07. BİLMECELİ BİR TE’LİF TARİHİ

Doç. Dr. M. Es’ad COŞAN

Eski devirlerde, bir eser te’lif eden kimseler, eserin te’lifini bitirdikleri tarihi, yeri ve sâir bilgileri son kısma yazarlardı. Bu gibi kayıtlara “te’liften ferağ kaydı” adı verilir. Meşhur Osmanlı âlimi ve tarihçisi Kemal-paşa-zâde de (tam adı; Şemse’d-din Ahmed ibn- i Süleyman’dır ve 1468-1534 yılları arasında yaşamıştır) yazılmasını bitirdiği bir kitabının sonunda, o eserin te’lif tarihini açık olarak değil, bilmece tarzında kaydetmiş; sonra da şöyle demiştir:

“—Kim benim bu ibaremde kasdettiğim tarihi bulup çıkarır ve doğru neticeye ulaşırsa, büyük bilginlerin pek çoğunun başaramamış olduğu bir işi başarmış olur.” Biz, bu bilmeceli tarih ibaresini ve tercümesini, çoğunlukla dine ve Osmanlı kültürüne vâkıf kimselerden meydana gelen Diyanet Gazetesi okuyucularına sunup, onlara bilgi ve zekâlarını göstermek konusunda bir fırsat hazırlamayı münasip gördük. Doğru cevap ile açıklamayı, inşâallah ileriki sayılarda vereceğiz. Bu tarz hareketle, zaman zaman bize sorulan bu konuyu, geniş kitlelere de tanıtmış olacağımızı sanıyoruz. Bakalım kaç kişi, bu bilmeceyi çözmeyi başarabilecek. Tabii, doğru cevap verenleri mükâfatlandırmak da Başkanlığa ait bir husustur.

Bahis konusu ibare şöyle:

تم الكتاب بعون الملك الوهاب فى يوم الجمعـة وهو العشر التـاسع من الثلـث الـثـانى، من السدس الثانى، من النصـف الاول، من العشر السادس، من العشر الثالث، من العشر العاشر، من الهجرة النبوية

Tercümesi:

“Bu kitabın yazılması, Melik-i Vehhab olan Allah’ın yardımıyla Peygamber SAS Efendimiz’in hicretinden itibaren onuncu onun, üçüncü onunun, altıncı onda birinin, birinci yarısının, ikinci altıda birinin, ikinci üçte birinin, dokuzuncu onda biri olan cuma günü tamam olmuştur.”

(Diyanet Gazetesi, s. 194, s. 4, 1 Ağustos 1978)