D. TAKDİM YAZILARI

01. TEZKİRETÜ’L-EVLİYÂ: TAKDİM

Dr. M. Es’ad COŞAN

Daha önce İlâhî-nâme, Mantıku’t-Tayr isimli eserleri Latin harfleriyle Türkçeye tercüme edilmiş bulunan, Nişaburlu Feridüddîn-i Attâr, tavassuf ve şark klâsiklerine meraklı Türk münevveri için hiç de yabancı bir isim değildir.

Hicrî 513 - 627, Milâdî 1119 - 1230 yılları arasında Nişâbur’da yaşayan büyük mutasavvıfın eserleri, o zamanlarda Belh’ten hicrete mecbur edilen Mevlâna oymağı vasıtasiyle Anadolu’ya gelmiş, hattâ çocuk denecek bir yaşta kendisiyle tanışıp elini öpen Mevlâna Celâleddin-î Rûmî’ye ithaf ve hediye ettiği Esrâr-nâme’yi Mevlâna hiç yanından ayırmamıştır. Böylece 700 seneye yakın bir zamandan beri Anadolu’da ismi zikrolunan ve tasavvuf erbabınca tanınan Feridüddîn-i Attâr, Mevlâna gibi o devrin Moğol istilâsı ve benzeri ictimâî zelzeleleri karşısında kan ve ateş kokan havasını

aşk ve şiirle yumuşatmış, zamanın şekillerinden istifade ederek insanlara en güzel yolları işaretle en iyi ahlâkı telkine çalışmıştır.

Esasen, Ortaasya’dan Anadolu’ya uzanan göç yollan üzerinde bulunan Nişabur, yurdumuzun Oğuz ve Selçuk medeniyeti havasını uzun zaman fikren beslemeğe devam etmiş bir kültür merkezi olmakla, Feridüddîn-i Attâr’ın eserlerinde kendimize çok yakın sezişler, vak’alar, insanlar bulmaktayız.

Bu defa takdim ettiğimiz Tezkiretü’l-Evliyâ, kısa bir evliyâ menkıbeleri kitabıdır. Burada binbir faydalı mânâlarla dolu kerametler, va’z ve nasihatler ve büyük sözler kaydedilmiş, böylece güzel bir ahlâk kitabı meydana getirilmiştir.

Feridüddîn-i Attâr’ın, Latin harfleriyle takdim ettiğimiz bu eseri, daha önce eski harflerle Türkçeye çevrilmiş nüshalardan birinin kopyasıdır. Bu sebeple, eserin aslı ile bu kopya arasında

bazı farklar bulunabilir. Elden ele geçerek biraz da anonim bir mahiyet almış olabilir. Biz, bazan Onbeşinci Asır Anadolu Türkçesini hatırlatan üslûbu bozmaktan kaçınarak, yaşıyan dilin canlı ifadesiyle, bu eseri bir halk kitabı olarak düşündük ve dilini de halka yakın bulduk. İlmî bir tetkikten ziyade, içinden hisseler çıkanlabilen bir kıssalar kitabı olsun istedik.

Tezkiretü’l-Evliyâ’sı 1905’te Nicholson tarafından İngilizceye de tercüme edilmiş bulunan büyük mutasavvıfın, diğer eserlerinin de kütüphanemize kazandırılması yolunda bu deneme bir hareket uyandırırsa, kendimizi bahtiyar addedeceğiz.⁹⁸

(Tezkiretü’l-Evliyâ, Ferîdü’d-dîn-i Attâr, Terc: Mehmed Zâhid Kotku, Bahar Yayınevi, İstanbul 1972)

⁹⁸ Tezkiretü’l-Evliyâ kitabında bu takdimin altında M. Z. K. yazıyorsa da, yazının üslubu M. Es’ad Coşan Hocamız tarafından hazırlandığını düşündürüyor.