur.)

1. Orta Yanıklar:

Vücut yüzeyinin %5 le %10 u arasım kapsayan

ikinci derecedeki yanıklarla, vücudun %10 undan az bir kısmını tutan üçüncü derecedeki yanıklardır.

3. Büyük Yanıklar:

Derecesi ne olursa olsun vücud yüzeyinin %10 undan fazlasını İçine alan yanıklardır. Vücut

yüzeyinin %20 sindenfazlasım oluşturan yanıklarda

hayat tehlikeye girmektedir.

B. YANIKLARDA YANIK VÜCUT

YÜZEYİNİN HESAPLANMASI

Yamk vücut yüzeyi Dokuzlar Kaidesi’ne göre hesaplanır. Buna göre, erişkin bir kişide kollannher

biri vücud yüzeyinin %9 unu oluşturur. Her bir bacak %18 ini, gövdenin ön yüzü %18 ini, gövdenin

arkası %18 ini, baş %9 unu, edep bölgesi de %1 ini

oluşturur. Çocuklarda bu oranlar değişiktir.

C.YANIHDAHIDI

1. Elbiseleri yanmakta olan alevler içindeki bir kimse kesinlikle koşmam alıdır. Koşmanın meydana

getirdiği esinti alevi çoğaltır ve alevin yönünü de yukanya, yüze doğru çevirir. Bunun İçin yerde

yuvarlanarak söndürmeye çalışmalıdır. Varsa

battaniyeye sanhp yuvarlanır.

2. Yardim edecek birisi varsa; yanan kimsenin

üzerine elbise, palto, battaniye veya hail örtmelidir.

Boylece yanan yerin hava ile ilgisini keserek

söndürmüş olur. Bu gibi cisimleri örterken de, baş kısmından ayaklanna doğru örtmelidir; boylece alevin yüze gelmesi önlenilmiş olur.

3. Önce baş ve gövde, sonra kol ve bacaklardaki

elbiselerin yanması söndürülür. Elle bastınhp iyice

söndürüldükten sonra örtüler yavaşça kaldmlır.

4. Yanmış olan elbiseler çıkarılır. Deriye yapışan

yerler etrafından kesilir.

5. Büyük yanıklarda hastanın üzeri varsa steril

(mikropsuz), yoksa temiz bir çarşafla örtülür.

Mümkünse çevredekiler yüzlerine maske takip

mikrop kapmasını önlemeye çalışırlar. Acilen

hastaneye götürülür.

6. Küçük yanıklarda yanan yeri su dolu bir kabin

İçine sokmak, yahut temiz musluk suyu altmda

tutmak ağnyı keser.

7. Yanan yerde teşekkül eden İÇİ su dolu kabarcıklar patlatılmaz. Açılmış olan yaraya varsa

steril (mikropsuz) pansuman, yoksa temiz bir bez örtülür. Hastaya ağrı kesici İlaç verilir.

8. Ateş ve ağnda artma olursa doktora götürülür.

' D. ÖZEL YANIKLARDA İLKYARDIM

a. Kimyasal Maddelerle Olan Yanıklar:

Yanığı yapan madde asit veya alkali olduğu

takdirde, yamk bölgesi uzun süre bol su ile yıkamr.

Geniş yanıklarda duş tercih edilir.

b. Katran Yanıklan:

Katran, hemoandaki sıcaklığı ve hem de kimyasal

tahrişi ile yamk yapar. Aynca cilde yapışmış katran çıkartılırken cildi tahrib eder.

Katramn bir an önce ve hastaya ek bir zarar

vermeden çıkartılması İçin, katranh bölge üstüne

15-20 dakika buz tatbik edilir. Bu süre İçinde katran

donup, kabuk şeklinde kendiliğinden yamk

bölgesinden aynhr. Bu şekilde çıkmıyorsa petrolle

eritilerek çıkartıhr. '

c. Güneş Yanıklan: ٠

Sik görülür. Geniş olmasına rağmen birinci

derecede, nadiren ikinci derecede olurlar. Yamk

bölgelere ıslak havlu koyup, vantilatör ile hava

iiflemekveyasoğuk su uygulamak hastayı rahatlatır.

Aynca yamk merhemleri sürülebilir. Ağrı kesici

ilaçlar verilebilir.

d. Elektrik Yanıklan:

Elektrik akimına bağlı yamklar, diğer yamk

türlerinden daha şiddetli olurlar. Yüzeyde görülen

yamk küçük olmasına rağmen, derin dokularda doku

ölümü (nekroz) daha fazladır.

Elektrik çarpması çokzaman dikkatsizlik sonucu,

yüksek voltajh elektrik aklimin yerle temas eden

vücuttan geçmesi sonucu olur.

Elektrik Çarpmasında ilkyardım:

1. Elektrik geçirmeyen bir cisimle —kuru tahta,

sopa, gazete tornan vs.— hastam elektrik teliyle

olan ilişkisi kesilir.

2. Fiş varsa çekilir veya sigorta çıkanlır.

3. Elbisesi yamyorsa su ile söndürülür.

4. Gerekiyorsa sun’î solunum ve kalp masajı

yapılır.

5. Şoka karşı tedbir alınır.

6. Vakit kaybedilmeden en yakm hastaneye

götürülür.

E. YANIK tedavisi

1 .Yetişkinlerde vücudyüzeymin%15iyanmışsa,

çocuklarda ve yaşlılarda vücut yüzeyinin %10 u yanarsa, sıvı kaybından dolayı yamk şoku teşekkül

edebilir. Bunu önlemek İçin hastanede sıvı tedavisi

yapıhr; damar yoluyla çeşitli sıvılar verilir.

2٠ Yaradaki ölü ve kopmuş deri parçalan nazik

bir şekilde' temizlenir. Temizlemede su ve beyaz sabun kullamhr. Kuvvetli antiseptik solüsyonlar

kullanılmaz; yaradaki sağlam dokulan tahriş eder.

3. Yanıkta mücadelesi en güç problem

iltihaplanmadır (enfeksiyon), iltihaplanmayı

önlemek İçin antibiyotikler verilir. Antibiyoti

merhemler uygulamr. Tetanoza karşı tedbir alınır;

aşı veya serumu uygulanır.

4. Yamk yarası, özel olarak hazırlanmış steril

vazelinh gazh bezlerle örtülüp kapah olarak tedavi

edilebilir. Antibiyotikh merhemler kullamhr. Geniş

yanıklarda açık tedavi uygulamr.

5. Yamk iyileştikten sonra oluşan nedbe dokulan

cerrahi metodlarla düzeltilmeye çalışılır. ٠

vn. DONU

Normal vücut ısısı 37 ٥c civarmdadır. Eğer bu ISI 35 ٥c nin altma düşerse donmadan bahsedilir.

Organizmanın uzun müddet soğuk ile karşı

karşıyakalması sonucu daha çokkollarda, bacaklarda

ve sivri organlarda donmalar gelişir. Soğuk ortamın

hava, sıvı veya nemli hava olmasına göre değişik

tipte donmalar meydana gelir. '

A. DONMA ÇEŞİTLERİ .

a. Pelio:

Derinin orta derecede soğuk hava ile nisbeten

kısabirmüddetkarşılaşmasisonucumeydana çıkar.

Okula giden çocuklann parmak, ayak, kulak veya

burunlanmn donması bunun İçin tipik örnektir.

Doku ölümü yoktur. Donmuş kısımlar Sicak yerde

sızlayarak şişer, kızanrvebirmüddetsonranormale

dönerler.

b. immersiyon Bacağı (Sandal Bacağı):

0 ٠c civannda nemli hava veya su İçinde 10-20

saat hareketsiz kalma sonucu ortaya çıkan donmadır.

Kışın batan gemiden sandala İnmiş ve orada 1-2 gün

kaldıktan sonra kurtarılmış olanlarda ye siperde

kalanlarda görülen tipik donma şeklidir. Deride İÇİ su dolu kabarcıklar (büller) teşekkül eder. Ayağın alt uçlarında derine varan doku ölümleri (nekrozlar)

gelişir.

c. Soğuk İşığı: .

10 ٥c veya daha soğuk kuru havada uzunmüddet

bulunma veya daha kısa bir süre hareketsiz kalma

sonucu meydana çıkar. Geniş ve derin doku ölümleri

gelişir. Hasta ısıtıldıktan sonra donan bölge

civarmdaki organlardayaygın sıvı toplanması (ödem)

oluşur.

Donan dokulardaki değişmeler yamkdakine

benzer. Fakat donmalarda ölen veya tahrib olan dokular tahmin edilenden daha azdır. Bunun İçin donma tedavi ve pansumanlarında daha

muhafazakâr davranmak gerekir.

B. DONMAYA KARŞI ALINACAK

TEDBİRLER: .

1. Soğuğa çıkacaklara sıkmayan, gevşek dokumah

ve ısıtma yeteneği fazla olan elbiseler giydirilir.

Sikan ayakkabı, eldiven, kuşak vs. giysilerden

dikkatle kaçımlır.

2. Islanan elbiseler hemen değiştirilir.

Elbiselerdekinem soğukluğu havaya göre daha fazla

iletir. Terleme de ayni şekilde donma telesini

artınr. ' -

3. Rüzgârda soğuk daha etkili olduğu İçin rüzgârdan korunmalı; zorunlu olmadıkça rüzgâr ve fırtınalı zamanlarda yürüyüşe Çikılmamahdır.

4. Soğukta madeni eşyaya değilmez, madenlere

değme zorunluğu kısıtlamr.

5. Soğuktadaima harekethalinde olmaimkânlan

sağlamr.

c. DONMADA İLKYARDIM

1. Hasta oda sıcaklığına alimr.

2. Hastanın sibakta olan eşyaları çıkartılır;

ıslak elbiseleri değiştirilir. Sıcak kuru elbiseler

giydirilir.

3. Donmuşolan kısmı—kolu,bacağı veyahastamn

tamamı— 37-40 ٥c sıcaklıktaki ılık suya konur.

Yahut, ılık hava ile genel vücut ısmması sağlamr.

4. Donan organların karla oğuşturulması, masaj

yapılması kesinie zararhdır. Doku haşarının daha

fazla olmasma sebep olur.

5٠ Deride oluşan kabarcıklar delinmez; mikrop

kaparak iltihaplanmaya yol açabilir.

6. Sıcak şekerli İçecek verilebilir.

7. Ağrı kesici ilâç verilir.

8. Donan organ kalpseviyesininüstündetutular ak hastayaistirahatettirilir. Hastanın üstüneyumuşak

battaniyeler konur.

9. Yanm saat İçinde donan organ normale

dönüşmemişse hastaneye götürülür.

Hastanede hastaya serum verilir, vücudun

ısınması sağlanır, iltihaplanmayı önlemek İçin antibiyotik verilir. Ağrıya ve ortaya çıkacak

bozukluklara karşı gerekli İlâçlar kullamhr.Tetanoz

İçin önlem alınır, ölü dokuların ahnması konusunda

ihtiyatlı hareket edilmekle birlikte gerekli

operasyonlar yapıhr.

VIII. ŞOK

Çeşitli sebeplerle dolaşan kan hacminin

azalmasmabağh olarak, doku seviyesinde dolaşımın

yetersiz hale gelmesi ve hücre düzeyinde oksijen

eksikliği sonucunda ortaya ؟ikan tabloya şok denir.

مه ŞOKUN BELİRTİLERİ

1. Hastanın rengi soluktur. Burnu sivrilmiş,

gözleri çukuruna batış durumdadır.

2. Baygmhk, zihin karışıklığı ve huzursuzluk

vardır. Sorulara zorlukla cevap ahmr.

3. Vücut sıcakhğı düşmüştür. Deri soğuktur.

Kollarda ve bacaklarda yer yer morarmalar görülür.

4. Hasta soğuk soğuk terler. 11ت ter yapışkan bir terdir.

5. Nabız zayıftır ve hızlanmıştır. Güçlükle

alınabilir, (iplik gibi nabız)

6. Kanbasıncı (tansiyon) düşmüştür.

7. Solunum hızlanmıştır. Zorlukla yapılır.

8. Böbreklere yeteri kadar kan gitmediği İçin idrar miktan azalmıştır.

B. ŞOK ÇEŞİTLERİ

a. Hipovoloit şok؛

Kan, plazma veya vücut sıvılarının kaybedilmesi

ile ortaya çıkan bir şoktur.

Sebepleri:

1. İç ve dış kanamalar.

2. Organ yırtılmalan.

3. Yumuşak doku ezilmeleri.

4. Şiddetli kusma ve ishaller.

5. Yanıklar.

b. Endotoksik şok:

Vücudun çeşitli yerlerinde—barsaklarda, böbrek

ve idraryollarmda,kanda,kanniçizannda,yumuş ak dokularda— iltihaplanmaya sebep olan

mikroplardan çıkan zehirli maddelerin

(endotoksinler) oluşturduğu bir şok tablosudur.

. c. Kardiyojenik şok: ■

Kalbin kendisindeki hastalıklara veya kendisini

etkileyen sebeplere bağlı olarak, kam damarlara

pompalama yeteneğinin azalmasıyla ortaya çıkan

bir şok tablosudur.

d. Vazojemk şok:

Kan kaybı olmadığı halde çeşitli sebeplere bağlı'

olarak damarların genişlemesiyle (vazodilatasyon)

ortaya çıkar. Tansiyon aniden düşer. Şok ortaya

çıkar.

Dokularda gerilme, ağn ve korku gibi uyanlar

vazojenik şoka sebep olabilir. Çeşitli allerjik

maddelere karşı gösterilen reaksiyon esnasında da vazojenik şok gelişebilir. ■

c. ŞOKU ÖNLEYİCİ TEDBİRLER

Şoku meydana getiren yaralar ölüme yol açacak kadar ciddi olmasalar bile, şok derhal tedavi

edilmezse ölüme neden olabilir.

Yaralanan bütün insanlar şoka girebilirler. Şoku

önlemek ve kontrol altma almak İçin, yaralanan

kişilerde hangi belirtilerin ortaya çıktığına

bakılmaksızın aşağıdaki tedbirler almmahdır:

1. Yarahmn şuuru yerindeyse, onu sırtüstü bir yere yatırmalı ve ayaklar 15-20 cm yukanya

kaldırılmalıdır.

2. Yar ah bilinçsiz ise, başı yana döndürülmüş

olarak yan veya yüzüstü yatmlmahdır. Boylece

kusma, kanama ve diğer sıvıların boşalması

esnasında hastamn boğulması önlenmiş olur.

3٠ Yarahmn üstü örtülerek veya dışandan ısı uygulayarak vücut ısısı korunmalıdır.

4. Yar ah ıslanmışsa, bütün ıslakgiysilermümkün

olduğu kadar çabuk çıkartılarak, kuru elbiselerle

değiştirilmelidir.

D. ŞOKTA İLKYARDIM

1. Vücut dışına kanamalar durdurulur.

2. Beyne yeteri kadar kan gitmesini sağlamak

İçin bacaklar 90 derece yukan kaldırılır.

3. Hastamn solunumu değerlendirilir, gerekirse

suni solunum yapılır. Solunum yolu açık tutulur.

4. Gerekiyorsa kalp masajı yapılır.

5. Kırık varsa tahta, karton gibi şeylerle tesbit edilerek ağn yapması önlenmeye çahşılır.

6. Hastamn üzeri örtülüp üşümesi önlenmeye

çahşıhr.

7. Sedye ile sarsmadan bir an önce hastaneye

götürülür.

E. ŞOKUN tedavisi

Şok, sebepler göz önünde tutularak tedavi edilir.

Hipovolemik şokta, kaybedilen sıvılar damar

yoluyla yeniden verilmeye çalışılır. Kardiyojenik

şokta kalbi takviye edici tedavi yapılır. Endotoksik

şokta antibiyotik tedavisi uygulanır. Vazojenik

şoklarda damar daraltıcı ilaçlar kullanılır.

Bu tedaviler hastane şartlarında ve doktor

kontrolünde yapılabilir.

IX. mi çim

A. KOLl BACAK KIRIKLARI

Kol ve bacağı biryere çarpan veya darbeye maruz

kalan kimse, kolunu bacağını hareket ettirmek

istediği zaman şiddetli ağn duyuyorsa ve rahat

hareket ettiremiyorsa kırık olabileceği düşünülür.

Kınlan organda kısalma, eğilme gibi belirli bir şekil

bozukluğu vardır. Elle tutulduğunda kırık kemik

uçlarının sürtünmesine bağlı kıtırtı sesi duyulabihr.

Kınlan kemik, deriyi yırtıp dışarıya kadar

çıkmışsa açık kınktanbahsedilir.Mikroplannburaya

yerleşip iltihap yapma tehlikesi vardır.

a. Kol Kmklarmda ilkyardım:

1. Hastaya solunum ve dolaşım sistemiyle ilgili

gerekli ilkyardım yapıhr.

2. Kanama varsa durdurulur, yara pansumam

yapıhr.

3. Kırık olan organ nazikçe muayene edilir. Aksi

halde kırık kemik uçları damar ve sinirlere zarar

verebilir. Şiddetli ağrı şoka yol açabilir.

4. Hastaneye nakletmeden önce kınk kol tesbit

edilir. Tesbit İçin kalın bir karton veya ince tahta

çitalar yeterli olabilir. Kiri kolun iki tarafına konan

bu cisimler sargıbezi, eşarpveya kumaş parçalarıyla

sanhr. Daha sonra başka bir sargıyla vücuda tesbit

edilir. Aynca boyna asılır.

5. Kmk yerin üzerine havluya sarılı buz torbası

konabilir.

6. Kolda bilezik varsa çıkarıhr.

7. Ağrı kesici ilâç verilir.

8. Hastaneye gönderilir.

b. Parmak Mamda ilkyardım:

1. Kırık parmak altma ve üstüne parmak

genişliğinde tahta parçalan konur; üzerinden

flasterle veya sargı beziyle sanhr.

2. Parmakta yüzük varsa çıkanlır. Parmak şiştiği

zaman, yüzük altmda sıkışma olur. Bunun sonucunda

dolaşım bozukluğu ve gangren oluşabihr.

3. Kırık yer üzerine buz konur.

4. Kunk olan elkalpliizasındanyukanda tutulur.

5. Ağrı kesici ilâç verilir.

6. Hastaneye gönderilir.

c. Bacak Kırıklarında ilkyardım: .

1. Hastaya solunum ve dolaşım sistemiyle ilgili

gerekli ilkyardım yapıhr.

2. Kanama varsa durdurulur, yara pansumanı

yapılır.

3. Hastanın pantolonu çıkarılmaya çalışılmaz.

Kırık olan organ nazikçe muayene edilir. Aksi halde

kmkkemik uçlan damar ve sinirlere zarar verebilir. Şiddetli ağn şoka yol açabilir.

4. Hastaneye nakletmeden önce kınkbacak tesbit

edilir. Tesbit İçin tahtalar kullanılır. Kırık organın iki tarafma konan bu cisimler sargı bezi, eşarp veya

kumaş parçalıyla sanlır. Daha sonra sanhmş bacak

sedyeye veya sedye olarak kullanılan tahtalara tesbit edilir.

5. Tesbit İçin tahta bulunamazsa, kırık bacak

sağlam bacağa s anlar ak tesbit edilir.

6. Kırık yerin üzerine havluya sanlı buz torbası

konabilir.

7. Ağn kesici ilâç verilir.

8. Sırtüstü yatar vaziyette sedye ile hastaneye

gönderilir.

d. Ayak Kırıklarda ilkyardım:

1. Hastaya solunum ve dolaşım sistemiyle ilgili

gerekli ilkyardım yapıhr.

2. Kanama varsa durdurulur, yara pansumam

yapıhr.

3. Kare şeklindeyumuşakbiryastıkveyaminderin

ortasına kınlan ayak yerleştir.

4. Yastık veya minderin kenarlan önde birbie

yaklaştmhp, çengelli İğne ile tutturulur. Gerekirse

üzerinden sargı bezi ile de sanlır.

5. Kırık yerin üzerine havluya sanlı buz torbası

konabilir.

6" Ağn kesici ilâç verilir.

7٠ Kınk ayak kalp seviyesinin üstünde tutularak

hastaneye gönderilir.

Çokzaman yüksekten düşme, yıkık altında kalma

veya trafik kazalan sonucunda omurgada kırıklar

teşekkül edebilir. Omurga içinden geçen omirilikte

ezilme ve hasarlar oluşabilir. Bu durum ilgili vücutB. OMURGA

KIRIKLARI

bölümlerinde felçlere sebep olabilir. Onuniçin omurga

kırıkları çok önemlidir.

Omurga kırıklarında ilkyardım:

1. Belinde, boynunda ağrısı olan bir yaralı, çok dikkatli bir şekilde taşınmalı, ayağa

kaldınlmamalıdır.

2. Omurga kırığından şüpheleniliyorsa, yar aliyi yerinden kaldırmadan altma genişçe bir tahta veya

kapı yerleştirilmelidir.

3. Yar alının baş ve boynunun iki tarafina hareket

etmesini önleyecek kum torbası, elbise gibi destekler

konmahdır.

4. Yarah baş, kol, gövde ve bacaklarının muhtelif

yerlerinden geniş sargılarla, altma konulan tahtaya

tesbit edilmelidir.

5. Ağn kesici ilâ؟ verilir.

6. Sarsmadan hastaneye götürülür.

c. BEL AGRISI

Omurgada, omurlar arasmda conta görevi yapan

kıkırdaktan yapılmış diskler vardır. Ağır yük kaldırma, itme, ؟ekme veya düşmeye bağlı olarak bu disklerde ezilme veya kaymalar olabilir. En ؟ok bel bölgesinde görülen böyle bir durum, şiddetli ağnya

yol açar. Hareket etmekle ağn artar. Bacak sinirleri

de belden geldiği İçin bacağı da etkiler (siyatalji).

Bel Ağrısında ilkyardım:

1. Sert bir yerde sırtüstü yatıhr, istirahat edilir.

Yatağm altma tahta konularak bu sertlik temin

edilir.

2. Ayaklann altına sandalye, yastık vs. koyup

kalçalan dik tutmak daha da rahatlatır.

3. Bele sıcak tatbik edilir. Yünlü bir kumaş,

kuşak sıkıca sanlabilir.

4. Mümkün oldukça hareket edilmez, istirahate

devam edilir. Ağır kaldırmaktan son derece sakınılır.

5. Ağn kesici ve kas gevşetici İlâçlar verilir. '

6. Yeteri kadar rahatlama olmuyorsa doktora

götürülür.

D. ÇIKIKLAR

Bir eklemi oluşturan kemiklerden bir veya

birkaçmm yerinden ayrılmasına çıkık denir. Bazan

çıkık sırasında eklem kapsülü de yırtılır. o zaman sik sik tekrarlayan çıkıklara neden olabilir.

Çıkık eklemde ağn, şişlik ve hareket kısıtlılığı

vardır.

Çıkıklarda ilkyardım:

1. Çıkık eklem, yerine konulmaya çalışılmadan

kmkta olduğu gibi tesbit edilir.

2. Şişmeyi önlemek İçin üzerine yarim saat havlu

ile sarılı buz torbası konur.

3. Ağn kesici ilâç verilir.

4. Çıkık eklemkalpseviyesinin üzerinde tutular ak hastaneye gönderilir.

E. BURKULMALAR

Bir eklemin etrafındaki bağlar, eklem kapsülü ve yumuşak dokulann zorlanarak hasar görmesine

burkulma denir.

Burkulma sik olarak, ayak bilek ekleminde

görülür.

Burkulan eklemde ağrı, şişlik, morarma ve hareket güçlüğü vardır. .

Burkulmalarda ilkyardım:

1. Burkulmuş eklem hareket ettirilmez, üzerine

basılmaz.

2. Şişmeyi önlemek İçin üzerine yanm saat havlu

ile sanlı buz torbası konur.

S.Burkulmuşeklemsarkıtılmaz.Kalb seviyesinin

üzerine gelecek şekilde yükseltilir.

4. Elastik sargı ile fazla sıkılmadan sanhr.

5ı Ağrı kesici ilâç verilir.

6٠ Doktora gösterilir.

Fi ezilmeler

Vücudun herhangi bir yerine vurma, çarpma

isabet ettiği zaman veya düşme sonucunda deri, deri altındaki dokular ve kaslar ezilebilir, liflerde

kopmalar olabilir.

Ezilen yerde şişme ve morarma görülür. Ezilme

derecesine göre ağnyayol açar.

Ezilmelerde ilkyardrm:

1. Ezilen yere elastik sargı sanhp, ezik bölge kalp seviyesinden yüksekte tutulur. ٠

2. Havluya sarılmış buz torbası konur.

3ı Ağn kesici ilâç verilir.

4. istirahat ettirilir.

G. HIK VE ÇIKIKLARIN tedavisi

Kırık ve çıkıkların tedavisi İçin önce radyolojik

inceleıe(röntgenfilii)ile kesin teşhis konurlemik

uçlanm yerine getirmek İçin çekme tedavisi

uygulanabilir. Yerine getirildikten sonra yine radyolojik inceleme ile kontrol edilir.

Çokparçalıkınklarda çivileme yapılabilir.Bazan

kemikiçine metal çubuk konur.

Yerine getirilmiş kırık ve çıkıklan tesbit etmek

İçin alçılı sargılar, metal ateller gibi çeşitli malzemeler

kullanılır. Dolaşım bozukluğunu önlemek İçin sanlan

organlann şişmesi önlenmeye çalışılır. Gerektiğinde

sargılar gevşetilir. -

iltihaplanmayı önlemek, yara iyileşmesini

hızlandırmakveağnyigidermekiçin çeşitli tedaviler

uygulanır. '

X. BİLİNÇ KAYIPLARI

د KOMALAR

Uzun süreli bilinç kayıplanna koma denir. Hasta

uykuda gibidir, fakat hiç bir uyan ile uyandınlamaz.

Koma derinleştikçe refleksler kaybolur. Genişlemiş

ve ışığa cevap vermeyen pupillalar, ölümün yafan

olduğunu gösterir.

Beyin kanamalan, beyindeki damar tıkanmalan,

kafa içideki tümörler, beyin ve beyin zan iltihaplan,

kafa travmalan başlıca koma sebepleridir.

Bunların dışında fazla alkol ahnması, kan şekerinin ■ çok yükselmesi veya çok düşmesi,

zehirlenmeler, kandaki Türenin yükselmesi, karaciğer

yetmezliği, donmalar, sıcak çarpması, elektrik

çarpması, sara, kalb krizi ve ağır infeksiyon

hastahklan da koma sebebi olabilirler.

Komada ilk Yardim: ‘

1. Solunum yolu açık tutulur.

2. Gerekirse ağızdan ağıza sun’î solunum yapıhr.

3. Kalp durmuşsa dışandan kalp masajı yapıhr.

' 4. Hasta çevresinden koma sebebi hakkında bilgi ahnmaya çahşıhr.

5. Ambulans çağrılarak en kısa zamanda

hastaneye gönderilir.

B. BAYHIAB

Bayılma (senkop), beyne giden kanin azalmasına

ve beynin oksijensiz kalmasına bağlı olarak ortaya

çıkan fasa süreli ve gelip geçici bir bilinç kaybıdır.

Kan görme, İğne vurunma,fena bir haber,birpatlama

sesi bayılmaya neden olabilir.

Damar sistemindeki aşırı reaksiyon sonucu İç organlann damarlan gevşer, tansiyon düşer, nabız

zayıflar. Birden renk solar, ahnda ter damlaları

belirir. Eller buz kesilir. Bulantı ve kusma

bulunabilir. Kişi artık ayakta duramaz, yere yığılır.

Deri damarlannda büzülme olduğu İçin rengi soluk

ve soğuktur. Yere düşmesiyle beraber beynine yeterli

kan gitmeye başlar ve kendine gelir.

Bayılmalarda ilkyardım:

1. Bayılanbir kimse yere sııtüstüyatınhr, ayaklan

yukan kaldmhr.

2. Etrafındaki kalabalık dağıtılır, rahat nefes

alması saglamr.

3. Gerekirse sun’î solunul ve kalp masajı

uygulanır.

4, Şuuru açıldıktan sonra hemen ayağa

kalbasma İzm verilmez, bir müddet istirahat etmesi

sağlanır.

5. Hasta ve çevresi sakinleştirilir, korkulacak bir şey olmadığı anlatılır.

6. Tekrarlayan bayılmalar oluyorsa, doktora

gönderilir.

c. SARA (EPİLEPSİ) NÖBETİ

Sara nöbeti, beynin dış tabakasından (korteks)

çıkan ve bir sinir grubunuetkileyen elektrik deşarjlan

sonucu ortaya çıkan bir durumdur.Beyinde doğuştan

veya sonradan olan kusurlar, geçirilmiş iltihaplar,

kazalar sara hastahğma sebep olabihrler. Korkular, heyecanlar, uykusuzluk, alkol nöbet gelmesine sebep

olabilir.

Nöbet başlarken önce şuur kaybolur, hasta

bulunduğu yere düşer. Sonra kaslarda kasılmalar

olur. Bacaklar gerilir. Çene itlenir, hasta dilini

ısırabilir. Daha sonra kaslarda çok kısa arahklarla

kasıhp gevşemeler olur. Kısa bir süre nefessiz kahr,

rengi moranr; sonra hırıltılı bir solunum başlar, ağız köpürür. Nöbet bittikten sonra, hasta yarim saat kadar uyur.

Sara Nöbetinde ilkyardım:

1. Hastanın bilinci yerinde olmadığı İçin izdırap

çekmez. Korkacak ve paniğe kapılacak bir durum yoktur.

2. Hasta yüksek bir yerdeyse, düşmesi önlenir. Uygun bir yerde yatıyorsa ayağa kaldmlmaya

çalışılmaz.

3. Mümkünse yan yatırılır, başı yana çevrilir; baş arkaya itilerek boyun gergin tutulur.

4. Çenesini açmaya çalışmak, dişlerinin arasma

bir şeykoymakgereksizdir;dişlerin kırılmasına sebep

olabilir.

5. Sik sik tekrarlayan ve uzun süre devam eden nöbetlerde nöroloji uzmamna götürülür.

S ar ali hastalar hastalıklarının başkaları

tarafından bilinmesini istemezler. Onun İçin nöbet

esnasında hastanm başına toplanan kimseler hasta

uyanmadan dağıtılmalıdır.

Nöbetleri önlemekiçin,doktorun vereceği tedaviye

düzenli olarak devam etmesi sağlanmalıdır.

Nöbetlerin ne zaman geleceği belli olmadığı İçin, sarah hastalann otomobil kullanmalan, denize

girmeleri; üstü açık makina, kaynar su veya ateş bulunan yerlerde çahşmalan önlenmelidir. Çatı,

pencere kenan gibi yerlerde bulunmaları da tehBeli

olabilir.

D. HİSTERİ

Histeri daha çok genç kadınlarda görülen

psikolojik bir rahatsızlıktır. Histeriklerin duygu

dünyasında bir oynaklık ve değişme hali göze çarpar.

Sevgi ve nefret şeklindeki duygu gösterileri aşın ve birinden diğerine kolay geçer şekildedir. Sik sik ağlama gösterir, hemen ardmdan kahkahalarla

gülebilirler. Davranışlarında ve jestlerinde daima

aşınhğa kaçanbir gösteriş havası hakimdir. Herkesin

ilgisini üzerlerine çekmek ister gibi bir havalan

var dır. Yalan söylemeye büyük bir eğilimleri vardır.

Bazan gösteriş İçin intihara teşebbüs edebilirler.

Histeri nöbetinde, hasta birden bire çığlık atarak

ya da ağlayarak kendini yere atar. Elleri çok defa başparmaklan içeriye kıvnk yumruk şekhnde

kasılmış, başı geriye atılmış, vücudu kann tarafi

(hşanya çevrik bir yay şeklini almıştır. Bu arada

beden,kolvebacaklarda düzensiz Çirpınmalarvardır.

Nöbet esnasmda hastada bilinç kaybı yoktur.

Genellikle kalabalıkta gelir. Hastalar kıpırdamnca

her taraflarının şiddetle ağndığmı iddia edebilirler.

Gözlerinin görmediğini iddia edebilirler. Bazan

konuşamaz olurlar. Bulantı ve kusmalar görülebilir.

Boğazına düğüm gibi bir şeyin tıkandığını söylerler

(globus histerikus).

Histeri Krizinde ilkyardım:

!.Nbetçokzamankendiliğindengeçer.Kesinlikle

paniğe kapılmamalıdır. ٠

2. Hastanın başına kalabalığın toplanmasına

engel olunmalıdır.

3. Güzel ve ikna edici sözler söylenerek hasta

sakinleştirilmelidir.

4. Uygun bir zamanda, psikiyatri uzmanma

götürülüp tedavi ettirilmelidir.

Histerinin tedavisinde psikolojik tedavi esastır.

Hastamn yetişme tarzıyla ilgili, çocukluğundan beri şuur altma İttiği kompleksler bilinç düzeyine

çıkartılarak çözümlenmeye çalışılır (psikanaliz).

Sakinleştirici İlâçlar da faydalı olabilir

XI. ISIRIKLAR

Al. İNSAN ISIRIKLARI

GenelHağzaatılan yumruk darbesi esnasında,

dişlerin parmaklara batması sonucu endirekt olarak

meydana gelir. Derine inen ısırıklar kavgalarda,

ümitsiz savunmalarda görülür.

insankendi ağzındaki mikroplarakarşıbağışıktır.

Meselâkendi dilini ısırsa, önemli bir iltihap gelişmez.

Buna karşılık, insamn ağzındaki mikroplar, diğer

insanlar İçin çok zararlıdır, insan !Sinklanndan

sonra hızlı ve tehlikeli iltihaplar gelişir. Isırık deri altma veya daha derin dokulara İndiği takdirde

abseler ve yaygm doku ölümleri (nekroz) teşekkül

eder.

Yara sabunlu su ile birkaç kere yıkanmalı ve mutlaka hastaneye götürülmelidir.

Hastanede gerekli temizlik ve pansuman yapılır.

Tetanoza karşı tedbir ahnir. Uygun antibiyotik

tedavisine başlamr.

B. KÖPEK ISIRIKLARI .

Kopek ısırmalarında kuduz tehlikesi söz konusudur.

Kuduz, sonu daima ölümle biten bir beyin

iltihabıdır. Köpek, kurt, çakal, gibi et yiyen

hayvanlarda görülür. Kuduz mikrobu kuduz

hayvanin salyasında bulunur. Diğer hayvanlara ve insana ısırma ile bulaşır.

Kuduz rmkrobulSirikyerinden beyne siniryoluyla

gider. Hastahğm ortaya çıkma süresi, ısmkyarasının

beyne uzaklığı ve derinliği ile ilgilidir; ortalama 15­

70 gündür.

Kuduz kırgınlık, başağnsı, bulantı, kusma, boğaz ağrısı,ateş gibi şikayetlerle başlar. Ateş 2-3 gün devam eder. Hasta sinirli ve korkuludur. Boğaz

kuruluğundan şikâyet eder, fakat çok az su İçer.

Daha sonra kramplar başlar. Yutma güçlüğü

görülür, salyası dışarı akar. Sudan, hava akimından

velşiktankorkar, rahatsızolur. Kaslarda kasılmalar

başlar. Saldırma, ısırma, parçalama, kaçma gibi haller görülür. Bazan felçler görülür. 2,3 gün İçinde

solunum durmasıyla ölür.

Aynca kopek salyasında bulunan iltihap yapıcı

mikroplar yaramn iltihaplanmasına yol açarlar.

Kopek Isırmasında ilkyardım:

1. İşınlan yer sabun ve su ile yrkamr.

2. Kopek yakalanarak gözlem altma alınır, 13 gün karantina uygulamr. Eğer kopek kuduz ise, 48 saat sonra kuduz belirtileri görülmeye başlar. Ağzım

kapatmakta güçlük çeker, salyası akar. Etrafına

saldınr. Gözleri şaşı gibi olur. Sudan korkar.

3. Köpeğin aşılı olup olmadığı araştırılır.

4. Kopek ölürse, köpeğin başı antiseptik solüsyonla

ıslatılmış bir beze s anlar ak laboratuara gönderilir.

5. Kuduza karşı aşı yapılması İçin mutlaka

hastaneye gönderilir.

Hastanede hemen aşıya başlanır. Gözlem

sonucunda ısıranköpeğinkuduzolmadığı anlaşılırsa,

aşıya son verilir. Isıran kopek bulunamamışsa veya

yakalanan kopek kudurmuşsa, aşıya 15-20 gün devam edilir. Isırık yarasımn yerine ve derinliğine

göre, aşının süresi ve miktan ayarlamr.

Tetanoza karşı önlem alınır. Yararun bakımı

yapıhr. .

c. KEDİ ISIRIKLARI

Kedi ısırmalarında da kopek ısırmasmda olduğu

gibi hareket edilir. Mutlaka hastaneye götürülür.

Kuduza ve tetanoza karşı tedbir alınır, aşılama

yapıhr.

D. FARE ISIRIKLARI

Kuduz, tifo, tifus gibi çeşitli hastahklann

bulaşmasıbakımındanönemlidir.Köpekısırmasında

olduğu gibi hareket edilir. Mutlaka hastaneye

• götürülür. Kuduza ve tetanoza karşı tedbir ahmr.

E.Î1ISI¹¹

Dünyadaki 2500 yılan türü içinden 300 kadan

zehirlidir. Memleketimizde engerek ydanlan dışında

diğer zehirli yılanlann zehirleri, yetişkin bir insani

öldürecek kadar etkili değildir.

Yılanlar, canlı hayvanlan yiyerek beslenirler ve yılın bir kısmını uykuda geçirirler. Yumurta ileya da doğurarak çoğalırlar.

Zehirli ydanlarm üst çenelerinde zehir salgılayan

bir çift bez mevcuttur ve üst çene dişlerinden

normaldenfazlabüyümüş iki tanesi, zehirin sokulan

vücut dokularına verilmesini sağlayacak yapıdadır.

Gözün ardında bulunan zehir bezinin kanah, 5 mm kadar olabilen zehirli dişin tabamna açılır. ٠

Yurdumuzda bulunan engerek yılanlarının

ağzmda hareket edebilen iki zelıirli diş bulunur.

Zehirli yılanlann başlan büyükçe ve üçgen

şeklindedir. Boyun dar, gövde kahn, kuyruk küttür.

Gozbebekleri uzunlamasına ve elips şeklindedir.

Derileri parlak renkte ve desenli olup, canlı ve göz alıcı renktedirler.

Zehirsiz yılanlar mat renktedirler. Başlan eli؛ şeklindeolupjbaşlaboyunaymkalmlıktadır.Kuyrui

anüsten sonra yavaş yavaş incelir, kamçı gib uzuncadır. Zehir dişleri yoktur.

Engerek yılanlannm ‘ zehirinin büyük kısmı

hemotoksindir. Kana etki eder. Hücreleri eritir, kanin

pıhtılaşmasına etki eder. Ağrıya, şişme ve deride

renk değişmesine sebep olur. Toksin yayıldıkça,

behrtiler de vücuda yayihr. Hastada boğulma hissi

vardır.

Yılan Sokmasında ilkyardım:

1. Ismlan kişi sırtüstü yatmhr ve hareket

ettirilmez.

2. İşınlan bölge tesbit edilir ve kalp seviyesinin

aşağısında tutulur.

3. Ismlan bacak veya kol, ışınlan yerin

yukarısından toplardamar dolaşımına engel olacak

şekilde bir sargı (turnike) ile sıkılır. Bu amaçla

eşarp, mendil, kravat vs. kullanılabilir.

Turnike her yani saatte bir, bir iki dakika

gev؛ eterek zehirin yavaş yavaş kana karışması

sağ! amr. Boylece az miktardaki zehir kan tarafindan

kola yca etkisiz hale getir.

4 Ismlanyersuilefazlaoğmadanyikamr, zehirin birfe Sil giderilmeye çalışılır.

5, Ismlan yere buz uygulamak faydalı olabilir.

6, Isırık yerinin kesilip emilmesi, ilk yanm saat İçind e faydalı olabilir. Ancak iltihaplanma tehlikesi

vardır. Aynca zellir, ağzındaki çokkiiçiikyaralardan

emen kişinin vücuduna da geçebilir.

7٠Ağnkesicii!âçverih. Sakinleştirmeye çalışılır.

8. Ismlan kişi kesinlikle sarsılmadan ve ışınlan

yer oynatılmadan hastaneye götürülür.

9. Isıran yılan öldürülmüşse, yılamn teşhisi

bakımından o da hastaneye götürülür.

Hastanede hastaya, yılan zehirine karşı

hazırlanmış bağışık serum verilir. Bağışık serum

verilmeden önce hassasiyet testi yapılır.

Tetanoza karşı önleı alınır. Geniş spektrumlu

antibiyotik tedavisi yapılır.

Şoka karşı tedbir ahmr. Gelişen belirtilere göre gerekli tedaviler yapılır.

Yılanlardan Korunma:

1. Yılanlar genellikle insana hücum etmezler;

ancak kendilerim korumaya ؟alışırken insani

sokarlar. Onun İçin yılanlar kovalanmamak ve rahatsız edilmemelidir.

2. Mümkün oldukça yılanlann çok olduğu

bölgeden uzak durulmah; eğer yılanlann ؟ok olduğu

bir bolgedebulunuluyorsa elde bir sopa taşınmalıdır.

3. Yılan sokmalanmn çoğuna kazara bir yılana

basılması sebep olur. Onun İçin zehirli yılanlann

olduğu bölgede mutlaka ayakkabı ve pantolon

giyilmelidir.

4. Yılanlann gizlendikleri yerlere delik, ؟alılık,

nehir kenanndaki oyuklar— çıplak elle temas

edilmemelidir. ’

5. Bir yılan, kafası kesilmeden ve öldüğüne emin

olunmadan ele alınmamalıdır.

6. Yılanlann besinini teşkil eden kemiricilerle

savaş yapılarak, ؟evredeki yılanlar uzaklaştmlmaya

çahşılmahdır. '

7. Bulunulan bölgenin yılanlan hakkmda bilgi edinilmelidir.

FlEP SOKMASI

Akrepler dünyânın Sicak bölgelerinde yaygın

olarakbulunurlar.Ihman iklimlerde bulunan küçük

akreplerin insan İçin fazla zaran yoktur. Tropikal

bölgelerdeki daha büyük türler ağır reaksiyonlar

yapabilirler.

Akrepler gece dolaşan hayvanlardır, örümcek ve çeşitli böcekleri kıskaçlarıyla yakalar, öldürür ve yerler. Gündüz taş, ağaç kabuklan, odunlar gibi çeşitli cisimlerin altma, binalann alt kısımlanna

saklanırlar. Bilhassayağmurlumevsimlerde evlerde ayakkabıların İçine, elbiselerin altma girerler.

Akrebin kuyruğunun ucunda iki zehir kesesi

vardır. Çok hareketli olan kuyruğunun ucundaki

İğnesi ile sokarak zei boşaltır. Akrep zehiri

merkezi sinir sistemine ve kalbe zararlı etki yapar.

Akrep sokmasından sonra, sokulan yerde

kızarıklık, ağn, şişme, yanma hissi ve şiddetli ağn olur. Bir kaç saat sonra uyuşukluk yerleşir. Genel

halsizlik ve aşın duyarlık reaksiyordan görülebilir.

Tükrük bezlerinin s algısı artar. Bulantı, kusma, baş ağnsı, kaslarda kasılmalar ve felçler görülür.

Normalde bütün şikâyetler 24-48 saat İçinde

azalmaya başlar. Nadir olarak solunum felci ve ölüm

görülür.

Akrep Sobasında ilkyardım:

1. Akrep sokan kişi hareket ettirilmez, sokulan

organ kalp seviyesinin aşağısında tesbit edilir.

2. Sokulan yerin yukansmdan toplardamar

dolaşımına engel olacak şekilde bir sargı (turnike)

ile sıkılır. Bu amaçla eşarp, mendil, kravat vs. kullanılabilir.

3. Sokulan yerin üzerine buz tatbik edilir.

4. Sokulan kol veya bacak turnikenin takıldığı

yere kadar buzlu suyun İçine sokulur. Beş dakika

sonra turnike çıkanlıp, buzlu suda iki saatbekletilir.

5. Ağrı kesici ilâç verilir. -

6. Fazla sarsmadan hastaneye götürülür.

Hastanede akrep zehirine karşı hazırlanmış

bağışık serum verilir. Hastamn şikâyetlerine göre gerekli tedaviler yapıhr.

G. mSAYAK SOKMASI

Halk arasmda çıyan da denir. Vücutlanndabirçok

halkalar vardır. Her halkadan bir çift ayak çıkar.

Uzunluğu 26 cm kadar olanlan vardır. Çoğu küçük

ve zararsızdır.

Kırkayaklar karanhk ve nemli yerleri severler.

Geceleri yatakta ya da giyim eşyalarım giyerken

dokrmulunca sokar ve zehirlerler. Hayvanin cam acıdığında ya da hareketine engel olunduğunda

kendisini korumak İçin sokar.

Sokulan yerde ağrı, kızankhk, şişlik meydana

gelir. Anî başlayan ağn bir saat İçinde azahr.

Çoğunlukla zehirlenme şiddetli değildir.Bazılarmda

hafif ateş, başağnsı, bulantı, kusma olur. Çocuklar

İçin tehlikeli olabilir.

Sokulan yere buz tatbik etmek, amonyak veya

karbonat tatbik etmek faydah olur.

1ORUMCEK SOKMASI

Örümcekler İçinde siyah dul örümcek cinsi

zehirlidir. Bütün kıtalann Sicak bölgelerinde

bulunur.

Siyah dul örümcek siyah, kahverengi veya gri küresel karni ve karninin altındaki kum saati

biçimindekikırmızı, tunmcu,san veyabeyaz renkteki

leke ile tamnır. 1-2 cm uzunlukta, 0.6 - 1.3 cm genişliktedir.

Ağım boş oyuklarda, kayaların altmda, uzun sik çalılıklara arasında, oyuk ağaç gövdelerinde; depo,

garaj gibi binalann loş köşelerinde yapar. Küçük

böcek ve sinekleri yiyerek beslenir.

Siyah dul örümcek,normalde yalnızavlanmısınr.

Korkutulur veya indirse saldınr. özellikle dişiler

yumurta kesesini korumak İçin daha saldırgandır.

Örümceğin ısırması çok defa hissedilmez. Isırık

yerinde iki küçuk kınmzı nokta görülebilir ve biraz şişlik olabilir. Zehir sinir sistemine etki eder. On

هذتهة İçinde genel belirtiler ortaya çıkar. Kannda,

bacaklarda, sırtta kramp şeklinde ağrılar olur. Bulantı, terleme, solunum güçlüğüve şokgoriilebilir.

Örümcek Sokasida ilkyardım: '

1. örümceksokan kişi hareketettirilmez, sokulan

organ kalp seviyesinin aşağısında tesbit edilir.

2. Sokulan yerin yukarısından toplardamar

dolaşımına engel olacak şekilde bir sargı (turnike)

ile sıkılır. Bu amaçla eşarp, mendil, kravat vs. kullanılabilir. .

3. Sokulan yerin üzerine buz tatbik edilir.

4٠ Ağrı kesici ilâç verilir.

5. Fazla sarsmadan hastaneye götürülür.

Hastanede örümcek zehirine karşı hazırlanmış

bağışık serum verilir. Hastanın şikâyetlerine göre fferekli tedaviler vamhr.

I. KENE ISIRMASI

Kene ısırmasına, daha çok hayvancılıkla uğraşan

köylerde rastlanır. Kene ısırdığı yerden başını

tamamen deri İçine sokarak kan emer. Bu arada

saldığı salgılarla ve taşıdığı mikroplarla insan İçin zararlı olur. '

Kenenin ısırdığı yer saçlı deride, kulakta, koltuk

altmda ve vucudun kıvrımlı yerlerinde olabilir

Kene Isırmasında ilkyardım: ■

1. Kenenin üzerine yemek yağı, gazyağı veya

tırnak cilâsı sürülür; kenenin nefes alması

engellenerek deriden ayrılması sağlanır. -

2. Elde bunlar yoksa, bir cımbızla tutulup saat yelkovanının aksi yönde döndürülerek çıkarılır. Baş deri İçinde kalırsa iltihaplanmaya sebep olur. ٠

3. İşınlan yer su ve sabunla yıkanır. .

Bal ansı ve bir kısım eşek anlan arka kışımdaki

iğnesini deriye batırarak sokar. Bir kaç dakika sonra

o kışımda ağn olur. Ağrının sebebi iğnenin batması ' j. ARI SOKMASI

değil, boşaltılan zehirdir. Arkasından kızankhk,

şişme meydana gelir. Sokulan yere göre ve sokma

sayısma göre belirtilerin şiddeti değişir. Göz ve ağız bölgelerinde şişme çok fazla olur. Dilden ve ağız içinden sokmuşsa nefes yolunun tıkanmasına sebep

olabilir. “Dilini eşek ansı soksun!” sözü meşhurdur.

Kısa sürede 500 an sokması insan İçin öldürücü

miktarda zehir bırakır. Analarda devamh an soktuğu İçin tolerans gelişir. Alleijik kimselerde

ciddi allerjik reaksiyonlar görülebilir; hatta, ölüme

sebep olabilir.

Al Sokmasında ilkyardım:

l Sokulan yer hareket ettirilmez.

. 2. Sokulan yer üzerine buz konur. -

3. Eğer an ağız içinden sobşsa, ağza buz aldmlarak acilen hastaneye götürülür.

4. Anmn deride kalan İğnesi dokuda kalmışsa

temiz bir toplu İğne ya da bıçak ucu ile Çikanhnp

daha fazla zehirvermesi önlenir, iğnenin dıştaki ucu pens veya parmaklarla sıkıhp Çikanlmak istenirse,

Sikma sonucu dokuya daha fazla zehir gider.

5. Ayni anda çok sayıda an sokmuşsa, acilen

hastaneye götürülür

6. Genel dulum bozulmuşsa veya önceden an sokıasmakarşı duyarlı oldugubiliniyorsa acil olarak

hastaneye götürülür.

ideni HAYVANLARI ISIRIKLARI

Deniz hayvanlan insanlara ısırarak (kopek

haliklan, pirahana) veya sokarak (deniz anası, kaya

balığı) zarar verirler. Pisi balığı, deniz yıldızı ve deniz kestanesi gibi canlılar ise batarak zararverirler.

Deniz hayvanlarına karşı özel bir serum

geliştirilememiştir. Kara hayvanlan ısınklannda

uygulanan genel önlemler burada da uygulanır.

Deniz Hayvanlan Isırıklarında ilkyardım:

1. Yaralı kısım hareket ettirilmez.

2. Yaralı kısma buz tatbik edilir. ٠

3. Hastaneye götürülür.

Hastanede tetanoza karşı önlem alınır.

Antibiyotik■ tedavisi yapılır. Zehirin ortaya çıkan

etkilerine göre tedaviler yapılır.

xn. zehirlenmeler

Genellikle ölüm sebepleri arasmda önemli bir yer tutarlar. Daha çok kaza, bir miktar da intihar kasdi

ile ortaya çıkan acil durumlardır.

Zehirlenmelerin üçte ikisi çocuklarda

görülmektedir. Bunlarm da çoğunluğu 4 yaşın

altındaki erkek çocuklarıdır. Olaylara öğleden sonra

daha sik rastlanmaktadır. Özellikle mutfak, banyo

ve yatak odalan, büyüklerin dikkatsizliği sonucu

çeşitli ilâç, deterjan ve kozmetik maddelerle dolu olduğu İçin daha tehlikelidir.

د ZEHİRLENMELERDE GENEL BELİR-

TİLE¹

1. Görülen belirti ve bulgular zehirin cinsine,

viicuda girme yoluna,miktannavezehirlenenkişinin

yaşma göre değişir.

2;Ağızda yanma, özel tad,yutma güçlüğü, bulantı,

kusma, ishal, karm ağnsı, baş ağrısı, baş dönmesi ve terleme görülebilir.

3. Şuurda değişik derecede bozukluk olabilir.

4. Solunum ve dolaşımda bozukluk, yavaşlama,

durma olabilir. Kan basmanda düşme olabilir.

5.1drar miktan az alabilir, hattâ hiççıkmayabilir.

6. Görmede bozukluk, gozbebeklerinde küçülme

görülebilir.

B. ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM

Zehirlenmenin sebebineolursaolsun, bir taraftan

sebep araştırılırken, diğer taraftan da zehirlenmenin

şekli ve yolu göz önünde tutularak zaman

kaybetmeden ilkyardım yapıhr. .

İlkyardıı ana kuralları:

1. Zehiri vücut dışına atmak.

2. Zehiri vücut İçinde zararsız hale getirmek.

3. Zehiri sulandırmak.

a. Ağız ve Sindiril Kanah Yoluyla Olan

Zehirlenmelerde ilkyardım:

1. Zehirin sulanması ve sindirim sisteminden

emiliminin yavaşlaması İçin hastalara süt, yumurta

akı, nişasta solusyonu ve su gibi şeyler İçir.

2. Hastanın boğazına parmak sokularak

kusturulmaya çahşıhr. .

3. Tıbbî kömür verilebilir. Büyüklere 30-40 adet,

çocuklara 20 adet eritilerek İçir.

4. Hastaneye götürülür. Hastanede midesi

yıkanır. Zehirli madde biliniyorsa panzehiri

kullamhr. .

b. Solunum Yoluyla Olan Zehirlenmelerde

nkyardım: ' - -

1. Hasta derhal temiz havaya çıkarılır.

2. Sıkı giyecekler gevşetilir veya çıkarılır.

3. Şuuru yerinde olanlara, temiz havada derin

nefes ahp verdirilir. ٠- 4. Solunum güçlüğü çeke nlere, sun’î solunum

yaptmlır.

5. Hastaya oksijen verilir

6. Acil olarak hastaneye götürülür.

c. Deri TemasıYoluyla Olan Zehirlenmelerde

ilkyardım:

1. Hastanın giyecekleri süratle çıkarıhr.

2. Deri bol su ile yıkanır.

3. Hastaneye götürülür.

d. Zehirli Böcek ve Hayvan Sokmalarında

ilkyardım: (Bir önceki konuda anlatıldı.)

e. Enjeksiyon Yoluyla Verilen Maddelerle

Oluşan Zehirlenmelerde ilkyardım:

Hasta acil olarakhastaneye götürülür. Zerk edilen

madde biliniyorsa karşıtı olan madde uygulamr.

Zehirin vucuttan bir an önce atılması İçin çeşitli

uygulamalaryapılır. Şoka karşı tedbir alınır. Ortaya

çıkan belirtilere göre tedaviler uygulanır.

c. ZEHİRLEMELERİ Ö11 İÇİN

ALINACAK TEDBİRLER '

1, Her türlü zehirli maddeler, çocukların

ulaşamayacağı belirli yerlere konmalıdır.

2. Kullanılması gereken zehirleyici maddeler,

kullanıldıktan sonra kaldırılmalı veya imha

edilmelidir. .

3" İlâçlar, çocukların ulaşamayacağı özel dolaplarda saklanmalıdır.

4. Zehirleyici maddeler gıdalann koyulduğu şişe, bidon, kutu vs. kaplara konulmamalı, kendi özel ambalajı İçinde saklanmalıdır.

5. İlâçlar, doktorun tavsiyesine göre uygun

miktarlarda ve sürelerde kullamlmahdır.

6. intihar amacıyla kullamlabilecek maddelerin

satışı kontrol altmda tutulmahdır.

7. Zehirlenmelerle ilgili olarakkamuoyuyeterince

bilgilendirilmelidir.

لللل parazit HASTALIKLARI

A. UYUZ (GALE)

Uyuz böceğinin (sarcoptes scabiei) yaptığı bir hastahktır. Dünyânın her tarafında, özellikle fakir

ve geri kalmış toplamlarda görülür. Göçmen

kamplan, kışlalar ve yurtlar gibi insanların toplu

olarak bulunduklan yerlerde kolayca yayihr.

Uyuz böceği küçük, oval, 250-450 mikron

büyüklüğünde, gözleri olmayan bir böcektir. Dişi böcek deride oyuk açar, her gün 2-3 mm ilerler.

Sıcakta daha aktif olduğuiçin, hasta yatağma yattığı

zaman daha çok çalışır. Yaşadığı 4-5 hafta boyunca

40-50 kadar yumurta yumurtlar. 10-15 gün İçinde

yumurtalar erişkin hale gelir.

Uyuz böceği insanin ve diğermemelilerin derisinde

irritasyona ve kaşıntıya sebep olur. Böceğin kendisi

veçıkardıklan maddeler deride kızarıklığa veşişmeye

sebep olur, o bölgedeki doku sulanır. Küçük, İÇİ sıvı dolu kesecikler (vezikül) oluşur. Şiddetli kaşıntı

olduğu İçin hasta kaşmirken veziküller yırtılır ve böcekler başka yerlere de taşınır. Yırtılan yerlere

mikroplarm yerleşmesi sonucu iltihaplanmalar

gel lir.

Büyüklerde parmak aralan, bilek, dirseğin dış yüzü, koltuk altı, kasıklar, hayalar, meme aralan,

kann ve bel bölgesi başlıca yerleşme yerleridir.Sırtta

ve yüzde pek görülmez. Çocuklarda ise her tarafa

yerleşebilir.

Bulaşması yakm temasla olur. Elinden tutmakla,

ayni yatakta yatmakla bulaşır.

Tedavi edilmeyen uyuz hastahgL genele birkaç

ay sonunda kendiliğinden geçer. Derideki bütün

parazitlerin etrafında su toplanır. Bazılarında ise hastalık kronikleşir.

Tedavi:

Uyuz tedavisi yapılırken ailede başka uyuzolanlar

varsa, onlann daaym anda tedavi edilmeleri gerekir.

Çünkü birbirine tekrar kolayca bulaşır. Aym şekilde

eşlerden birisinde uyuz varsa, diğerinin de tedavi görmesi gerekir.

Uyuz tedavisinde eskiden beri kükürtlü

merhemler kullamhr (Baume de Perou, Pomad

Wilkinson...gibi).Hastayıkamr,keselenirve üç gün üst üste boyundan aşağıya bütün vücudabumerhem

sürülür. Dördüncü gün hasta yıkanır. Kaynatılmış

veya ütülenmiş çamaşırlar giyer. Yatak, yorgan ve yastık çarşaflan değiştirilir. '

Günümüzde losyon şeklinde %1’lik Gamma

Benzen Hekzaklorür preparatlan vardır (Kwell

Lotion, Bit-en Lotion... gibi). Banyo yaptıktan sonra

boyundan aşağı bütün vücuda bu losyon sürülür. 24 saat sonra banyo yapıhp, temiz elbiseler giyilir.

Çarşaflar değiştirilir.

B. bitlenme (PEDIKULOZ)

Erişkin ve yavru bitlerin ısırması sonucu ortaya

çıkan bir hastalık durumudur. Bitin cinsine göre baş, vücut veya kasık bölgesi tutulabihr.

Bitler kan emdikleri yerlerde tükrüklerine karşı

oluşan reaksiyondan dolayı deride hastahğa sebep

olurlar. Aynca ısınan vücudu terkettikleri İçin insandan insana bazı hastalıkların (tifüs, siper

humması... gibi) bulaşmasma sebep olurlar.

DDTninbulunmasından sonraçoksık olmamakla

birlikte kreşlerde, ilkokullarda, yurtlarda ve kışlalarda zaman zaman görülebilmektedir. Savaş

ve olağanüstü durumlarda temizliğin zorlaşması ve toplu halde bulunulması gibi sebeplerle yeniden

yaygınlaşması mümkündür.

a. Baş Bitlenmesi

Baş bitleri 1-2 mm uzunluktadır. Renkleri, açık veya koyu kül rengi olmak üzere bulunduğu şahsın saçlanna uyacak şekildedir. Daha çok ense, kulak

arkalan ve şakaklarda bulunurlar.

Dişileri günde 4-5 yumurta yumurtlar. Sirke

denilen bu yumurtalar saçlara yapışıktır. Renkleri

sandan siyaha kadar değişir. Bir sirke, 3 hafta

sonunda erişkin bit haline gelir.

Baş bitlerinin ısırmalan ağrılı değildir. Deri İçine

giren tükrükleri şiddetlibir kaşıntı uyanr. Bukaşıntı,

ısırma yerinin etrafına doğru yayıhr. Kaşımlan

yerlere mikroplaryerleşiriltihaplanmalarolur Fena

kokulu akıntılara sebep olurlar.

Başta birden bire kaşmma başlayan her vakada,

bitlenmeyi düşünmelidir. Saçlara yapışık olan sirkelerden teşhise gidilir.

Tedavi:

Baş bitini yok etmek İçin çeşitli tedaviler

uygulanabilir. Başakahnbirvazelin tabakası sürüp,

bir gece bırakmak yeterli olabilir. Başa gaz yağı sürmek etkili olur. %10-2Ö oramnda DDT solusyonu

kullanılabilir.

Sirkeleri saçtan ayırmak İçin, Sicak sirkeli su iyi gelir. Bundan sonra ince bir tarakla taramak yeterli

olur. Fazla bitlilerde, saçlar traş edilebilir.

Günümüzde şampuan şeklinde %1’lik Gamma

Benzen Hekzaklorür preparatlan vardır (Kwell

Shampoo, Bit-en Shampoo... gibi). Baş ılık suyla

ıslatılitan sonra, herhangi bir şampuan gibi sürülür. 4 dakika köpürtülüp, iyice yıkanır.

Durulanıp havlu ile kurulanır.

b. Vücut Bitlenmesi

Vücut bitleri baş bitinden daha büyüktür (2-4 mm). Kül renginden kahverengine kadar değişik renklerde olabilir. Genellikle elbiselerin dikiş

yerlerinde bulunurlar ve yumurtalarım oraya

bırakırlar. Bir bit 1-1,5 ay yaşar.

Vücut bitlerinin ısırması pekrahatsızetmez;fakat,

deri İçine giren tükrükleri müthiş bir kaşıntı

uyandırır. Kızankhk ve sivilce oluşur.

Bitlerin ısırdığı yerler elbisenin kıvrım yaptığı

yerlerdir (boyun, kiirek kemikleri üzeri, iki kürek

arası ve kuşak yerleri).

Uzun süren bitlenmelerde kaşmma yerlerinde

iltihaplanmalar, nedbe dokulari, deri kalınlaşmaları

ve deride pigmentartmâsiolur.Derikoyu kahverengi

veya siyaha yakm bir renk lir. iltihaplanmadan

dolayı çevredeki lenf bezlerinde şişmeler olur. Bu tabloya “serseri derisi” denir.

Tedavi:

Vücut bitini yok etmek İçin vücut iyice yıkamp

temizlenir. Ayrıca elbise ve çamaşırların bitten iyice

temizlenmesi gerekir. Bunun İçin pudra İçinde %5- 10 DDT tozu kullandır. DDT insan İçin zehirli

olduğundan, birinsaniçinkullamlantoz 30 gramdan

fazla olmamahdır. ,

Günümüzde losyon şeklinde %1’lik Gamma

Benzen Hekzakloriir preparatlan vardır (Kwell

Lotion, Bit-en Lotion... gibi). Banyo yaptıktan sonra

boyundan aşağı bütün vücuda bu losyon sürülür. 24 saat sonra banyo yapıhp, temiz elbiseler giyilir.

c.Kasık Biti

Kasıkbitil-l,⁵ mm uzunluğunda,yengeç şeklinde

bir parazittir. Bunun yumurtaları da kıllara

yapışıktır, üremesi diğer bitler kadar hızlı değildir.

Cinsel temasla bulaşır.

Bitlerin ısırması hissedilmez. Sonradan ortaya

çıkan kaşıntı ile farkedilir. Isınkyerlerindemercnnek

büyüklüğünde, soluk mavi lekeler oluşur.

Tedavi:

Kıllar tıraş edildikten sonra başa sürülen

merhemler ve şampuanlar kullanılır. DDT’nin %5- 10’luk tozu kullanılabilir.

c. PİRE DEHTİTI (PULİKOZ)

ipireler, insani ısırarak deride hastalığa (dermatit)

sebep olurlar. Aynca insana bazı hastalan

bulaştırırlar (veba, tifiis... gibi).

Pire kan emerken, bir ؟ok yeri ısırabilir. Ismk

yerleri düzensiz gruplar halinde görülür, özellikle

vücudun kapah kısımlanm, bel, omuz, kalça gibi elbiselerin sıkı olduğu yerleri ve bacaklan ısmrlar.

Pirenin ısırdığı yerde 2-8 mm ؟apmda, şiddetli

kaşman, kırmızı, iltihabı bir leke oluşur. Bu lekenin

tam ortasında küçük bir kanama noktası (purpura)

vardır. Hassas kimselerde şişme, sertleşme ve iltihaplanma oluşabilir.

Pirelerfarelerden veba ve tifüs mikrobunuahrlar.

Mikroplar pirenin sindirim sisteminde çoğalırlar.

Daha sonrakan emerken veya dışkılanyİa, taşıdıkan

hastahgL insanlarabulaştırırlar.

Koruruna:

Pirelerin insanlara bulaşması, hijyen şartlan ve hayvanlara yakınlıkla ilgihdir.

Evdeki pireleri yok etmek İçin %10’luk DDT tozu,

DDTnin kerozendeki %5’lik ؟özeltisi ve diğer böcek

öldürücü ilaçlar kullamhr.

Kedi ve Kopekler, kerzenli sabunla yıkanır. Fareler

ve diğer kemiriciler imha edilir. .

>^٠ BULAŞICI HASTALIKLAR

A. KOLERA

Kolera, fazla sayıda ishal ve kusma ile çok miktarda sıvı ve elektrolit kaybedilen bir ince barsak

hastalığıdır. Ağız yoluyla bulaşır. Kuluçka süresi 5 saat ile 3 gün arasmda değişir.

Hastalık ani ishal ve kusmalarla başlar, ishal

sırasında kann ağrısı, ıkınma yoktur ve dışkılama

âdetâ boşalır gibidir. Dışkı, pirinç suyu gibi bulanıktır

ve İçinde pişmiş pirinç tanesine benzeyen tanecikler

vardır. Vakaların %90’mda ishalle beraber, bulantı

hissi ve öğürtü olmaksızın meydana gelen kusmalar

vardır.

Ağır vak’alarda ishal sayısı günde 15-30 defaya çıkar. Kusmalarla birlikte hastamn kaybettiği SIVI günde 20 litreye kadar çıkar. Koltuk altmda ISI 3ة- 35° C’ye kadar düşer. Su kaybından dolayı dokular

kurur. Dil kuru, dudaklar morarmış, gözler çökmüş,

yüz izdıraphveendişelibir hal almıştır. Deriburuşuk,

soğuk ve yapışkandır. Direncini kaybettiği İçin has anin yatağa dokunan kısımlarında kolayca

yaralar açıhr. Eller çamaşırcı eli şeklini almıştır.

Hastamn tansiyonu çok düşer. Böbreklerde kanin

az gelmesine bağlı olarak yetmezlik gelişir.

Hastaların çoğu kaybedilir. Bu safhayı geçirenlerde

düzelme safhası başlar ve hasta iyileşmeye yönelir.

Kolera mikrobunualanherkes hastalanmaz.Ağız

yoluyla ahnan mikroplar midede mide asitinin

etkisiyle ölebilir. Bazı kimseler ise hasta olmazlar

fakat dışkılannda kolera mikroplan bulunur. Yani

taşıyıcı (portör) olurlar.

Koleralı hastaların ve taşıyıcılann dışkılanyİa

çıkan mikroplann suya kanşması, salgınlara sebep

olur. Suyun dışında mikroplu yiyecekve eşyalarla ve hastayla direkt temasla da yaydır. Karasinekler de pasif olarak mikrobu taşırlar. Salgınlar özellikle yaz aylanndameydana gelir. Hastahğaherkes hassastır.

Özellikle çocuklar ve yaşlılarda ağır seyreder.

Tedavi:

Kolerah hastamn tedavisi hastanede yapıhr.

Tedavide en önemli konu hastamn kaybettiği

sıvıların, su ve elektrohtlerin telafi edilmesidir.

Bunun İçin hastamn çıkardığı toplam SIVI miktan

ölçülür ve bu miktarda SIVI damar yolundan verilir.

٦ İlaç olarak tetrasiklin grubu antibiyotikler ve kloramfenikol kullanılabilir.

Korma: '

Hastalığın kontrolü İçin hastalık resmi

kuruluşlara ihbar edilir, hastalar ve şüpheli kişiler

karantina altma alınır. Şüpheli kimselerin

dışkılarında kolera mikrobu aramr.

Sular dezenfekte edilir. Lâğım sulanmn İçme

sulannakanşması önlenir. Her türlütemizliğe dikkat

edilir. Kolera görülen bölgede her türlü yiyecek ve İçeceğin sokakta satılması yasaklamr. Hastalık

hakkında halk bilgilendirilir.

Kolera aşısı bir ay ara ile iki defada yapıhr.

Hastalığa karşı 4-6 ay koruyucu etkisi vardır.

Hastalık tehlikesi devam ediyorsa altı ayı geçmeyen

arahklarla tekrarlanır.

B.TİFO

Temizliğe riayetedilmeyenkötühijyenikşartlarda

salgmlaryapan ağır bir hastalıktır. Tedavi edilmeyen

vak’alardaölümoramfazladır.iyi tedavi edemeyenler

taşıyıcı (portör) olarak kalırlar.

Hasta ve taşıyıcı kimselerin vücudundan dışkı ve idrarla atılan mikroplar, su, süt, yağ, peynir,

pişmeden yenen sebze, meyva ve diğer besin

maddeleriyle insana bulaşırlar. Bunda

karasineklerin rolü büyüktür.

Birdenbire başlayan salgınlar yılın her mevsiminde, özellikle yazm son aylarında görülür.

Çocukluk ve erken gençlik hastalığıdır. En sik 15-30

yaşlan arasında görülür.

Ağızdan ahnan mikropların bir kısmı, mide

asitinin etkisiyle yok edihr. ince barsağa geçen

mikroplar burada yerleşirler ve çoğalırlar. Daha

sonra kana kanşıp karaciğer, dalakvesafrakesesinde

yerleşirler.Barsaklarda şişmeler, ülserler, kanama

ve delinmeler ortaya çıkar. Dalak büyümüştür.

Hastalık kırgınlık, İştahsızlık, ürperme, eklem

ağrıları ve özellikle akşamlan gelen baş ağnlanyla

başlar. Daha sonra akşamlan ateş yükselmesi olur. Hastalık ilerledikçe, ateş 40 dereceye kadar yükselir

Hasta kabızlık ve barsaklanndaki gazdan

şikâyetçidir.

ikinci haftada ateş en yüksek seviyeye çıkar ve devam eder. Nabız sayısı ateşle orantılı olarak

artmamıştır, yavaştır. Hasta dalgm ve şuura

bulamktır.Dudaklar kuru, dil kuru ve pashdır.

Karnin ve göğsün alt kısım derisi üzerinde, 2-3 mm çapmda, basmakla kaybolan uçuk pembe renkte

lekeler (rozeol) görülür. Dışkı günde 2-3 dofa sulu bezelye ezmesi şeklindedir. Hastalık ağırlaşırsa

kalple ilgili belirtiler ve dolaşım bozukluğu ortaya

çıkabilir.

Üçüncü haftada ateş düşmeye başlar. İştah ve şuur açılır. Dışkı normalleşir. Dil temizlenir. Dalak

küçülür. Bu donemde burun kanamalan, barsak

kanamaları ve barsak delinmeleri görülebilir. -

. Tedavi: '

Tedavi, doktor kontrolünde yapılır. Antibiyotik

olarak kloramfenikol verilebilir. Ampisilin de tercih

edilebilir.

Hasta kesin yatak istirahatinde olmalıdır. Kalori

ve proten değeri yüksek, az posa bırakan gıdalar

verilmelidir. Mümkünse hastaneye yatırılmalı, su ve SIVI kayıplan telâfî edilmelidir.

Korunma:

Toplumda uygun hijyenik şartların teminiyle

olabilir.Şehir kanalizasyon tesisatının düzenlenmesi

sağlanmalı, kanalizasyonları açıktan akması, ve İçme sulanna karışması önlenmelidir.

İçme sularında sik sik bakteriyolojik kontroller

yapılmalıdır.

Bahçelerin kirli sularla sulanması önlenmeli, gıda maddelerinin üretiminde temizliğe dikkat

edilmelidir.

Hastaların dışkı kültürleri menfi oluncaya kadar

tecrid edilmeleri gerekir.

Hastaların dışkı, idrar ve balgam gibi çıkartılan

ve eşyalan dezenfekte edilmelidir. ٠

Salgm ortaya çıkarsa aşılama yapıhr.Aşdama bir ay arayla iki defa veya daha hızlı sonuç ahnmak

isteniyorsa pir hafta ara ile üç defa yapılır. Uç yılda

bir tekrarlanır. Fakat, aşı ancak %65 oranında

bağışıklık sağlar. '

c. basilli dizanteri

Ateş, kann ağnsı, ıkınma, kanlı, müküslü ve cerahatli ishalle karakterize bir barsak hastahğıdır.

Özellikle kalmbarsaklar tutulur.Yiyeceklerini

hijyenik şartlarda saklamak İmkânları olmayan

toplumlarda sik rastlamr.

Her yaşta görülebilir. Çocuklarda altı aylıktan

sonra sıklaşır. Küçük süt çocuklarında ağır seyreder.

Üç yaşından sonra nisbeten hafifleşir.

Mikrop vücuda ağız yoluyla girer. Besinlerin

kirlenmesi ile, süt ve su ile yayihr. Karasinekler ve mikrop taşıyan kimseler (portörler) de hastalığın

yaydmasmda rol oynarlar.

Mikroplar daha çok kalmbarsaklara yerleşir.

Yaralar ve ülserler oluşur.

Başlangıç anidir. Ateş 38-39 dereceye kadar

yükselir. İştahsızlık, kannagnsı, ıkınma ve kusma

var dır.

önceleriyeşil-san renkte,hazmolunmamışgıdalar ihtiva eden ishal, kısa zamanda kanlı, müküslü ve cerahatli bir karakter kazanır. Günde 10-90 defa olabilir. Küf gibi kokar. Su ve sıvı kaybma bağlı

olarak gözler çöker, deri buruşur, dil ve dudak kurur.

Hasta kaybedilebilir.

Tedavi:

Tedavide ilk ve önemli adim su ve sıvı kaybım

gidermektir. Çeşitli antibiyotikler kullanılabilir

(Ampisilin, Trimethoprim + Sulfamethoxazole,

Tetrasiklin, Kloramfenikol).

Az posalı, yağsız, az şekerli, yüksek proteinli ve yüksek kalorili diyet uygulanır.

Korunma:

Hastalar tedavi süresince tecrit edilmelidir, üç defa dışkı kültürü negatif çıkıncaya kadar besin ve çocuk bakımıyla ilgili işlerde çalıştırılmamalıdır.

Hastayla teması olanlardan kültür alınıp gerekli

tedavi yapılmalıdır.

Özellikle gıda İşçileri arasmdan mikrop taşıyanlar (portör) aranmalı, bulunanlar tedavi edilmelidir.

Hastalann dışkıları, kusmuklan uygun şekilde

dezenfekte edilmeli, yiyecek ve içeceklere bulaşması

önlenmelidir.

Tuvaletler ve kanalizasyonlar düzenli hale getirilmelidir.

Çöpler uygun şartlarda biriktirilmeli ve karasineklerle mücadele yapılmahdır.

Sular klorlanmalı, sik sik bakteriyolojik

kontrolden geçirilmelidir.

Kanalizasyonların karıştığı sularla bahçe

sulaması yapılmamahdır. -

D. BULAŞICI SARILIK (713ملفه HEPATIT)

Hepatitis-A ve Hepatitis-B virusunun yaptığı bir karaciğer hastalığıdır.

İştahsızlık, bulantı, kusma, halsizlik, soğuk

algınlığı belirtileri, kabizhk veya ishal ile başlar.

Bazı gıdalara karşı bir tiksinti olur. Mide bölgesinde

ve karnm sağ üst tarafında hafif bir ağn olabilir.

Bu belirtileri takib eden 5-10 gün sonra idrar

renginde bir koyulaşma ve büyük abdestin renginde

bir açılma olur, sarilik dediğimiz durum ortaya çıkar.. Hastamn gözleri saranr.

A tipiyle olan hastalık, daha çok çocuklarda ve genç erişkinlerde görülür. Sonbaharda ve kışın daha

sik rastlanır. Genellikle hafif seyreder, ömür boyu

bağışıkhk bırakır.

B tipiyle olan hastalık, heryaştaveher mevsimde

görülür. Ağır seyreder. Yaşlılarda daha da ağırdır.

Şıklıkla kronikleşir. Bir sene bağışıkhk bırakır.

Tedavi:

1. Mutlaka yatak istirahati gerekir. Karaciğer

fonksiyonlan normale donünceye, sanlık tamamen

kayboluncaya kadar istirahat ettirilir. Sarilik

geçtikten sonra 6 ay-bir yıl karaciğere dokunacak

ilaçlar kullandınlmaz.

2. Dengeli ve yüksekkaloriligidalarverilir. Bulantı

kusma nedeniyle ağzından beslenemezse serum

verilir.

'Yağlı gıdalar, kızartmalar yasaklanır. Bulantı

yaparsa yumurta da yasaklanabilir.

3. İlaç kullamlmasma gerek yoktur. Hastayı

psikolojik yönden rahatlatmak İçin vitamin ilaçlan

verilebilir.

Korunma:

1. Kişisel temizliğe dikkat edilmeli, hastayla

temastan sonra eller yıkanmahdır.

2٠ Hastanın kullandığı tüm eşyalar aynlmah,

kullamldıktan sonra kaynatılmalıdır.

3. Hastanın kullandığı tuvalet temiz tutulmalı,

kireç kaymağı ile dezenfekte edilmelidir.

4. Kan verenlerin kamnda sanhk araştırması

yapılmalıdır.

XV. ÇOCUK HASTALIKLARI

Çocukların şikâyetlerini anlamak, hastalıklanm

teşhis etmek büyüklerden ؟ok farklıdır. Çeşitli

fetimalleri düşünerek doğrubirkararvermek gerekir.

Küçük çocuklar, şikâyetlerini ağlayarak ifade

ederler. Halk arasında, ،،Çocuk ya acıkır ağlar, ya da acır ağlar.” denilir, o bakımdan, çocuğun karni aç değilse bir yerinin acıdığım düşünmek gerekir.

Önce çişini ve kakasım normal yapıp yapmadığına

b akılır. Erkek çocuklarda sünnet derisinin dar oluşu,

idrar yapmaya engel olabilir. Makat bölgesindeki

pişikler kaka yapmayı zorlaştırıp kabızlığa sebep

olabilirler.

ishale ve barsak gazlanna bağlı karin ağnİarı

olabilir. Daha büyük çocuklarda barsak parazitleri

ve idrar yolu iltihaplan kann ağnsma sebep olurlar.

Nezle ve geniz tıkanıkhğı orta kulak iltihabmave

kulak ağrısına sebep olabilir.

Çocukhastahklannda ateş fazla yükseldiği zaman

çocuğun dalgmlaşmasma, sayıklamasına ve kasların

istemsiz kasılmalarına (havale geçirme, konvülziyon)

sebep olur. Bunu önlemek İçin, ateş bir an önce düşürülmelidir. '

Ateşi düşürmenin enkolayyoluhastayıdışandan

soğutmaktır. Bunun İçin,• hasta ılık suyla yıkamr.

Soğuması İçin suyun İçinde bekletilir. Aynca ateş'

düşürücü İlâçlar verilir.

Havale geçiren çocuklar, hemen soğuk suyun altma

tutulur. Soğutulup ateşi düşürüldükten sonra

doktora götürülür.

Difteri, boğmaca, çocuk felci gibi hastalıklar

günümüzde aşı ile önlenmektedir. Bu bakımdan

aşılan zamanında yaptırmak gerekir. Bunlann

dışındaki birtakım bulaşıcı çocuk hastalıkları

üzerinde biraz duralım:

A. KIZ

Yüksek ateş, kırgınlık, baş ağrısı, boğaz ağrısı,

kann ağnsı, bulantı ve kusma gibi belirtilerle

başlayan bulaşıcı bir hastalıktır.

En çok sonbahar, kış ve ilkbahar gibi serin

mevsimlerde görülür. Yakm temasla, endirekt yolla

ve hava yoluyla bulaşır.

Ateşten 24-28 saat sonra, yüzden başlayıp bütün

vücuda yayılan, tipik pembe-kırmızı renkte

döküntüler ortaya çıkar, üzerine basmakla solan

döküntüler, ■ufak tanecikler halinde ve arada sağlam

deri kalmayacak şekilde sıktır.

Boğaz İÇİ ve bademcikler kızarmış ve şişmiştir.

Dilde çilekmanzarası görülür. Boyundakilenfbezleri

büyümüştür.

3-7günsonralekelerin rengi solar Koltuk altında.

kasıklarda, tırnak dipleri ve parmak uçlannda fazla

olmak üzere deride soyulmalar (deskuamasyon)

görülür.

Hastalık sırasında kalpte, eklemlerde,

böbreklerde, orta kulakta, akciğerlerde

iltihaplanmalar görülebilir. Hastahk geçirildikten

2-3 hafta sonra akut eklem romatizması ortaya

çıkabilir.

Tedavi:

Hasta yatak istir ahatinekonur.Penicillin tedavisi

yapılır (10 gün). Penicilline allerjisi varsa

Erithromycin verilir. Aynca ağn kesici ve ateş düşürücüler verilir.

Bulaşmayı önlemek İçin hasta tecrid edilir.

B. KIZAMIK '

Dünyânın her tarafında görülen dökmeli, çok bulaşıcı bir hastahktır. Direkt temasla ve hava

yoluyla bulaşır. Bahar aylannda daha sik rastlamr.

En çok altı aydan büyük, 10 yaştan küçük çocuklarda

görülür. Genellikle devamh bir bağışıl bırakır.

10 günlük bir kuluçka devrinden sonra ateş,

gözlerde kızankhk ve sulanma, burun akıntısı ve öksürükbaşlar-Ağıziçinâe 1-3 mm çapmda, çevreleri

koyu kırmızı, merkezleri toplu İğne başı kadar, soluk

mavi beyaz renkte lekeler (koplik lekeleri) oluşur.

Hastalık belirtilerinin başlamasından üç gün sonra, saçlı deri ile saçsız derinin birleştiği yerlerden

ve kulak arkasından döküntüler Çikmayabaşlar. Bir iki güniçınde yüz,boyun ve gövdeye; daha sonra el ve ayaklara yayılır.

Önceleri topluiğnebaşıkadar olan pembe-kıronzı

lekeler, büyüyerek mercimek kadar olurlar. 5-10 gün İçinde lekeler kahverengileşir, daha sonra da pullar halinde dökülürler.

Kızamıkta solunum yollan mikroplara karşı çok hassaslaşır. Bu nedenle bronşit, zatine, larenjit ve ortakulak iltihabı görülebilir.

Tedavi:

Hastaya yatak istirahat! yaptırılır. Başka

hastahklardankorumakiçinantibiyotikverilir.Ağn

kesici ve ateş düşürücü İlâçlar verilir.

Bulaşmayı önlemek İçin, hastalar tecrid edilir,

önceden kızamık aşısının yapılmış olması, hastahğm

daha hafif geçirilmesini sağlar.

c. SU ÇİÇEĞİ

En çok 2-8 yaşındaki çocuklarda görülen, deride

veağıziçindeiçisudolusivilceler(vezikül)oluşmasma

sebep olan, bulaşıcı bir hastalıktır.

Daha çok kış ve bahar aylarında görülür. Direkt

temasla ve hava yoluyla bulaşır. Hafif seyreder ve

genellikle devamlı bir bağışıklık bırakır.

Hastalık 37.5-39 derece ai le başlar. 24 saat İçinde pembe-kırnuzi renkte dökmeler oluşur.

Gövdede fazla, kol ve bacaklarda azdır.

Dökmeler, önce kırmızı bir kabarcık halinde iken,

daha sonra İÇİ su dolu sivilce haline gelirler. Çok kaşıntılıdırlar. Daha sonra kuruyup kabuklamrlar. Diğer taraftan yeni lekeler Çiktığı İçin, su çiçeğinin

dökmeleri çeşitlidir.

Üç dört döküntiihecmesin ا sonra, ateş diişerve

hastahk iyileşir. Genellikle iz bırakmaz.

Tedavi:

Kaşıntıyı önlemek İçin antihistaminik verilir.

Haricen antihistaminikli ilaçlar kullamlabilir. Ateş

İçin, ateş düşürücü İlâçlar verilir. Başka

hastalıklardan korumak İçin antibiyotik verilebihr.

D. KABAKULAK

Yanaktaki tükrük bezlerinin (parotis) tek başına,

iki taraflı veya çene altı ve dil altı tükrük bezleriyle

beraber iltihaplanmasıyla oluşan, ateşli bulaşıcı bir hastalıktır.

En çok 5-15 yaşlan arasında görülür. Kış ve ilkbaharaylannda daha fazladır. Okullarda ve askeri

birliklerde salgınlar yapar. Bulaşma direkt temasla,

tükrük ve hava yoluyla olur. Hastalığı geçirenlerde

devamlı bağışıklık oluşur.'

Hastalık yapan mikroplar ağız ve burun yoluyla

girer. Kuluçka süresi 14-21 gündür. Kırgınlık, ateş ve baş ağrısıyla başlar. 12-24 saat sonra bir taraftaki

parotis bezi şişer. 1-5 gün sonra diğer yanaktaki

tükrük bezi de şişer. Ateş 39-40 dereceye kadar

yükselebilir. Şişlik 4-10 gün devam eder, özellikle

ağız açılırken ağrı vardır.

14 yaşından büyük çocuklarda testislerin

iltihaplanmasına (orşit) yol açabilir. Fakat kısırlığa

yol açması nadirdir.

Tedavi:

Hastaya yatak istirahati yaptınhr, yorulmaması

temin edilir. Ağn kesici ve ateş düşürücü İlâçlar

verilir.

Bulaşmayı önlemek İçin hastalar tecrid edilir.

XVI.. OLUM

Hayatin kaçınılmaz sonu, biyolojik güç ve etkinliğin durması demek olan ölümdür. Elden gelen

her şey yapıldığı halde önlenemeyen bir realitedir.

Ölüm karşısmda soğukkanlılığı kaybetmemek ve duygusal hareket etmemek gerekir.

a. Can Çekişme Hali (Agoni)

Ölüm ile dirim arasındaki bedensel bir uğraşı ve ölüme doğru sürüklenme belirtilerine can çekişme

hali denir.

Her ölümden önce kısa veya uzun bir can çekişme

hali vardır. Ansızm ölümlerde kısa sürer. Kronik

hastahklardan ölümlerde can çekişme hali saatlerce

hattâ günlerce sürer. ٠

Can çekişme halinde solunum düzeni bozulur.

Tansiyon düşer. Solunum ve dolaşım yetmezliği

ortaya çıkar. Kaslar gevşer; kollar ve bacaklar yere serilir. Hasta küçük ve büyük abdestini

tutamayabilir.

Gozbebekleri genişler. Ağız yan açık durur.

Yutkunma refleksi bozulduğu İçin solunum

hırıltıhdır. Deri ve kas refleksleri yavaşlamıştır.

Görme duyusu azahr ve kaybolur. îşitme duyusu

sonuna kadar devam edebilir. Ter bezlerinin ağzı

- açık kaldığıiçin, iri taneli ter çıkar.Vücutısısı düşer,

eller ayaklar soğur.

Biline çok defa bulanıktır. Bazı kimselerde ölüme

kadar açık kalır. Hasta çok defa öleceğini anlar.

Can Çekişme Halinde ilkyardım:

Can çekişıe halindeki hastaya tıbbî bakımdan

yapılacak pek bir şey kalmamıştır. Artık hastayı

fazla rahatsız etmemek gerekir. Bilincin açık olduğu

- zamanlarda istedikleri yerine getirilmeye çahşıhr.

Başına toplanan kalabalık hastayı rahatsız

edebilir. Ziyaretçiler, başka bir odaya ahnmahdır.

Yanındaçokyakmlanndanbirkaç kişinin bulunması

yeterlidir. Kendisi konuşamasa da konuşulanları

İşittiği İçin, hastamn yamnda iyi ve güzel şeyler

konuşulmalıdır. Hastamnmoralinibozacakolumsuz

değerlendirmeler yapılmamalıdır.

Can çekişmehalindeki hasta, mümkünse sağtarafi

veya ayaklan hbleye doğru gelecek şekilde yatmhr.

Ya sağ tarafa çevrilip veya başı biraz yükseltilip

yüzü hbleye gelecek şehide yerleştirihr. Başında

Kur’an-ı Kerim okunması hastaya manevî bir huzur

verir ve hastayı rahatlatır, özellikle Yâsin ve Ra’d sûrelerinin okunması tavsiye edilmiştir.

Con çehşen kimseye kelime-i tevhid telhn

edilmesi sünnettir. Bunun İçin hastamn yamnda

hasta duyacak kadar bir sesle, birkaç defa ،،Lâ ilahe

illallah” denir. Fakat hastaya sen de soylediye teklif

edilmez. Sadece duyurmakla yetinilir.

b. Ölüm Belirtileri

Ölümün kesin bir tarifini yapmak zordur. Büyük

hayat fonksiyonlanmn —dolaşım, solunum ve merkezi sinir sistemi faaliyeti— devamlı olarak

durması ölümü gösterir. -

Kalbin durması, dinlemekle veya elektro

kardiografi ile anlaşılabilir. Kesilen bir damardan

kan akmaz. Canhda tırnak ucuna bastmlırsa rengi

solup, baskı kalkınca rengi pembeleştiği halde, ölüde

renk değişmesi olmaz.

Canh bir kimsenin ağzına veya burnuna bir ayna

tutulsa buğulanır; ölüde buğulanma olmaz.

Göze (korneaya) parmak ucuyla dokunulursa,

canhda göz kapaklan kapamr. ölüde göz kapanması

olmaz. Aynca ölünün göz bebekleri genişlemiştir ve ışığa karşı da duyarsızdır.

c. Ölümden Sonraki Değişmeler

,1. Kaslarm Gevşemesi:

Ölümden hemen sonra kaslann gerginliği (tonüs)

kaybolur. Düz ve çizgili kaslar birkaç saat İçinde

tamamen gevşer.Yüzkaslanmn gerginliği de derhal

kaybolduğu İçin ölünün yüz görünüşü bir şey ifade

etmez. Yine kaslann gevşemesine bağlı olarakidrar

ve dışkı boşalır. Göz kapaklan düşer, göz yan açık hale gelir. Alt çene düşer, ağız açıkkalır.

Ölünün gözlerinin yumulması, çenesinin bir bez ile çekilip tepesinden bağlanması tavsiye edilmiştir.

، Ölü Soğuıası:

Ceset ısısımn zamanla çevre ısısı derecesine

düşmesine ölü soğuması denir. Daha can çekişme

safhasında eller, ayaklar soğumayabaşlar. ölümden

sonra vücut ısısı ortalama saatte bir derece kadar

düşer. Ceset 20-24 saat sonra çevre ısısına uyar.

Soğukta ve hava cereyanı olan yerde bu daha çabuk

olur.

3. Ölü Lekeleri:

Ölümle beraber kan dolaşımı durduğu İçin, kan yer çekimine uyarak damarlar İçinde yere yakm

kesimlere doğru çöker, ölümden 3-5 saat sonra, yere yakm kısımlarda önce noktalar ve çizgiler halinde,

daha sonra plaklar şeklinde ölü lekeleri oluşur.

Genellikle mor renktedirler.

4. Ölü Katılığı:

Ölümden ortalama 2-3 saat sonra ölü katılığı

başlar, ölüm anında hangi kas gruplan faaliyette

ise, katıhkordan başlar. Göz bebekleri küçülür. Deri

sertleşir. Gözler ve çene açıksa, hafif kapanır. Çene

kapah ise,birbirine kenetlenir.Kolvebacdklar olduğu

gibikahr, eklem yerlerinden kiynlamâZjkıvnkyerler

açılamaz.

Ölü katılığı 8-10 saatte tamamlanır. Yazın 24-36

saat, kışın ve soğukta 48-72 saat devam eder. Daha

sonra ilk oluşmaya başladığı kaslardan başlayarak

açılır. ا

5. Ölü Çürümesi:

öliimdenbir süre sonra cesedin yumuşak kışımla، 1 mikroplar, haşereler, kimyasal ve fiziksel etkenlerle

çürümeğe ve erimeğe başlar. Sonunda yumuşak

kısımlartamamenkaybolur, kemiklerve dişlerkahr.

Barsaklarda, ağız ve boğazda bulunan mikroplar,

ölümden sonra faal bir hale geçerler ve dokular

İçinde yayılırlar. Ortalama olarak ölümden 2-3 gün sonrakamm sağ alttarafinda yeşil renktebir çürüme

lekesi belirir. Çürüme gazlarının etkisiylecesetşişer.

Açıkta kalan cesetler, Sicak çevrelerde 3-4 hafta

İçinde iskelet haline gelir.

d. Ölünün Defnedilmesi

Cesette bozulma belirtilerinin başlaması, hem sağlık yönünden hem de psikolojik olarak hoşa gitmeyen bir durumdur. Onun İçin, ölen kimselerin

' defnedilmesinde acele edilmelidir.

Aynca geride kalan yakınlarının bir an önce normale dönmeleri, günlük yaşantılanm devam

ettirmeleri, yeni duruma alışmalanbakımından acele

etlekte fayda vardır.

Defnedilmeden önce ölünün yıkanması,

kefenlenmesi, cenaze namazı kılınması gibibirtakım

dini görevler yerine getirilir. Savaş esnasında şehid

olanlar yıkanmazlar, elbiseleri ile defnedilirler.

Daha sonraki günlerde, ölen kimsenin ailesine

yardımcı olmak, problemleriyle ilgilenmek, onlan

teselli etmek güzel bir davramştır.

xvn. İLKYARDIM ÇANTASI

A. ilkyardım Malzemesi

Bir aile İçin (10 kişiye kadar) gerekli olan ve ilkyardım çantasmdabulunnaasıgerekenmalzemeler

şunlardır:

1. Üçgen sargı

2. Gaz sargı bezi (10 cm X 2.5 m, 3 adet)

3. Flaster (1.25 cm X100 cm)

4. Tampon gazlı bez (5x5 cm, 10 adet)

5. Elastik sargı (5veya 10 cm X150 cm)

6. Yara bandiClO adet)

7. Plastik örtü (2xl.⁵ m)

8. Makas

9. Çengelli İğne (6 adet)

10. Not defteri ve kurşun kalem

11. ilkyardım kitabi

12. El feneri

13. Bir şişe steril serum fizyolojik (500 cc)

14. Plastik torba (Buz koymak İçin)

15. Vücut termometresi

B. ilaçlar .

ilkyardım çantasında genel etkili bir kısım

İlaçların bulundurulması faydalıdır. Gerektiğinde bir doktora danışılarak kullanılırlar.

a. Ağrı kesiciler

1. letalizol (Andolor, Novalgin, Bar algin)

2. Asetil s alisi asit (Aspirin, Ataspin, Entersal)

3. Paracetamol (Parol, Taıol)

4, Ibuprofen (Brufen, Artril, Nurofen)

b. Antibiyotikler ve Antimikrobik Maddeler

1. Amoksisilin (Largopen, Amoksina, Alfoxil)

2. Ampisilin (Ampisina, Alfasilin)

3. Trimethoprim ب sülfamethaksazol (Trimoks,

Biotrin, Bactrim)

c. Bulantı, Kusma ve Araç Tutmasına Karşı

1. Eledur 2. Dramamine

d. Antihistaminikler (Kaşıntı ve Allerjiye

Karşı)

1. incidal 2. Fenistil 3. Benadryl

e. Nezle ve Burun Tıkanıklığına Karşı

1. Corsal, Coryban-d, Aferin

2. Vicks, Buğuseptil

f. Yara Merhemleri

1. Terramicine 2. Thiocilline 3. Kemicetine

Hayati Sü٣d,ü.٣ebilmeMücaisi

IV. BOLUM

HAYATI SÜRDÜREBİLME

MÜCADELESİ

Saış TC1لآاأةا

GİRİŞ

Hayat beklenilmeyen ve tahmin bile edilemeyen

olaylarla doludur. Son bir yılda Bosna-Hersek’te, Azerbaycan’da olan olaylar herkesi hayretler İçinde

bırakmıştır. Daha önceleri Filistin’de, Irak’ta yapılanlar da çokfarkh değildir. Birleşmiş Milletler

Teşkilâtı, insan haklan, hürriyet vs. sözlerin birer

aldatmaca olduğu açık bir şekilde anlaşılmıştır.

Insanlaröldürühmiş,bombalanmış,sakat bırakılmış,

tecavüze uğramış, aç ve açıkta perişan edilmiş,

yerlerinden, yurtlarından sürülmüş... Fakat zulüm

durdurulmamış, aksine zalimler desteklenmiş,

mazlumlara ambargo uygulanmıştır.

Ülkemiz, halkı müslüman olduğu İçin, bin yıllık

tarihi misyonumuz nedeniyle ve jeopolitik

konumumuz dolayısıyla batik egemen güçlerin kötü

niyetlerine muhatap olan, hakkında senaryolar

hazırlanan önemli bir ülkedir. Etrafimiz irili ufakh

düşmanlarla doludur. Beklemediğimiz bir anda

saldırıya uğramamız, camnuzm, malimizin zarara

uğraması, yerimizden yurdumuzdan olmamız söz

konusu olabilir. Benzer bir durumu 70 yıl önce dedelerimiz yaşamadılar 1?..

Onun İçin bir savaş durumuyla karşı karşıya

kalmadan, sıkıntılı ve tehlikeh günler gelmeden

önce, şimdiden hazırlıklı olmak, bilgimizi ve tecrübelerimizi artırmak, hatta bu konuda

çevremizdeki kimseleri de bilinçlendirmek yerinde

ve faydalı bir çalışma olacaktır.

I. GENEL ESASLAR

Savaşta düşman saldırısı veyakuşatması sebebiyle

insanlar dağlara, koruluk ve ormanlık alanlara

sığınabilirler. Can emniyetleri olmadığı İçin ve yakınlarından haber alamadıklan İçin moralleri

bozuk olabilir. Halbuki, ümitsizliğe ve dehşete

kapılarak acı çektikleri vahşi doğada her zaman

toplamak İçin gıda, bannak yapmak İçin malzeme,

korunmak İçin elbise, yakıp karşısında ışınmak;in

ateş bulunur. Böyle bir durum İçin az bir zaman,

gayret ve para harcayarak yapılmış olan hazırlık,

kişinin hayatim kurtarabilir. -

Hayati devam ettirebilme tekniklerini bilen ve uygulayan kişi, o zamana kadar gitmekten çekindiği

ve korktuğu yerlere rahatlıkla gidebilecek, kendisini

daha cesur hissedecektir. Daha önemlisi, zor şartlar

altmda neyi nasıl yapacağım bildiği İçin rahat

düşünebilecek, kendi hayatim sürdürdüğü gibi çevresindeki insanların da hayatlanmn devam

etmesine yardımcı olabilecektir.

Hayati sürdürme mücadelesinde en önemli

nitelikler; yüksekmoral, heyecam yenebilme yeteneği

ve duygusal direnç, sarsılmaz bir yaşama azmi ve ne yapılacağını bilmektir. Allah’a güvenen, kadere

inanan ve Allah’ın takdirine razı olanbirmüslüman,

karamsarlığa düşmez.

Hayati sürdürebilme mücadelesi, konfordan ve diğeruygarhkkolayhklarmdan uzaklaşmış biryaşam

biçimi demektir. Ancak, konfor ve kolaylık

aramıyorum diye, insan kendisini gereksiz yere risk ve tehlikeye de atlamalıdır. -

Çok güçlü bir insan, bir çöl ortamında her tarafı

açık bir şekilde, yakıcı güneşe meydan okuyarak

yürüdüğü takdirde, bir süre sonra su kaybından ve güneş çarpmasından ölebileceği gibi; aym insan kendi

kendine bebek muamelesi yapıp gündüz sıcaktan,

gece ise soğuktan ötürü yürümekten çekinirse, bu sefer açlıktan ve susuzluktan ölecektir.

Suyu kaynatarak İçme imkânı varken

kaynatmadaniçenkişi,hiçyoktanbirateşlihastalığa

yakalanabilir. Ancak, kaynatma imkânı olmadığı

İçin pis birsuyuiçmeyenkişide, susuzluktan ölmeye

mahkumdur.

Tehlike ile karşı karşıya kalan bir kimse, önce müthiş bir korku duymaya başlar. Bu korku bir süre sonra şoka, şok kızgınlığa, kızgınlık ise tiksintiye

dönüşür, insamn yaşama arzusu ne kadar güçlü

olursa olsun, bu duygularım kontrol altına alamadığı

takdirde paniğe kapıhr ve mücadeleyi bırakır.

Korku, hayati tehdit eden tehlikeli bir durumla

karşılaşmış bulunan bir kimsenin normal bir tepkisidir. Korku duygusu kişinin davranışını,

dolayısıylahayatımsürdürmeşansmıetkiler.Korku

bazan bu şansı artmr. Var olan tehlikeyi dikkate

almamak veya varlığını yalanlamak suretiyle

korkuyu ortadan kaldırmanın faydası yoktur.

Kişilerin korkuya karşı gösterecekleri tepki,

korkuyu yaratan tehlikeli durumdan ziyade kişinin

manevi durumlanna bağlıdır. Bazen güçlü kuvvetli

veya vurdum duymaz kişilerin paniğe kapıldıkları;

buna karşılık çekingen, endişeli ve zayifolarakbilinen

insanların çok daha serinkanlı ve etkin hareket

ettikleri görülmüştür. Kork؛ tamnmalı ve kabul

edilmeli, onunla birlikte ys imah ve mümkünse

faydalanacak şekilde kullamlmahdır.

A. HAYATI SÜRDÜREBİLME MÜCADELE­

SİNDE ENGELLER:

l.Acı:

Acı duygusu, insanin vucudunda bir bozukluk

oldugunuhaberverenfaydahbirduygudur.Kınklar,

iltihaplar özellikle ağrılıdır. Acı duygusu insani çok rahatsız eder. Eğer insan" acmm üzerinde durmaz,

zihnini başka olaylara konsantre ederse acıyı

farketmeyebilir. Kafası hayatta kalma planlarıyla

dolu bir kimsede acının etkisi azahr, hatta ortadan

kalkar. .

Eğer acı duygusuna teslim olunursa, hayati

sürdürebilme mücadelesi zayıflar. Çok şiddetli

olmayan ağrı bile, karşı konulmazsa kişiden çok şeyler ahr götürür.

2٠ Soğuk:

Soğuk, hayati sürdürme mücadelesi veren kişiyi

tehdit eden, tahminlerin çok üzerinde boyut taşıyan

bir engeldir, insanin düşünme yeteneğini, bir şey yapma arzusunu azaltır. Kan akışını yavaşlatır ve bunun sonucu olarak kişinin uykusu gelir. Bu duyguyu uzaklaştırmak gittikçe zorlaşır ve hayati

sürdürebilme amacı unutulur gider.

Soğuğun bu etkilerinden kurtulmak İçin acele

olarak bannacak bir yer bulmak ve bir ateş yakıp ışınmak gerekir.

3٠ Sıcak:

Sıcaklık, insanda terleme yoluyla su ve tuz kaybına, bunun sonucunda halsizliğe sebep olur. Dolaşım ve solunum sisteminin sıcağa alışması İçin 2-6 gün geçmesi gerekir. Güneşin direkt etkisinden

korunmak İçin başı açık dolaşmamahdır. Sıcaklığın

fazla olduğu saatlerde istirahat etmelidir.

4. Susuzluk:

Aşın derecede olmayan susuzluk bile insanin

düşünme yeteneğini olumsuz yönde etkiler. Bu olumsuz etki, güçlü bir yaşamı sürdürme arzusu ile yenilebilir.

Yeterli miktarda su varsa, özellikle yemekyerken

bol su içilmelidir. Eğer eldeki su miktan az ise, yemeği azaltmalıdır. Çünkü yiyecek artıklanm

çıkarmak İçin vücut fazladan su kullamr. Bu da vücudun daha fazla su kaybetmesine sebep olur.

5. Açlık:

Çok fazla açlık insanin hayatta kalma arzusunu,

moralini ve davranışlarım etkiler. Aynca kilo kaybı,

halsizlik, baş dönmesi ve göz kararmasma sebep

olur. Soğuğa karşı hassasiyet de artar.Açhğı yenmek

İçin çevredeki yenilebilecek her şeyden

faydalanmalıdır.

6. Yorgunluk:

Yorgunluk insanin zihinsel yeteneğini azaltır,

dikkatsiz yapar, umursamazlık duygusu doğurur.

Yorgunluk fazla enerji harcanmasından olabilir.

Fakat esas yorgunluk, ümitsizlik, can sıkıntısı ve ruhsal bunahma bağh olan psikolojik yorgunluktur.

Bu yorgunluk başkalanyla konuşmakla, değişik

meşguliyetlerle, iyimser" düşünmeye çalışmakla giderilebilir.

7. Ruhî bunalım:

Bir şeyler beklerken hiç bir şeyin olmaması veya

başlamaması, tekdüzelik, yardim gelmemesi;

sıkıntılı, sessizveyalmz haline devam etmeye mecbur

olmasıinsambunahmasokabilir.Zihinselvebedensel

faaliyet, ruhi bunahma girilmesini önler.

8.Yalmzlık٠.

Sabır tüketici ve tehdit edici şartlar altında tek başına yaşamak ve üzüntü, yalnızlık duygusunun

ortaya çıkmasına sebep olur. Yalnızlık duygusu

- gittikçe benliği sarar; korku, endişe ve hatta panik

getirir. Zihinsel ve bedensel faaliyet, yalnızlığı

unutturur. Kendi kendine yeterli olma, normal

imanlarda kendisini zor günlere hazırlamış olma,

bu duyguyu yenmede öneıli rol oynar.

B. HAYATI SÜRDÜREBİLME MÜCADELE­

SİNDE KİŞİSEL NİTELİKLER

Hayati sürdürebilme mücadelesinde kişiliğin

٦٦٩emli bir rolü vardır. Hayatta kalma şansı hava

^artlarından, arazinin durumundan ve tehlikelerden

iaha fazla kişiliğe bağlı olabilir.

Korku, bir insanda panik mi yaratacak, yoksa onu daha keskin hale mi getirecek?.. Yorgunluk

karşısında kişi pes mi edecek, yoksa yaşamı

sürdürebilmekiçin gerekli faaliyeti mi sürdürecek?..

Bütün bunlar zor şartlarda, meselâ bir ayak

donmakta iken gerçekleştirilebilecek mi?.. Bu

sorunların olumlu sonuçlanması, insanin İçinde

bulunduğu durumdan ziyade kişiliğine bağlıc ir.

Hayati sürdürebilmek İçin gerekli olan başlıca

kişisel nitelikler şöyle sıralanabilir:

1. Karar verebilmek.

2. Zekâ ve becerisini kullanarak basit araç ve gereçler imal edebilmek, eldeki imkânlarla çareler

bulabilmek.

3. Kendi kendine, tek başına yaşayabilmek.

4. Duruma uyum göstermek, değersiz şeylerden

işe yarar şeyler yapabilmek.

5. Zor şartlar karşısında sakin ve soğukkanlı

olmak, kendini salıvermemek.

6. En iyisin ümit etmek, fakat en kötüsüne

bazılıklı bulunmak.

7. Sabırlı olmak, daha emin bir fırsat

yakalayabilmek İçin bekleyebilmek.

8. Tahammüllü olmak, olabilecek en kötü olaylan

bile karşılamağa hazırlıklı olmak.

9. Başkalanm düşünmek, az çokherkesi memnun

edebilmek. Başkalanm anlamak ve onlann ne yapabileceğini önceden kestirmek. -

10. Kendisini rahatsız eden korku ve endişelerin,

neredenkaynaklandığmı tahmin edebilmekveonlan

kontrol etmek İçin, neler yapması gerektiğini

bilebilmek.

c. HAYATI sürdürebilme MÜCADELE­

SİNDE IL PRENSİPLER

1٠ İçinde bulunulan durum ve şartlar iyi değerlendirilmelidir.

Eğer savaş durumunda bulunuluyorsa,

düşmandan saklanılacak emniyetli bir yer bulunmalıdır. Düşmanın ne yaptığı, nede

bulunduğu, nereye gittiği göz önünde tutulmalıdır.

Bulunulan çevrenin arazi yapısı kontrol edilmeli, etrafta olan biten şeyler araştmlmalıdır. Kuşlann,

hayvanların gürültü ve hareketleri dikkatle

izlenmelidir.

Sağlığı koruyucu tedbirler ahnmah, varsa

yaraların bakımı ve gerekli ilkyardım yapılmahdır.

Vücudu korumak İçin sıcağa, soğuğa, yağmura karşı

uygun şekilde giyinilerek korunmahdır.

Elde bulunan malzeme gözden geçirilmeli, acil ihtiyaç durumuna göre bir plan yapıhp hayati

sürdürme mücadelesine başlanmahdır.

' 2. Lüzumsuz telaş zarar getireceği İçin, fazla

telaşlamlmamahdır.

Düşünmeden, planlanmadan çabuk reaksiyon

gösterildiği zamanyanhş hareket edilebilir. Buyanhş

hareket düşmamn eline geçmeye ve öldürülmeye

sebep olabilir. Yahut telaş içindeyken bir kısım

malzeme unutulabilir veya kaybedilebilir. o zaman

da, yapılması gereken yapılamayabilir ve ne tarafa

gidileceği kestirilemeyebilir.

Onuniçinhareketiyiplanlanmah;kararvermeden

ve hareket etmeden önce, İçinde bulunulan durum

bütün ayrmtılanyla gözden geçirilmelidir.

3. Nerede bulunulduğu tesbit edilmelidir«

Harita üzerinde bulunulan yer işaretlenmeli, haritadan faydalanarak çevreyi tanımaya

çalışmalıdır. Bulunulan yervegidilecekyermümkan

oldukça gizli tutulmahdır.Başkasmm gösterdiği, yola güvenilmemeli, gidilecek istikamet doğru olarak

belirlenmeye çalışılmalıdır.

Bulunulan bölgenin düşman birliklerinin

bulunduğu yerlerle ve dost birliklerin bulunduğu

yerlerle ilişkisi araştırılmalıdır. Çevredeki su kaynaklan tesbit edilmelidir. Daha iyi gizlenme ve bannma imkânlan araştmlmahdır.

4. Korku ve paniğe kapdmamahdır.

Savaşta ve hayati sürdürme mücadelesinde

insanin en büyük düşmam korku ve paniğe

kapılmaktır. Eğer korku ve panik İçinde olunursa,

doğru karar verme yeteneği kaybedihr; hissi

reaksiyonlar gösterilir. Bu konuda önceden

kazanılmış hayatta kalabilme eğitimi, korku ve

paniğin yenilmesine yardnncı olacaktır.

5. Çareler aranmalı, eldeki imkânlarla bir şeyler yapmaya çalışılmalıdır.

Bulunulan ortamda tüm ihtiyaçları karşılayacak

alet ve malzeme vardır. Bunlardan bazılan hasara

uğradığı takdirde, bunlannyerinekullanılmaküzere

bir şeyler bulmak her zaman mümkündür. Çare

aramadaki yeteneksizlik ya da tecrübesizlik, hayati

sürdürme mücadelesinde insanin en büyük

düşmanlarından biri olabilir.

Onun İçin çareler araştmlmah, eldeki araçlarla

daha başka neler yapılabileceği düşünülmelidir.

Değişik ihtiyaçlariçin çevredeki doğal malzemelerden

istifade edilmelidir.

6. Bölgedeki yerli hal gibi davranmalı,

onların tecrübelerinden istifade edilmelidir.

Bulunulanbölgedeeskidenberi yaşayan insanlar,

o bölgenin şartlarına uyum sağlamışlardır. Onun

İçin bölge halkmm yaşantısı incelenmeli;

yiyeceklerini ve sulanm ne zaman, nereden ve nasıl

temin ettikleri araştırılmalıdır.

Yerli halkla dostça diyalog kurmanın en iyi yolu,

onlann su ve yiyecek sağlama usûllerine, alet ve malzemelerine ilgi göstermektir. Onlan tanımak,

onlara samimi davranmak, iyi bir dostluğun

kurulmasına yardımcı olacaktır. Bunun sonucunda

onlardan öğrenilecek usullerle hayatta kalma şansı

arttırılmış olacaktır.

7. Savaştan önceki zamanda, işe yarayacak

bilgiler öğrenilip, uygulamalar yapılmalıdır.

Hayati sürdürme mücadelesi bir eğitim İşidir. Bu konuda bilgisiz ve iyi yetişmemiş olanlar, başanh

olamazlar. Onuniçinzorşartlaranormal zamanlarda

hazırlanmak,doğal çevred'etatbikatlaryapılmahdır.

II. BUNAK YAPILMASI

Açık arazide kalmak zorunda kalan bir kişi, kendisini dış etkilere karşı koruyacak tedbirleri

almak mecburiyetindedir. Bunun İçin hayati

sürdürme mücadelesini sürdüren bir kimsenin

bannak yapmayı bilmesi gerekir.

Yapılacak bannağm tipi ve şekli, korunmak

istenen dış etkenlere göre değişir. Bu dış etkenler

soğuk, Sicak, rüzgâr, yağmur, sinekler, zararh

böcekler vs. olabilir.

Yapılmak istenen bannağm dayanıiğı ve yapılma tarzı, kahnacak süreye bağlı olarak da ayarlanır. Eğer terkedilmiş bir kulübe, çobanlann

ve ormancılann yaptığı bir bannak, bir ağıl veya

gecenin rahatlıkla geçirilebileceği biryerbulımursa,

oradakahmr;gereksizyeregüçvezamanharcanmaz.

A. BARINAK YAPILIRKEN DİKKAT

EDİLECEK NOKTALAR:

1. Bannakyeri dikkatlice seçilmelidir, önce yakm

çevrede bir keşif yapılarak bölge tanınmaya

çalışılmahdır.

2. Taş yuvarlanmasına,heyelana veçığ düşmesine

uğrayabilecek bir yamaca veya yamacın dibine

yerleşilmemelidir.

3. Yıkılma ihtimali olan kurumuş ağaçların altma

yerleşilmemelidir.

4. Mümkün oldukça şiddetli rüzgardan ve firtmadan korunmuş bir yere kurulmahdır.

5. Dağ eteklerine, su baskınına uğraması ihtimali

olan yerlere, kurumuş nehir yataklarına bannak

yapılmamahdır. Kilometrelerce uzağa yağacak

şiddetli bir yağmur veya dolu yağışı, sel baskınına

sebep olabihr.

6. Bannak yeri, su kaynağına yakm bir yer olmahdır.

7. Eğer ormanhk bir bölgede bulunuluyorsa,

ağaçlık İçinde yer alan küçük bir meydana

yerleşilmehdir. Boylece hem rüzgârlardan korunmuş

olur, hem de odun kaynağmm İçinde bulunulmuş

olur. Ancak, yakılacak ateşin yeri orman yangımna

sebep olmayacak şekilde seçilmelidir.

8. Seçilecek bannak yeri düşman gözetlemesine karşı korunmuş olmah, gizli kaçma yollanna sahip

olmahdır.

B. BARINAK ŞEKİLLERİ

1. EĞİK DAMLI BARINAK

Ormanlık bölgelerde kolayca yapılabilecek bir■ bannakşeklidir.Aralannda 2-2.Smmesafe bulunan

iki ağaç bulunur. Agaçlann arasına 2-2.5 m den uzun

bir ağaç parçası uzatılıp, ağaçların 1.5-2 m

yüksekliğindeki dal budaklan üzerine yerleştirilir.

Sonra, 3 1 kadar uzunluktaki 4-5 ağaç parçası,

ağaçların arasta uzatılan ağaç parçasına eşit aralıklarla, yere 45° kadar eğimle dayanır. Bunların

uzerine yere paralel çubuklar uzatılır, budaklara

tutturulur, sarmaşık vs. ile bağlair. Boylece iskelet

teşekkül etmiş olur.

Bu iskelet üzerine varsa branda, naylon, kumaş gibi şeyler örtülebilir. Yoksa, yapraklı ağaç dallan,

otlarvs. ileaşağıdanyukanya doğru serilerek örtülür.

Serin havalarda bannağm karşısına yakılacak

ateşten yansıyan ısı ile ısınma sağlanır.

Barmakhafifeğimliyerde yapılırsa, yağanyağmur

sulannm barınağın İçine girmesi önlenıiş olur. Düz yerde yapılmışsa, bannak eiîna küçük bir ark açılarak tedbir alınmalıdır. .

Bannağm tabanına kuruotlar, yapraklı ince ağaç dallan vs. 30-35 cm yüksekliğinde döşenerek yatak

hazırlanır. Böyle bir yatak rahat ve dinlendiricidir.

Zamanla yatak ezilirse yeni dallar ilave dilerekkaba

ve rahat olması sağlanır.

Başka bir eğik damh bannak şekli de, birisi uzun,

ikisi daha fasa olan üç ağaç direğin tepelerinden

birbirine bağlanması ve yere üç ayak şeklinde

oturtulması ile yapıhr.

Uzun direk üzerine yerden 45° kadar eğimle eşit aralıklarla ağaç parçalan uzatıhr. Daha sonra yere paralel daha uzun ağaç dallan yerleştirilir, bağlan.

Elde edilenbuiskeletüzerine branda, naylon, kumaş vs. ortülebileceği gibi, yaprakh ağaç dallan, otlar vs. ile aşağıdan yukanya doğru serilerek de örtülebilir.

2. DEVRİKAGAÇ BARINAĞI

Yerdenbirbuçukmetre kadar yüksekliktenkesilip

devrilmiş bir ağaç gövdesinden yararlanılarak

yapılan bir bannak şeklidir. Ağaç gövdesi üzerine

yerle 45٠kadar eğim yapacak şekilde yaprakh dallar

yerleştirilir. Başka ağaçlardankopanlanincç dallar,

ot, vs. yardımıyla açık kalan yerler tamamen

örtülerek bannak tamamlamr.

3. KIZILDERİLİ ÇADIRI

Üç adet sırık ve yeteri kadar kumaş —paraşüt

bezi, branda, naylon vs.— varsa böyle bir çadır

kurulabilir. Sırıkların çapı 5 cm civarında,

uzunlukları 3-4 m kadar olmalıdır.

Üç sırık birer ucundan birbirine bağlamr. Bağlı

kısım yukan kaldmhp, diğer uçlann arası açılarak üç ayaklıbir sehpa oluşturulur, ilave Sinklar kesilip

üç ayaklı sehpaya dikine dayanabilir.

Rüzgânn aksi istikamette kapı yeri bırakılarak

iskeletin üzeri mevcut kumaşla örtülür. Kuma şm üst kısmı üst taraflardan iskelete bağlamr. Alt kısımları kazıklarla yere tesbit edilir.

Çadırın tepe kışımda 40-50 cm kadar

havalandırma yeri bırakılır. Çadır İçine yakılacak

ateşin duam buradan dışanya çıkar. Bu ateş hem ışımaya yarar, hem de bu ateş sayesinde sivrisinek,

karasinek gibi zararlı böcekler barınaktan

uzaklaştırılmış olur.

(İDAAGAÇDIIBIAGI

Kar kalınlığının 1-1.5 m olduğu ve yapraklarım

dökmeyen ağaçların bulunduğu bölgelerde

yapılabilir. Yapımı kolaydır. Bir ağacın dibinde

yarıçapı 1 m kadar olan bir çukur açılır. Derinliği

oturan kişiyi tamamen gizleyecek kadar olmahdır.

Çukurun İç duvanmn üst kısmındaki karlar

sıkıştırılır. Ağacın çukur İçinde kalan dallan kesilir

ve çukurda barınacak kimselerin yaslanması İçin kullanılır.

Çukurun üst kısmı ağacın mevcut dallan ile tamamen ortülmüyorsa, çevreden ağaç dallan

getirilerekiyiceörtülür.Çukuriçinde,ağacın uzağına

küçük bir ateş yakılarak ısınma sağlamr.

5. KAR ÇUKURU

Kar İçinde 1-1,5 m derinliğinde, 1 m genişliğinde,

1.5-2muzunluğunda bir çukur açılır. Çukurun üzeri ağaç dallan, paraşüt bezi, çadır bezi, branda,