Ama onu bilmediği için tercümeyi yanlış yapıyor. Biz Panzehir'deki bir yazıda bunu belirttik. Ondan sonraki yeni tercümelerde bakıyorum, kontrol ediyorum, çoğunda düzeltilmiş. Kan pıhtısı bitti, insan kan pıhtısından yaratılmış deme kesildi.
O hoca çok büyük bir hocaydı, niye o yanlışlığı yaptı?.. Bilmediği için. Yâni şunu demek istiyorum: İnsan bilgin oldu mu, alim oldu mu Allah'ın ayetlerini daha iyi anlar, Allah'a daha güzel kulluk eder.
Onun için bu bilgiler güzel... Allah muvaffak etsin... Allah üstün başarılar ihsân etsin... Buradaki çalışmalarınız hayırlı, mübarek olsun...
Allah hepinizden razı olsun...
Esselâmü aleyküm ve rahmetullàhi ve berekâtühû...
28. 08 1997 - New Castle / İNGİLTERE
Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN
EN GÜZEL AMELLER
Ezü billâhi mineş-şeytanir-racîm.
Bismillâhir-rahmânir-rahim.
Es-salâtü ves-selâmü alâ seyyidil-evvelîne vel-âhirîn, Muhammedinil-Mustafâ ve alâ alihî ve sahbihi ve men tebiahû biihsânin ilâ yevmid-dîn...
Muhterem kardeşlerim!
Çok iyi biliyorsunuz ki, Allah-u Teàlâ Hazretleri bize ve âlemlere rahmet olarak peygamberimiz Ebul-Kàsım, Habîbullah, Muhammed-i Mustafâ Efendimiz'i gönderdi. Ona Kur'an-ı Kerim'i indirdi. Bize de ona tâbî olmayı emretti.
Bizim Allah'ın rızasını kazamamız için, dünya imtihanını başarmamız için, iyi kul olmamız için, Rasûlüllah Efendimiz'e bağlanmamız, Kur'an-ı Kerim'i anlamamız, okumamız, dinlememiz, uygulamamız gerekiyor. Kur'an-ı Kerim'i en güzel şekilde kendi hayatında Peygamber Efendimiz uygulamıştır ve nasıl uygulanacağı hakkındaki incelikleri de en güzel tarzda bize Peygamber Efendimiz anlatmıştır.
Onun için ben şahsen yanımda Peygamber Efendimiz'in hadis-i şeriflerini gezdirmeyi tercih ediyorum. Genellikle Peygamber Efendimiz'in hadis-i şeriflerinden konuşuyoruz. Böylece daha bereketli, daha sıhhatli, daha kıymetli bir konuşma olmuş oluyor. Özel ve güncel konularla ilgili konuştuğumuz zaman belki hata ederiz, belki doğru olur, belki yanlış olur ama, Peygamber Efendimiz'in sözleri üzerine konuşunca, iyi bir şey yapmış oluruz diye böylece sağlam bir yol tutturmuş oluyoruz.
Peygamber Efendimiz'in hadis-i şerifleri onun mübarek sözleridir veyahut onun hakkındaki bize bazı bilgilerdir: "Şöyle hareket etti, böyle yaptı..." diye onu anlatan bazı haberlerdir.
a. Belâlara Sabrın Mükâfâtı
Şimdi burada açılan sayfada gelen hadis-i şerifleri okuyacağım. Birinci hadis-i şerif:
ME. 495 (Selâsün yüdrikü bihinnel-abdü regàibed-dünyâ vel-âhireh: Es-sabru alel-belâ', ver-rıdà bil-kadà', ved-duài fir-rihà'.) Sadaka rasûlullah...
Bu hadis-i şerifi Umran ibn-i Husayn RA isimli bir sahabi rivayet etmiştir. Peygamber SAS Efendimiz bu hadis-i şerifinde bize bildiriyor ki:
"Üç şey kul tarafından yapıldığı takdirde o kul dünyanın ve ahiretin her türlü mükâfatına nâil olur. Dünyada da ahirette de büyük mükâfatlara erer. Maddî, manevî çok büyük kazançlar sağlar." Bunlar nelerdir:
1. (Es-sabru alel-belâ') "Belâya sabretmek.
2. (Ver-rıdà bil-kadà') Allah'ın mukadderâtı olarak alnına yazmış olduğu yazıya, başına gelen olaylara rıza göstermek, isyan etmemek, Allah'a karşı gelmemek, itiraz etmemek.
3. (Ved-duài fir-rihà') İhtiyacı olmadığı, sıhhatli olduğu, keyfi yerinde olduğu genişlik zamanında da Allah'ı unutmayıp dua etmek.
Bu üç şeyle insan dünyanın ve ahiretin büyük mükâfatlarına erer."
Büyük mükâfat diye tercüme ettiğimiz kelime regàib'dir. Biliyorsunuz, Recebin ilk cuma gecesine de Regàib gecesi deniliyor. Regàib gecesi denmesinin sebebi, o gecede Allah kullarına çok mükâfatlar vereceği için, kullar çok büyük lütuflara erdiği için, o ismi melekler vermişler o geceye... Recebin o ilk cuma gecesi, yâni perşembeyi cumaya bağlayan gece... Bu gece Allah'ın çok mükâfat dağıttığı gecedir diye, meleklerin özleyerek bekledikleri gece. Regàib bu, büyük mükâfat, manevî mükâfat demek.
Bu hadis-i şerifle Peygamber Efendimiz'in bize bildirdiği önemli, güzel, mükâfat kazanmaya sebep olacak şeylerden birincisi belâya sabretmek... Belâ Arapça'da özel, hakikî mânâsıyla, lügattaki mânâsıyla imtihan demektir. İbtilâ da derler. Aynı kökten gelir o kelime de. Belâ da derler. Yâni bizim anladığımız mânâda, insanın başına gelip çatmış tatsız olay demek değildir; imtihan demektir belâ... Meselâ: (Belâen-hasenâ) "İyi bir imtihanla imtihan olmak" diye de geçiyor rivayetlerde.
Hayatta başımıza gelen olayları, aslında Allah bize nasib ediyor. Yâni kaderde varmış, İngiltere'ye gelmişiz. Kaderde varmış, şu dükkânları açmışız. Kaderde varmış, diyar-ı gurbette çalışacakmışız meğerse. Kaderde varmış da şu olacakmış, bu olacakmış... Yâni alnımızın yazısı, böyle oluyor. Bunlar birer hayatın cilvesi diyoruz.
Bu olaylar, çeşitli olaylar; bazen üzücü olay, bazen başkalarının da imrendiği, ah benim de olsa diye özendiği olaylar. Meselâ bazısı zengin oluyor, güzel arabası oluyor, evi oluyor da başkaları da imreniyor:
"--Benim de arabam olsa şöyle, benim de bu kadar güzel evim olsa..." filân diyor.
Bunlar da imtihan. Allah o zaman zenginlikle imtihan ediyor:
"--Ben buna güzel şeyler verdim, bakalım bu imtihanı başaracak mı; bunun karşısında şımarmadan iyi bir kul olarak kulluğunu yapacak mı?.." diyor.
O da bir imtihan.
Bazen ihtiyaç ve fakirlik hâli olabiliyor; o da bir imtihan. Bazen hastalık oluyor, hastalık da bir imtihan. "Bakalım sabredecek mi, yoksa, 'Bana bu hastalığı niye verdin yâ Rabbi?' diye ağzını açıp, gözünü yumup ileri geri konuşacak mı?" Bu da bir imtihan...
Hayatta karşılaştığınız sevindirici veya üzücü olaylar sizin imtihanınız. Size öyle geliyor. Allah sizin o olayın karşısındaki davranışınızı değerlendirecek. Ya sevap alacaksınız iyi karşılıkta bulunursanız; ya da feveran ederseniz, isyan ederseniz, ağzınızı bozarsanız, kafanızı bozarsanız, davranışınızı bozarsanız; o zaman da günaha gireceksiniz.
Meselâ İlâhiyat Fakültesi mezunlarından kız taleberimden bir talebem vardı. Onun çocuğu olmuyordu yıllarca. Sonra Allah bir çocuk verdi ama dünya güzeli bir bebek... Gerçekten gül gibi yanakları vardı, çok güzeldi. Bakmaya kıyılmayacak kadar güzel bir bebekti. Bir hafta kadar yaşadı; zaten zor doğmuştu, bir kaç yıl beklediler bebek olmadı filân... Ondan sonra maalesef vefat etti bebek, yaşamadı.
Tabii o acı bir imtihan, zorlu bir imtihan, çok zor bir sorun. Böyle bir sorun karşısında insanın kendisini tutması bir hayli zor. Bizim bu kız talebemiz kendini tutamadı. İmanını bile zedeleyecek Allah'a karşı isyankâr sözler söyledi. Yâni bebeğin acısına dayanamadı, üzüntüsünden çok kötü sözler söyledi, çok kötü duruma düştü. İmtihanı kaybetmek gerekiyordu.
Bazen de başka türlü olur: Allah bağ bahçe verir, üzüm verir. Yoldan geçen yolcuya bir salkım vermez adam... Ondan sonra ertesi gün bakar, "Uuu..." bir kırağı gelmiş bütün bağ gitmiş. Kur'an-ı Kerim'de böyle anlatılan olaylar var. "Aman aranıza bir fakir sokulmasın. Yarın üzümleri toplayacağız. Dikkat edin meyvaları vermek yok!.." filân diye akşamdan kararlaştırıyorlar. Gece bir felâket oluyor, bütün mahsul helâk oluyor. Sabaha gidiyorlar bakıyorlar ki, hepsi mahvolmuş, kırağı çalmış, bozulmuş filân... O da bir imtihan.
Binaen aleyh biz mü'minler, kadere inanmış insanlar, Allah'a inanmış insanlar, ahirete inanmış insanlar, dünyanın bir imtihan yeri olduğunu bilen insanlar, her hareketimizin bizim sorumluluğumuza ait olduğunu, omuzlarımızdaki meleklerin iyilikleri, kötülükleri yazdığını bilen insanlar, nasıl davranmamız lâzım?.. Üzücü olayların karşısında da maneviyatımızı bozmadan, sağlam durmamız lâzım!..
İnsanların başına çeşitli olaylar geliyor. Kraliçe Diana ile nişanlısı, küt gittiler, bitti... Yâni onların sayfası kapandı meselâ. Şimdi o adamın zengin babası, oğlunu kaybetti; acı bir olay... Ne yapalım kader, Allah'ın imtihanı. Dünya hayatı böyle yâni.
Çeşitli şekillerde olabilir. Bazen ne o kadar aşırı acı olur, ne o kadar tatlı olur; orta olur, günlük olay olur. Ama günlük olayda da insan bazen kaybeder, bazen kazanır.
Benim bir yakınım var. Aksaray pazarına gitmiş, ev için yiyecek içecek, meyva almış taze taze... Turfanda yeni çıkmış salatalıklar çatır çutur; onlardan da çok büyük para vermiş, almış. Turfanda yeni olunca pahalı oluyor. Almış. Getirmiş, arabasının bagajını açmış, arabasının arkasına bunları koyarken, adamın birisi arkasına gelmiş. Kendisi anlatıyor: Baktım güçlü kuvvetli, iri yarı, dinç, sağlam bir insan, hırpanî kılıklı:
"--Ağabey şu salatalıklardan bir tane bana versene!" demiş.
Çok pahalı, turfanda... Gelip de onu istiyor. Yâni imtihan ya, onu istiyor. O da demiş ki:
"--Sen o salatalığın bir tanesinin kaç para olduğunu biliyor musun?"
Sonra eğilmiş, yine alıp verecek. Ama dayanamamış bu lâfı söylemiş, biraz içine zor gelmiş. Bir kilo domates istese, verecek... Üç tane ekmek istese, verecek fakire ama, turfanda salatalık... Zaten sayılı almış, bir tanesi şu kadar para... Babam yesin, annem tatsın diye almış. Dilenci gidiyor onu istiyor:
"--Şu salatalıktan ver bana!.."
"--Sen onun kaça olduğunu biliyor musun?" demiş.
"Eğildim, vermeye niyetim var. Salatalığı aldım, döndüm. Baktım adam yok!.. Halbuki alandayım." diyor. Aksaray'a giderken, Vatan Caddesi'de Aksaray'a yakın yerinde sol taraftan oradaki barakaları, çarşıyı geçtikten sonraki meydanlık yer. Evliya kabri var orda, onun ötesi boş alan... "Yâni o benden istedi; ben eğildim vereceğim. Döndüm, baktım, adam yok... Yâni kayboldu adam. Şöyle baktım yok, böyle baktım yok, arkama baktım yok... Adam yok oldu." diyor.
İmtihan gitti, imtihan bitti. O çok para verdiği için zorlandı. Cömert bir insan, yâni milyarlarla hayır yapan bir insan. Ben şahidim, biliyorum, milyarlarla hayır yapan bir insan ama, demiş ki:
"--Sen onun kaça alındığını biliyor musun?.."
Yine de vermeye niyetlenmiş, belki de kaybetmedi imtihanı... O sözü söylemeseydi daha iyi olacaktı. Yâni orda imtihan oluyor. Dönmüş bakmış yok. "Hızır AS'dı muhakkak" diyor kendisi anlatırken. "Çünkü bir yere gitmesi mümkün değil, etraf tenha.... Baktım, yok oldu, kayboldu." diyor...
Böyle de olur. Bu düz bir imtihan. Yâni çok aşırı bir imtihan değil. Bazen çok aşırı olur. Meselâ, insanın en çok sevdiği yavrusunun ölümü çok acı bir şey...
Hasılı biz Allah'a inanmış insanlar, dünyada imtihan edildiğimizi biliyoruz. Hayat bir imtihandır. Karşılaştığımız her olay bir imtihandır. Biz bu imtihanda eğer hoşumuza getmeyen şeylerle karşılaşmışsak, Allah'la aramızı bozmamalıyız.
Öyleleri var ki, belki arabesk mûsikîde filân duyuyorsunuz. Ben bazen bindiğim minibüsten inmek istiyorum. Çünkü adam arabesk mûsikîyi açıyor sonuna kadar. Ondan sonra gûya orda şarkı var, musikî parçası var. Allah'a çatıyor:
"--Benim başıma bu belâyı niye verdin Allah'ım da, bilmem ne de, bilmem ne de..."
"--Yâ şimdi başımıza taş yağacak. Durdur şu minibüsü, ben ineyim aşağı... Ya bunu kapat, ya ineyim!" diyorum.
Bu kadar ipsiz, sapsız adamlar var, yanlış işler yapıyor.
Allah insanları imtihan ediyor. Kaybeden insandır. Sabrederse, sabrın mükâfatı olur. Şükrederse, şükrün mükâfatı olur. Şükretmezse, şükürsüzlüğün cezası olur. Sabretmezse, sabırsızlığın cezası olur. Kesin... Peygamberleri dahi böyle hayatlarından biliyoruz, başlarına zorlu imtihanlar gelmiştir. Peygamber Efendimiz'in hayatının hiç de comfortable bir hayat olmadığını biliyoruz. Ne kadar sıkıntılı bir hayat olduğunu hepimiz biliyoruz. Nuh AS'ın sıkıntılarını biliyoruz. Mûsâ AS'ın Firavun'dan ve kavminden çektiklerini biliyoruz. İbrâhim AS'ın Nemrut'tan ve kavminden neler çektiğini biliyoruz. Her peygamberi biliyoruz.
Şimdi bize bu akşam buradaki sohbet konusu olarak kurayla çıkan birinci husuta Peygamber Efendimiz'in birinci nasihati, yâni kitaptan çıkan havaya, mânâya göre:
"--Sabırlı olun! Başınıza bir hal gelirse cıyak cıyak bağırmayın, vıyak vıyak feryad etmeyin, metin olun! Yâni, adı Metin olanlardan gayrisi de metin olsun. Sağlam durun, bilin ki Allah sizi imtihan ediyor. 'Bu da geçer, bu da bir imtihan; sabredeyim' deyin!"
İnsan böyle sabredilecek bir olayla karşılaştığı zaman diyecek ki:
(İnnâ lillâhi ve innâ ileyhi râcin) "Biz Allah'ın kullarıyız. Allah'ın huzuruna döneceğiz. Allah'tandır." diyecek, sabredecek.
(İnnallàhe meas-sàbirîn.) "Hiç şüphe yok ki, Allah sabredenlerle beraberdir." Yâni sevdiği için yanındadır, onların cephesindedir, onları tutar demek.
(İnnemâ yüveffes-sàbirûne ecrahüm bigayri hisâb) "Herkese mükâfatları sayıyla ölçüyle verilirken, sabredenlere mükâfatları ölçüye sığmayacak kadar, tarif edilmeyecek kadar çok verilir."
İslâm'da bir müslümanın çok sevap kazanması yollarının, geniş imkânlarının bir tanesi sabırdır. Sabır tarafında insanın sevap haznesine güldür güldür billur gibi sevap gelir. Sabredecek. Çünkü hayat karmaşık, karışık bir olaydır. Bu karışık olayların bazısı tatlıdır, bazısı tatsızdır. Ne yapalım?.. Tatlılarını ayırıp da tatsızlarını itemeyiz. Hepsi beraber gelir. Allah bize tatlı şeyler verirken onunla dost olup da, acı şeylerle karşılaştırdığı zaman ona isyan etmek, kulluğa yakışmaz. Onun için sabırlı olacak.
Bilmiyorum, içinizde sabretme durumunda olan insanlar var galiba, böyle bir nasihat geldi. Sabredin, sabrederseniz mükâfat alırsınız. Allah sabredenlerle beraberdir. Sabredenlere sevaplar çok gelir, sabredin. Bu bir...
b. Allah'ın Takdirine Razı Olmak
(Ver-rıdà bil-kadà') İkincisi, "Allah'ın takdirâtına, mukadderâtına rıza göstermek." Biliyoruz ki, olayları Allah levh-i mahfuza yazıyor, mukadderat oluyor. İnsanın ömrü belli, ne kadar yaşayacağı ezelden mâlum. Rızkının ne miktar olduğu belli, kaç tane pizza yiyeceği sayılı... Her şey mâlum. Allah bunu en ince teferruatına kadar biliyor.
Kaza dediğimiz iki arabanın çarpışması değil; kazay-ı ilâhî, Allah'ın hükmü demek. Allah'ın hükmüne rıza göstermesi, "Tamam yâ Rabbi! Neylersen hoştur, kabulümdür." demesi lâzım!.. Biliyorsunuz, "Neylerse güzel eyler" diye bir ilâhi var, bir şiiri var İbrahim Hakkı Erzurumî Hazretleri'nin:
Hak'tan olıcak işler,
Boştur gam u teşvişler,
Ol dilediğin işler,
Mevlâ görelim neyler,
Neylerse güzel eyler.
Başka bir şair de diyor ki:
Hoştur bana senden gelen,
Yâ gonca gül yâhut diken,
Yâ hil'at ü yâhut kefen,
Lütfun da hoş, kahrın da hoş!
İyi bir derviş, iyi bir s™fî, iyi bir mü'min, Allah'tan olan şeyleri hoş karşılar. Yâni tahammülle karşılar, sabırla karşılar; bozulmaz. Allah'ın hükmüne, kazasına, kaderine razı olur.
Bu hususta benim sevdiğim bir hikaye var, kitaplarda okumuştum, çok beğenirim: Eski zamanda böyle bir iyi derviş, olgun bir kimse, evliya yolunun yolcusu iyi bir insan, bir şehre gitmiş. Şehrin kale kapısından içeri girince bunu yakalamışlar.
Eskiden kale kapıları vardı, surlar vardı. Burda da öyledir, Almanya'da öyle, Türkiye'de de öyleydi. Sonra burg sözü olan bütün yerleşme yerleri aslında bir kaledir. Burg kale demektir. Edinburg vs. kalesi var demektir.
Kapıdan bir şehre girmiş. Ordaki muhafızlar bakmışlar, bunu gözleri tutmamış. Tipsiz bulmuşlar. Zaten derviş adam, yâni fukara... Övünmüyor, giyinmiyor, fiyaka yapmıyor, saltanat şeyi yok. Zaten yoldan gelmiş, tozlu topraklı... Zaten dünyaya metelik vermiyor. Parası pulu yok ama alim, arif, kalbi zengin, duyguları güzel, evliya filân ayrı ama dış görünüşü itibariyle hırpanî bir insan.
"--Gel buraya!" demişler. Yakalamışlar, sorgulamışlar, şüphelenmişler: "Sen gàliba, bizim düşmanımız falâncanın casususun! demişler."
Adam da savunamamış kendisini veya ikna edememiş karşı tarafı... Komutan demiş ki:
"--Kesin bunun kafasını, olsun bitsin! Mâdem casus kesin bunu!.."
Adamı kesmeye cellâda götürürken, adam diyor ki kendi kendine; kendisiyle konuşuyor, yâni egosuyla, kendi içiyle konuşuyor, diyor ki:
"--Sen kitaplarda böyle okuduğun zaman, kaza ve hükm-ü ilâhiye razı olmayı söylüyordun, konuşuyordun, kabul ediyordun. Şimdi bak Allah sana böyle bir olay hükmetmiş, başına böyle bir olay geldi, haksız yere yakalandın. Biraz sonra da cellât bir balta vuracak, kafan gövdenden ayrılacak. Buna da mı razısın?.."
Şeytan içinden isyan etsin de, kâfir olarak ölsün diye körüklüyor. O da demiş ki içinden gelen bu sese karşı:
"--Ne yapalım? Herkesin bir ömrü var, benim ömrüm de bu kadarmış. Allah böyle hükmetmiş. E mazlum olarak ölmek de, fena bir şey değil. Zâlim olarak ölseydim daha fenâ olacaktı. Hiç olmazsa haksız yere mazlum olarak ölüyorum." demiş.
Teslim. Kazaya rıza gösteriyor ve hükm-ü ilâhiye teslim oluyor. Ne yapalım? Kader böyleymiş...
Bu gibi olayları ben bir kaç sefer yaşadım. İnsanın en son anlarını tattım yâni... Singapur'dan uçağa bindik. Bizim uçak kaza geçirdi, güp başladı aşağı gitmeye... Yere vurdu mu, hayatımız bitecek, tamam. Yâni yere çakıldıktan sonra yolcusunun yaşama imkânı ne kadardır?..
Böyle doğrudan doğruya gidiyorduk, düz gidiyorduk, yatay gidiyoruk. Uçağımız bir duvara çarpmış gibi bir gümbürtü oldu, gümm diye... Herkes koltuklarından öne fırladı. Benim önümde bir koltuk vardı. Ondan sonra busines classın duvarı vardı. Biz garibanlar yerindeydik, arka tarafta... Ben önümdeki koltuktan da havaya uçup duvara çarptım, o duvarın önündeki sıradaki adamın ensesine düştüm. Benim önümdeki adam, daha ön tarafa uçacak bir yeri olmadığından üst tarafa çarptı.
Uçağın biliyorsunuz üst tarafında ışıklar vardır, hava ayarı yerler filân vardır, hostesi çağırma düğmeleri vardır... Vallàhi güm diye orayı kafası kadar deldi ve kafası kanlar içinde yere yığıldı. Arkadan ölenler oldu. Bizim uçak aşağı gidiyor. Böyle gidiyoruz aşağı, "Hayat bu kadarmış, ne yapalım?" diye düşünüyoruz.
Benim aklıma bizim hatun geldi. Dedim:
"--Bu hatun benim Hocamın bana emaneti, gideyim şunun yanına, kelime-i tevhid telkin edeyim!" dedim.
Sürünerek yanına kadar gittim. Hanıma diyorum ki:
"--Eşhedü en lâ ilâhe illallah..."
O da benim dediğimi demiyor, "Allahümme salli alâ seyyidinâ Muhammed..." diyor. Tutturmuş o da öyle söylüyor. Bu da fena değil. O da Peygamber Efendimiz'e salâvat getiriyor. Ben "Eşhedü en lâ ilâhe illallah..." diyorum, o da "Allahümme salli alâ seyyidinâ muhammed..." diyor.
Bir gümbürtü daha koptu, bir yere daha toslamış gibi olduk. Çok büyük bir ses de çıkıyor, sarsılıyoruz da. Yâni bir kamyon veya bir otobüs duvara çarpsa, o kadar ses çıkar. Düşünün ki bir insan yerinden kalkıyor, öbür tarafa uçuyor. Arkadan boynu kırılanlardan ölenler filân oldu, sedyelerle götürdüler... Bir daha çarptık düzeldik. Ben şöyle camdan baktım. Yine yatay gitmeye başladık. Yâni aşağıya denize veya dağa çakılmadık. Kanatlara baktım, uçağın kanatları sağlam... Ne olduğunu anlayamadık. Kimse de izahatta bulunmadı.
Aşağı indik. Kimisi hastaneye, kimisi mezara, kimisi bizim gibi otele gitti... Ben hâlâ yaşıyorum, karşınızdayım, görüyorsunuz ama, o zaman ölebilirdik. İnnâ lillâhi ve innâ ileyhi racin. Hayatın son anını yaşadığımı hissettim. En son dakikası, aşağıya çarptığın zaman iş bitecek. Ölümden üç-beş saniye önceki duyguları tattım. Olabilir, her şey olabilir.
Fakat adam başı kesilmeye giderken diyor ki kendi kendine:
"--Söyle bakalım! Sen eskiden Allah'ın hükmüne razıyım diyordun, Allah'a bağlıyım diyordun, Allah'ı seviyorum diyordun. Bak, Allah sana böyle haksız yere ölmeyi nasib etmiş. Nasılsın, ne haber?" filân...
Şetan söylüyor içinden tabii. O da diyor ki:
"--Ne yapalım Allah'ın hükmü böyle, hayat bu kadarmış. Olursa olsun!"
Tam cellâdın yanına kadar gidiyorlar. Birisi bağırıyor, diyor ki:
"--Hey durun, yanlışlık oluyor. O adam suçsuz!"
Kesilmiyor kafası... Bak oraya kadar gidiyor, ordan kurtuluyor. Adamın bir sözü çok güzel hoşuma gitti. Diyor ki:
"--Vallàhi ölümden halâsıma değil, ölüme giderkenki ihlâsıma seviniyorum!" Yâni, "Vallàhi ölümden kurtulduğuma sevinmiyorum; ölüme giderken imtihan oldum ya, bak öleceksin filân dedi şeytan ama, ölürsen öleyim dedim ya, vallàhi o ihlâsıma seviniyorum!" diyor.
İşte kadere rıza budur. Tasavvufun en yüksek mertebelerinden birisidir bu... Tasavvuf dediğimiz güzel yolun en yüksek seviyelerinden birisidir. Allah'ın hükmüne rıza gösterir. Gonca gül de gelse "Eyvallah" der; diken de gelse, eline de batsa: "Ne yapalım, Alah'ın kaderi!" der. Padişahtan hil'at da gelse, sırmalı kaftan da gelse, kefen de gelse; hepsi hoş. Bir zaman gelecek hepimiz öleceğiz, çırpınmanın faydası yok! Bu dünyada kalan yok; herkes gelip, konup göçüyor. Demek ki kadere rıza önemli...
En yüksek makam hangisidir tasavvufta? Bazı alimlerimize göre en yüksek makam Allah aşkıdır, muhabbetullahtır. Yunus Emre gibi, Mevlâna gibi Allah'a aşık olmak, Allah aşkıyla yanıp tutuşmak, Allah'ı sevmektir. Zaten rıza ve teslimiyet de biraz sevgiden oluyor. İnsan sevdiğinin her şeyine razı olur: "İster as, ister kes; tamam!" der, teslim olur.
Peygamber Efendimiz bize böylece hadisin bu kısmıyla bunu da tavsiye etti. Sabırlı olun muhterem Newcastle'li kardeşlerim!.. Bir de kaderin cilvelerine, imtihanlarına, Allah'ın hükmüne rıza gösterin, itiraz etmeyin, kafayı bozmayın! Müslümanlıktan fırt diye dışarı çıkmayın. Allah'a asi gelmeyin!..
c. Rahatken Dua Etmek
Üçüncüsü: (Vedduàu fir-rahà) "Geniş zamanda, rahatlık zamanında, serbestlik zamanında, iyilik zamanında dua etmek."
Biliyorsunuz insanoğlu başı sıkışınca dua eder. Talebe ertesi gün imtihana gidecekse, bir gün önceden abdest alır, namazlarını kılar, gusl abdesti alır, tesbih çeker, imtihana Ayetel-kürsî okuyarak girer.
--Daha önce aklın nerdeydi?..
--Sorma hocam! Biraz futbol oynadık, biraz şöyle yaptık, biraz böyle yaptık...
Yâni sıkışmayınca duaya yanaşmıyor. Kur'an-ı Kerim'de bildiriliyor: Gemiye biner, dalgalar gemiyi sarsmaya, sallamaya başlayınca, "Aman yâ Rabbi, gemimizi batırma yâ Rabbi! Karaya sâlimen çıkarsam, on tane koyun kurban edeceğim..." diye böyle çeşit çeşit vaadlerde bulunur. Karaya geldiği zaman unutur.
Biz İstanbul'da Karaköy rıhtımından gemiye binerdik. Şiddetli lodos, dalgaların çok olduğu zaman... Sarayburnu'na açıldı mı lodos Kadıköy vapurlarına çarpmaya başlar. Vapurun bir önü suyun içine dalar, bir arkası dalar, bir önü bir arkası... O zaman Kadıköy vapurundaki açıklar saçıklar, herkes vıdır vıdır dua eder. Neden? Gemi sallanıyor da ondan. Sıkıştı da ondan. Amma güzel havalarda öyle yok.
Anmazdı ama Allah'ın adını,
Pabucu ayağını vurmayınca;
Günahkâr da sayılmazdı,
Yazık oldu Süleyman Efendi'ye!..
Orhan Veli'nin şiiri. Yâni ayakkabısı vurunca Allah diyor. Gemi sallanınca Allah diyor, imtihan vaktinde Allah diyor. Dükkan sahibi borç ödeyeceği zaman, "Yâ Rabbi beş param yok, kasa bomboş... Ne olur beni alacaklılara karşı mahcup etme!" diyor. O zaman başı sıkışınca dua ediyor. Bu makbul değil.
Geniş zamanında, bir ihtiyaç görünmediği zamanda dua makbul. O sevgiden oluyor, ötekisi sıkışmaktan oluyor. Sıkıştı mı herkes duayı yapar. En dinden imandan uzaklar bile o zaman sofulaşıyor. Sofulardan sofu oluyor, daha ileri oluyor ama, sair zaman öyle yapmıyor.
Demek ki, Allah'ı bolluk ve genişlik zamanımızda unutmayacağız. Nasihat bu... Zenginsiniz, rahatsınız, sıhhatlisiniz, ağrınız, sızınız yok, başınız dinç; eh herhangi bir sorununuz yok, iyisiniz, hoşsunuz, güzelsiniz... Allah daha iyi etsin, mâşâallah gözümüz yok. Şimdi dua edeceksiniz. Duanın kıymeti şimdi. Sıkıştığı zaman zaten herkes dua ediyor. O zaman kıymetli olmuyor.